Column

Die vraag werd mij deze week gesteld door de redacteur van een talkshow. De aanleiding ligt voor de hand: dinsdag kiezen de Amerikanen een nieuwe president. Musk is een van de grote geldschieters van de campagne van Donald Trump. De rijkste man ter wereld heeft volgens The Washington Post al 132,2 miljoen dollar overgemaakt aan de Republikeinen.
Dat bedrag is wisselgeld vergeleken met de miljarden die Musk eerder investeerde om het debat verder naar rechts te trekken. In 2022 nam de in Zuid-Afrika geboren ondernemer Twitter over voor 44 miljard dollar. Sindsdien worden extreemrechtse berichten steeds nadrukkelijker gepromoot, terwijl progressieve stemmen worden gesmoord.
Inmiddels is duidelijk dat de overname van Twitter geen zakelijke beslissing was. Adverteerders houden niet van haatzaaiende taal. Wie zich nadrukkelijk aan één kant van het politieke spectrum verbindt, riskeert de klandizie van de andere kant te verliezen. Zolang de helft van de consumenten Trump verafschuwt, bekennen grote bedrijven liever geen kleur. Met het vertrek van grote adverteerders is de waarde van Twitter (nu X) gedaald tot 9 miljard.
Kennelijk deed Musk de overname niet om toekomstige winsten, maar om de invloed die hij ermee verwierf. Wat als dit pas het begin is?
De invloed die Musk heeft verkregen door Twitter op te kopen verbleekt bij de macht die hij zal hebben als de wereld massaal overstapt op Starlink, het wereldwijde internet-netwerk dat hij momenteel uitrolt. De miljardair heeft al duizenden satellieten in een baan om de aarde gebracht en belooft gebruikers wereldwijd razendsnel internet.
Technisch is het een prachtige oplossing, zoals deze week nog bleek toen Spanje werd getroffen door overstromingen en aardverschuivingen. Terwijl vrijwel alle communicatielijnen naar het rampgebied werden afgesneden, bleef Starlink operationeel. Zo kon Jeroen Pauw woensdag in Bar Laat dankzij Musks netwerk live in gesprek met een getroffen Nederlandse vrouw in het rampgebied.
Starlink voldoet aan alle voorwaarden om bestaande aanbieders van internetverkeer uit de markt te drukken: het netwerk is betrouwbaar, betaalbaar en immuun voor aardse rampen. In een markteconomie waarin alleen de bedrijven met de beste diensten tegen de beste prijs overleven, zou Musk in grote delen van de wereld zomaar een monopolie op digitaal verkeer kunnen vestigen.
Gezien zijn trackrecord lijkt mij dat een levensgevaarlijke ontwikkeling. Verkiezingen worden gewonnen door de vraag welke informatie kiezers wel of niet tot hun beschikking hebben. Na de overname van Twitter heeft Musk laten zien geen boodschap te hebben aan het idee dat een platform informatie neutraal zou moeten doorgeven, ongeacht de inhoud of afzender. En hij gebruikt die macht. Oekraïense militairen moesten al eens een operatie afbreken omdat Musk persoonlijk opdracht gaf hun verbindingen af te sluiten.
Democratie draait om het idee dat de macht zo evenredig mogelijk verdeeld is over zoveel mogelijk mensen. Als we moeten concluderen dat verkiezingen niet meer zonder Musks steun gewonnen kunnen worden, dan zijn we de democratie al kwijt. Dinsdag is een lakmoesproef. Laten we hopen dat de Amerikaanse kiezer bewijst dat je nog altijd president van de Verenigde Staten kunt worden zonder de steun van de rijkste man op aarde.

Macht