Ik houd van het onderkoelde. Emoties hoeven niet benoemd of beschreven te worden, de feiten spreken voor zich.

Kampliteratuur stelt het onderzoek naar het bestaansrecht van literatuur op scherp – waarvoor dient zij? Wat verheerlijkt zij, misschien zelfs zonder het te willen? Wat wil zij ons leren? Welke hoop wil zij ons ontnemen? In welke wereld wil zij ons achterlaten? Waarvoor is zij bereid te sterven en als zij helemaal nergens voor wil sterven, wat is zij dan meer dan de zoveelste frivoliteit? – en als die kampliteratuur ons telkens weer iets leert, is het wel dat het benoemen van emoties bijna heiligschennis is, op zijn minst ongepast, hoewel het woord ‘onsmakelijk’ eerder op zijn plaats is.

Zo schreef Tadeusz Borowski: ‘Honger is pas echt wanneer een mens naar een ander mens kijkt als naar iets om op te eten.’

Deze observatie, die misschien wel een feit mag worden genoemd, behoeft geen toelichting, het gevoel spreekt voor zich. Wij leven in een wereld zonder echte...