‘Het beeld van een intern gerichte organisatie die niet voor de leden, maar vooral goed voor zichzelf zorgt kan een verdere negatieve impact hebben op het imago van de FNV.’ De eigen auditcommissie oordeelt snoeihard over de interne reorganisatieplannen (die 30,1 miljoen euro gaan kosten) bij de grootste werknemersvereniging van Nederland.
DURE VERTREKREGELINGEN
Een kleine tweehonderd fte’s moeten eruit, en volgens het sociaal plan gaat dat zo’n 157 duizend euro per persoon kosten, sommige vertrekregelingen lopen zelfs op tot maar liefst 200 duizend euro. ‘Het moge duidelijk zijn dat dit een exorbitant bedrag is’, schrijven de interne financiële controleurs in een vertrouwelijk stuk dat in handen is van Vrij Nederland. ‘Terwijl de wettelijke transitievergoeding 83 duizend euro bedraagt.’
De auditcommissie meldt dat er door deze ‘zeer ruimhartige regeling’ kwaliteit en kennis verloren kan gaan. Er wordt verwezen naar het echec bij de Belastingdienst waar dankzij een goudomrande, vrijwillige, exit-premie een schadelijke leegloop plaatshad. Vijfduizend medewerkers vertrokken, het kostte de overheidsdienst 700 miljoen euro.
De FNV-controleurs stellen in het document verder dat 2019 ‘een verloren jaar is geweest voor het op orde brengen van de exploitatiebegroting’. Een penningmeester trad plots af, een financieel directeur werd ineens vervangen en een algemeen directeur ging met lang ziekteverlof. ‘Turbulentie in de top kan een veeg teken zijn voor onrust, hetgeen de FNV er niet bij kan hebben gegeven een aantal belangrijke uitdagingen met betrekking tot de toekomst.’
MINDER LEDEN
Dé uitdaging is vooral het ledenaantal dat al jaren daalt bij alle vakbonden. In september vorig jaar meldde Het Financieele Dagblad dat de FNV onder de symbolische grens van een miljoen leden was gezakt. FNV-voorzitter Han Busker reageerde furieus in het ledenparlement, zo is te lezen in vertrouwelijke notulen van die bijeenkomst. ‘Ik ben er dit weekend strontchagrijnig van geweest omdat we het komende halfjaar door journalisten hiermee worden geconfronteerd, we ons hierop moeten voorbereiden en elke interviewer zal vragen: bent u nog representatief, bent u nog dit, bent u nog dat, bent u nog zus, bent u nog zo? Ik ben er eigenlijk helemaal klaar mee.’
‘Een daling in dit tempo betekent een rechtstreekse bedreiging voor de relevantie en zelfs het voortbestaan van de FNV.’
Op de site meldt de vakbeweging nog steeds de symbolische miljoen te hebben. Maar de jaarrekening over 2019 telt slechts 953.947 leden, 7 procent minder dan het jaar ervoor. ‘Een daling in dit tempo betekent een rechtstreekse bedreiging voor de relevantie en zelfs het voortbestaan van de FNV’, aldus het verslag over 2019.
Het jaarverslag, waar Vrij Nederland de hand op wist te leggen, is geheim voor het grote publiek. Gebrek aan openheid is al langer een probleem binnen de vereniging, volgens de auditcommissie. ‘De organisatie heeft sterk te lijden van het feit dat de besluitvorming niet altijd even transparant, tijdig en uitvoerbaar is. Nog steeds ervaren wij dat discussies en voorgestelde oplossingen vooral intern gericht zijn.’
Transparantie is, aldus de financiële controleurs, ook nodig over de beloning van de eigen FNV-bestuurders. De vereniging heeft zelf altijd gepleit voor openheid – in jaarrekeningen van bedrijven – over de uitbetaling van bestuurders, maar is in het eigen, vertrouwelijke, jaarverslag wel zeer summier. In totaal was de bezoldiging van het bestuur 1,4 miljoen euro (drie ton meer dan in 2018).
Wie wat precies krijgt, blijft een groot mysterie. Het algemeen bestuur telt zeventien leden. De meeste doen het werk onbetaald. Zeven bestuurders en het secretariaat krijgen wel een salaris. Sommigen werken parttime. Vanwege ‘privacy-redenen’ wordt niet vermeld wie hoeveel krijgt, wat bij veel jaarrekeningen van andere bedrijven wel gebruikelijk is bij bestuurders.
