Factual feminist: vrouwen zijn helemaal niet zielig

‘Het feminisme is begonnen als een beweging om vrouwen te bevrijden. Het is veranderd in een beweging om mannen aan te vallen.’ Er is niet veel voor nodig om Christina Hoff Sommers prikkelende citaten te ontfutselen. Als het gesprek over vrouwenemancipatie gaat, is ze een wandelende fabriek van dwarse opinies: aan de lopende band rollen er compleet verpakte meningen uit, die regelrecht indruisen tegen alles wat vandaag politiek correct is.

Vrouwen in Amerika en Nederland behoren tot de meest vrije onafhankelijke mensen ter wereld. Ze het op veel gebieden beter dan mannen.

Op haar 65ste zijn haar uitspraken er niet milder op geworden. Dat ligt beslist niet aan haar, zal Hoff Sommers benadrukken. De Amerikaanse filosofe en commentator zou best eens een dag zonder hatemail willen, maar ja, het feminisme waarvoor ze in haar jongere jaren op de barricades klom en waarmee ze zich nog altijd identificeert, is volgens haar gekaapt. Het is overgenomen, meent ze, door humorloze vrouwen die onterecht geloven in een samenleving waarin hun soort voortdurend wordt bedreigd door mannen.

En dat is kwalijk, zal Hoff Sommers uitleggen, vooral voor vrouwen, omdat zij worden aangemoedigd zichzelf als slachtoffer te zien en omdat de oplossing leidt tot meer onderdrukking in plaats van minder. Bovendien, zoals ze geregeld laat zien in haar Factual Feminist-columns op YouTube: het is vaak niet zo erg als feministen beweren.

De situatie in Nederland zal vast anders zijn, erkent Hoff Sommers, maar ze vreest dat de trend die in Amerika is ingezet al naar Europa is overgewaaid. ‘Kennen jullie de Hollaback-campagne?’ vraagt ze. Ze doelt op een populair filmpje van een jaar geleden, waarin we zien wat een vrouw die dwars door New York loopt zoal te horen krijgt (Hey beautiful!, Hi sweetie!, Dááámn!). ‘Dat is irritant, dat begrijp ik,’ begint Hoff Sommers. ‘Maar wat mij stoort en wat ik exemplarisch vind voor het moderne feminisme, is dat deze campagne is opgezet om de wetgevers te beïnvloeden, zodat straatintimidatie wordt verboden.’

Dat wil de VVD in Amsterdam ook. Wat stoort u daaraan? U erkent toch dat het irritant is?
‘Nou, je zult een heleboel gevangenissen moeten bouwen. Het is onvermijdelijk dat je buiten op straat in situaties komt waarin anderen je ongevraagd aanspreken. Dat kun je onplezierig vinden, maar het hoort er nu eenmaal bij in het leven. Een professor in de rechten zei dat het een mensenrecht moest zijn om ongehinderd over straat te gaan. Dat is onmogelijk.’

Het gaat hier natuurlijk niet om een toerist die iemand de weg vraagt, maar om mannen die vrouwen naroepen.
‘Wat meer etiquette zou uiteraard zeker welkom zijn. Mannen moeten zich realiseren dat vrouwen dit doorgaans vervelend vinden – al is het zeker óók waar dat het heel fijn kan zijn wanneer een man beleefd naar je glimlacht of een compliment maakt. Maar zijn er echt geen creatievere manieren om sociale omgangsvormen te veranderen zonder er meteen de politie bij te halen? Je zou mensen moeten aanmoedigen of opleiden om te leren omgaan met het leven – en het leven houdt nu eenmaal in dat er altijd mensen zullen zijn die dingen doen of zeggen die je niet waardeert. Een wet die deze vorm van straatintimidatie criminaliseert, zal leiden tot heel wat meer onderdrukking dan de huidige situatie, waarin sommigen van ons moeten accepteren dat er af en toe iemand naar hen fluit. Het draait hier namelijk niet in de laatste plaats om klasse.’

Eh, klasse?
‘De mannen die op straat de meeste interactie zoeken met vrouwen zijn zwervers en werkloze mannen die veel op straat rondhangen. Zij praten met iedereen. De video van Hollaback laat dat duidelijk zien, maar in de goeie ouwe tijd dat ík ook nog wel eens op straat werd nagefloten, was dat niet anders. Maar luister eens, wanneer we een situatie hebben waarin vrouwen gezellig aan het winkelen zijn of in hun mantelpakjes naar hun advocatenkantoor lopen, terwijl ze worden nageroepen door mannen zonder baan of woning, zijn het dan de vrouwen die worden onderdrukt?’

