Column

In de politiek draait alles uiteindelijk om geld, in dit land van kruideniers en krentenwegers. Zelfs als het gaat om een ereschuld. 
Dat bleek al in de nasleep van het bloedbad van Rawagede op West-Java in 1947, waarbij 431 Indonesische dorpelingen door Nederlandse militairen werden vermoord. De krijgsmacht stopte de zaak in de doofpot, waarna de nabestaanden 64 jaar lang moesten wachten tot de Nederlandse Staat in 2011 eindelijk een schadevergoeding toekende, door de onvermoeibare inzet van de Stichting Comité Nederlandse Ereschulden en advocate Liesbeth Zegveld. Jarenlang had de landsadvocaat gesteld dat de zaak verjaard zou zijn, en had hij de staat geadviseerd vooral niet tot schadevergoeding over te gaan, want dat zou ‘een precedent’ kunnen scheppen voor slachtoffers van andere conflicten waar de Nederlandse Staat bij betrokken was geweest, en dat zou wel eens in de papieren kunnen lopen. Uiteindelijk kon nog maar een handjevol stokoude overlevenden van Rawagede profiteren van de schamele schadevergoeding. Verreweg de meeste van hun lotgenoten waren al overleden.
Het bleek opnieuw tijdens de nasleep van Srebrenica in de jaren negentig. Nadat de troepen van de Servische generaal Mladić achtduizend ongewapende Bosniërs onder de ogen van Nederlandse militairen hadden gedeporteerd en vervolgens afgeslacht, moest de Bosnische tolk Hassan Nuhanović, die zijn ouders en zijn broer vanuit het veilige Dutchbat-kamp de dood in moest sturen, elf jaar lang om erkenning strijden tegen de Nederlandse Staat. Terwijl de Tweede Kamer de mond vol had van de Nederlandse ‘ereschuld’ en het tweede kabinet-Kok vanwege Srebrenica aftrad, luidde het advies van de landsadvocaat: geen excuses aanbieden, want wie weet volgen er meer schadeclaims. Toen Nuhanović uiteindelijk won en excuses kreeg van de toenmalige minister van Defensie, weigerde de landsadvocaat hem een hand te geven.
Zo ging het ook weer tijdens de toeslagenaffaire, het grootste schandaal in de Nederlandse naoorlogse geschiedenis, dat mede werd veroorzaakt doordat de staat jarenlang en systematisch gedupeerden van de nietsontziende fraudejacht kapot procedeerde. Tienduizenden gezinnen werden in de ellende gestort, raakten hun huis, werk en toekomst kwijt, kleine kinderen wilden zelfmoord plegen om hun straatarme ouders niet meer tot last te zijn. En opnieuw was het de landsadvocaat die adviseerde vooral niet tot schadevergoeding over te gaan om ‘precedentwerking’ te voorkomen: stel je voor dat ze allemaal hun recht gaan opeisen.
<h5>de centjes</h5>
En nu is het weer raak rond de Afghaanse beveiligers van de Nederlandse missie in Afghanistan. Het vorige kabinet oordeelde onder druk van een Kamermeerderheid dat een ‘afgebakende groep’ Afghaanse beveiligers met hun gezinnen alsnog naar Nederland gehaald zou worden om de Nederlandse ereschuld in de lossen – inmiddels zijn er al vijftien voormalige bewakers door de Taliban vermoord &#8211; maar afgelopen vrijdag werd dat besluit door het nieuwe kabinet in een kort briefje herroepen.
En wat blijkt uit een ambtelijk advies dat naar de Kamer werd gestuurd? Het gaat om de centjes. Met het naar Nederland overbrengen van 48 voormalige beveiligers van de Nederlandse ambassade in Kaboel en 145 Afghan Security Guards met hun gezinnen zou een jaarlijkse som van 27 miljoen euro gemoeid zijn, en dat bedrag zou kunnen oplopen als alle 914 Afghan Security Guards die voor Defensie hebben gewerkt onverhoopt ook in veiligheid gebracht zouden worden. 
<blockquote>Ook het kabinet van ‘hoop, lef en trots’ laat zich leiden door juristen die alleen het kortzichtige financiële belang voor ogen hebben.</blockquote>
Zo kon het gebeuren dat staatssecretaris van Defensie Gijs Tuinman, de oud-commandant bij het Korps Commandotroepen die diende in Afghanistan en als oorlogsheld door BBB op het schild werd gehesen, zich afgelopen zondag bij Buitenhof in bochten moest wringen om uit te leggen dat Afghanistan ‘een heel lastig land’ is, en dat we ‘heel veel inspanningen hebben gepleegd’, maar dat we ‘transparant moeten zijn’ en dat het ‘navoelbaar moet zijn dat die weg ophoudt’.
Op de vraag of hij niet vond dat we de Afghaanse beveiligers achterlaten – want dat doen de commando’s toch nooit – antwoordde de staatssecretaris, tevens drager van de Militaire Willemsorde: ‘Het is maar hoe je het bekijkt.’
Leg dat maar eens uit aan de bewakers die met gevaar voor eigen leven de Nederlandse missie bijstonden en zich nu met hun gezinnen schuil moeten houden voor de Taliban in de buitenwijken van Kaboel. Hoe ‘navoelbaar’ zouden zij het vinden?
Zo laat ook het kabinet van ‘hoop, lef en trots’ zich weer leiden door juristen die alleen het kortzichtige financiële belang voor ogen hebben, ten koste van de eer, de moraal en de medemenselijkheid.
En de landsadvocaat? Die stuurde nog een rekening.