De auditcommissie zegt daarover: ‘Wij zijn van mening dat als bestuurders/directies van bedrijven voortdurend met opgeheven vinger de maat genomen wordt, het aan de FNV verplicht is ook deze transparantie toe te passen.’ En: ‘De afwijking van de bezoldiging van bestuurs- en directieleden heeft een welhaast Orwelliaans karakter.’
TE AFHANKELIJK
Vorig jaar boekte de werknemersvereniging een winst van 73,7 miljoen euro dankzij een goed beleggingsjaar. Het jaar ervoor boekte de FNV 21,6 miljoen euro verlies wegens een slecht beleggingsjaar. In deze jaarrekening wordt alvast gewaarschuwd. Door corona werd in het eerste kwartaal van 2020 een negatief ongerealiseerd koersresultaat geboekt van 80 miljoen euro. Volgens een woordvoerder van de vakbond trekken de financiële markten alweer wat aan. ‘De FNV is een financieel gezonde vereniging die de afgelopen jaren goede beleggingsresultaten heeft behaald.’
De auditcommissie waarschuwde vorig jaar en alarmeert nu wéér dat de FNV het verlies aan leden niet moet compenseren door te beleggen. ‘Dat dit model niet houdbaar is, is gebleken door het significante verlies op de beleggingen vanwege COVID-19 waarbij een groot gedeelte van de resultaten verdampt zijn.’ Het totale eigen vermogen van de FNV bedraagt nu ongeveer 738,6 miljoen euro (waarvan 67 miljoen in het weerstandsfonds, zeg maar de stakingskas, zit).
‘Het is van levensbelang om nu ingrijpende maatregelen te nemen en de organisatie op orde te brengen.’
‘De continuïteit wordt bepaald door het vermogen van de werknemersvereniging’, aldus de controleurs. ‘Maatschappelijk gezien kan dit voer zijn voor negatieve beeldvorming, de FNV is immers geen beleggingsinstituut.’ De auditcommissie oordeelt dat de vakbond té afhankelijk is geworden van belegging en zich meer moet gaan richten op het werven van leden. Dat gebeurt nu te veel via ‘vele incidentele projecten die niet bijdragen aan groei’. Er zouden meer ‘meetbare’ plannen moeten komen. Het is ‘van levensbelang om nu ingrijpende maatregelen te nemen en de organisatie op orde te brengen’.
OPERATIE STOFKAM
Het rommelt al jaren binnen de FNV. In 2013 ging de hele organisatie op de schop en werd er een ledenparlement, met 105 leden, ingevoerd. Dit is het hoogste orgaan van de vakbond en controleert het bestuur. Er wordt intern al jaren gemord over deze structuur, en er ligt alweer een nieuw soort organisatie op tafel, met bijvoorbeeld een Raad van Toezicht. Ondertussen lopen er allerlei trajecten die in de jaarrekening termen kregen als Operatie Stofkam (de personeelsreorganisatie waarover al jaren wordt gesproken), Focus & Verbinding, Fundamenteel Verbeterplan, Van Werk- Naar Werk Bureaus en het OOP (organisatie ontwikkelingsplan).
De jaarrekening is nog niet vastgesteld door het ledenparlement. Komende week praat het erover met het bestuur. Een aantal leden van datzelfde bestuur heeft de jaarrekening ‘onder protest’ ondertekend, een met de extra toevoeging ‘met bezwaar’. Volgens de voorlichter van de FNV zullen deze bestuurders tijdens de vergadering van het ledenparlement een verklaring geven. Die bijeenkomst is niet openbaar.
Update 12:34 uur: Zojuist heeft vakcentrale CNV de jaarrekeningen van hun grootste bond (CNV Vakmensen) toegestuurd met de toezegging dat die van de andere twee aangesloten bonden (Connectief en CNV jongeren) nog zullen volgen.
De vakbewegingen in Nederland staat niet bekend om transparantie. Ook het kleinere CNV laat bij monde van de woordvoerder weten dat jaarrekeningen niet openbaar zijn. Vrij Nederland houdt zich aanbevolen voor tips die tot de cijfertjes leiden.