U gelooft niet dat in onze samenleving vrouwen worden onderdrukt?
‘Vrouwen in Amerika en Nederland behoren tot de meest vrije, onafhankelijke mensen ter wereld. Binnen onze samenlevingen zijn ze gezonder en leven ze langer dan mannen, zijn ze meer vertegenwoordigd in het hoger onderwijs en zijn er veel gebieden op te noemen waarin ze het beter doen dan mannen. Ze kunnen kiezen om te werken of thuis te blijven – en het mag allemaal. Geloof me, er zijn meer dan genoeg samenlevingen in de wereld waar vrouwen worden onderdrukt en waar ze wettelijk worden beperkt in hun bewegingsvrijheid, waar ze niet naar school mogen en waar ze zich niet vrij mogen uiten in het openbare leven. Daar is bij ons geen enkele sprake van. Het is daarom zo bespottelijk dat er elke week wel weer een of andere controverse in het nieuws komt, waarbij feministen hoog in de boom klimmen om van een ernstige misstand te spreken.’

Aan wat voor nieuwsberichten denkt u?
‘Herinnert u zich nog die Britse biochemicus, Tim Hunt, een Nobelprijswinnaar die tijdens een conferentie een ongelukkig grapje maakte, dat als seksistisch werd opgevat? De Royal Society distantieerde zich meteen van hem en zijn universiteit dwong hem op te stappen. Of neem die arme man, Matt Taylor, die als projectleider van de Europese Ruimtevaartorganisatie een ruimtesonde op een komeet heeft weten te laten landen, die met 150.000 kilometer per uur door de ruimte zweeft. Bij de persconferentie droeg hij een shirt met halfnaakte vrouwen erop. De reactie daarop was zó hypocriet. Vrouwen zeggen altijd dat ze niet willen worden beoordeeld op hoe ze zich kleden. Welnu, hier hadden we een man die een technisch wonder heeft verricht, maar nee hoor, een twittermob van zeurfeministen moest zijn feestje zo nodig komen verpesten.’

Het is vermoedelijk vanwege dit soort uitspraken dat u wel een ‘anti-feminist’ wordt genoemd.
(Zucht.) ‘Pfff, ik ben voor een feminisme dat gaat over gelijkheid, zodat mannen en vrouwen als gelijke mensen worden behandeld – niet omdat we hetzelfde zouden zijn, want dat is niet zo, maar omdat we mensen zijn. Mijn feminisme is humanisme: het wil voor vrouwen wat het voor alle mensen wil, namelijk vrijheid, waardigheid, openheid. Maar wat ik vandaag zie, is een feminisme dat juist de verschillen benadrukt. Het gaat om beschuldiging, onderdrukking en bestraffing. De moderne feministen eisen bescherming van het “zwakkere geslacht” tegen mannelijke roofzuchtigheid. Ze doen alsof vrouwen zo vreselijk kwetsbaar zijn dat zij voortdurend moeten worden gewaarschuwd en bijgestaan.’

De fragiele vrouwenziel

We zitten onderuitgezakt op de derde rij in een bioscoopzaal in Londen, tevens het decor van de film die we bekijken: Suffragette. Hoofdpersonage is Maud, een 24-jarige wasvrouw die bij toeval ziet hoe een collega een winkelruit ingooit, onderdeel van de campagne voor stemrecht voor vrouwen. Burgerlijke ongehoorzaamheid, een kenmerk van de suffragettes, verandert steeds meer in radicale, gewelddadige acties. Maud wordt erin meegezogen – met alle gevolgen van dien voor haar gezin en haar werk – en ontmoet uiteindelijk ook de militante leider, Emmeline Pankhurst.

Als we buiten staan, moet Christina Hoff Sommers de rauwe filmbeelden vol politiegeweld nog verwerken. ‘Het is historisch gezien aardig gedaan,’ begint ze voorzichtig. Wel betwijfelt ze of de Britse arbeidersklasse die centraal staat in de film werkelijk zo actief was bij de beweging van de suffragettes; kiesrecht was honderd jaar geleden meer gespreksstof voor beleefde dames uit de hogere kringen.

Dan ineens kijkt ze op en zegt ze: ‘Wauw, deze vrouwen waren bepaald niet op zoek naar een safe space!’ Ze doelt op de term – in zwang in met name de Angelsaksische wereld – waarmee wordt verwezen naar een plaats waar respect voor gemarginaliseerde groepen heerst. Je vindt safe spaces op steeds meer universiteiten. Hoff Sommers – u raadt het al – heeft het daar niet zo op. ‘We leven in een tijd van trigger warnings, waarbij elke gebeurtenis in het leven wel een of andere waarschuwing behoeft om de fragiele vrouwenziel maar niet te knakken.’

Feministen willen het liefst van de hele samenleving één grote Safe Space maken, waaruit alle mogelijke bedreiging is verbannen.

Hoe ziet dat er in de praktijk uit?
‘Studentes hebben ervoor gezorgd dat Dapper Laughs, een stand-upkomiek die bekend staat om seksueel getinte grappen, zijn optredens moest afblazen. Ze hebben voor elkaar gekregen dat een popliedje, “Blurred lines”, niet wordt gedraaid, omdat het zou aanzetten tot verkrachting. Ze boycotten debatten, bijvoorbeeld wanneer het over abortus gaat en er een man is uitgenodigd om te komen praten, want tjonge, stel je voor dat een man een mening heeft over abortus. Op Harvard is een rechtenprofessor verzocht om niet te spreken over rechtszaken rondom verkrachtingen, omdat het trauma’s zou kunnen oproepen. Bij literatuurstudies zijn sommige klassiekers op een zwarte lijst beland, zoals Dostojevski’s Misdaad en straf en De grote Gatsby van F. Scott Fitzgerald, omdat ze kennelijk aanleiding zouden geven tot geweld tegen vrouwen. Het gaat zo maar door.’

Je kunt ook zeggen: dit is een vorm van burgerlijke ongehoorzaamheid om te worden erkend als een groep die op allerlei terreinen stelselmatig wordt achtergesteld.
‘Welnee. De suffragettes voerden actie om vrouwen eindelijk eens serieus te nemen. De moderne feministen voeren actie om vrouwen zielig te vinden. Dat is volgens mij niet alleen onzinnig, het is ook schadelijk voor vrouwen zelf.’

Hoe bedoelt u dat?
‘Feministen hebben er een deugd van gemaakt om jezelf als slachtoffer te zien en om mannen als verdacht te zien. Ze moedigen vrouwen aan om zich beledigd en benadeeld te voelen. Dat is vreselijk! Een vrouw zou van mannen moeten houden en het leven moeten omarmen. Ze moet een beetje humor hebben en gewoon leren genieten van het leven met al zijn paradoxen en onzekerheden. Feministen willen het liefst van de hele samenleving één grote safe space maken, waaruit alle mogelijke bedreiging is verbannen. Daarmee creëren ze een cultuur waarin het lijkt alsof vrouwen in groten getale slachtoffer zijn van seksueel geweld en alsof grote groepen mannen potentiële verkrachters zijn.’

Eén op de vijf studentes is verkracht, blijkt uit een vaak aangehaald Amerikaans onderzoek. Dat kunt u toch niet afdoen als een marginale groep?
‘Dat is gebaseerd op een waardeloze studie. De onderzoekers hebben vele duizenden enquêteformulieren uitgedeeld en er maar enkele tientallen ingevuld teruggekregen. Dan heb je het dus over een heel kleine groep respondenten die niet representatief is, omdat je vooral antwoorden verzamelt van vrouwen die graag iets over het onderwerp kwijt willen. Daarnaast vroegen ze niet of je wel eens bent verkracht, maar ze draaiden er op allerlei manieren omheen. Dus ze vroegen bijvoorbeeld of je wel eens seks hebt gehad met iemand terwijl je het eigenlijk niet wilde, bijvoorbeeld nadat je te veel gedronken had. Goed, ik kan me best scenario’s voorstellen dat je die seks een verkrachting zou noemen. Maar waarschijnlijker is dat het hier gewoon een slechte beslissing betrof. Je begon te vrijen en je had er meteen al spijt van. Jeetje, rot voor je. Is dat een verkrachting? Nou, in sommige studies dus wel. Daarin wordt de betekenis van het begrip behoorlijk opgerekt. Wanneer je die resultaten gaat projecteren op de hele samenleving, krijg je dus paniek over een verkrachtingsepidemie die niet bestaat.’

Toch geven steeds meer studentes aan dat ze zich erg onveilig voelen.
‘Ja, vind je het gek als je voortdurend dit soort statistieken hoort?! Natuurlijk ga je dan denken dat alle mannen engerds zijn. De nieuwe feministen zijn bezig om seksualiteit te reguleren en criminaliseren. Ze distribueren toestemmingsformulieren die beide partijen moeten ondertekenen voordat ze gaan vrijen. In Californië is een wet aangenomen die hogescholen en universiteiten verplicht om beleid in te voeren, zoals verplichte vakken voor mannelijke studenten waarin ze leren dat nee nee betekent en ja ja. Kom op, zeg! Zo brengen de feministen ons terug in het Victoriaanse tijdperk. Ik geloof niet dat we daar op zitten te wachten.’

Zijn er volgens u wel betrouwbare statistieken over verkrachtingen?
‘De meest betrouwbare studies die we hierover hebben, komen van de overheid. Daar zit het meeste onderzoeksgeld en daar zitten de beste statistici voor de meest robuuste studies naar criminaliteit. Zij laten zien dat op hogescholen en universiteiten ongeveer 1 op 52 vrouwelijke studenten zijn verkracht. Elke verkrachtingszaak is er natuurlijk een te veel en we moeten er hard tegen optreden, maar het staat in geen enkele verhouding tot de cijfers die de feministen naar voren brengen.’

Waarom horen we dan juist hún cijfers?
‘U bent journalist; dat zou u míj eens moeten uitleggen. Ik denk dat ik wél weet waarom dit soort studies voortdurend verschijnen.’

En waarom is dat?
‘Feministen zijn niet geïnteresseerd in waarheidsvinding, zij voeren campagne. Als zij “onderzoek” doen met hun academische handlangers bij de genderstudies, bepalen ze eerst wat ze willen aantonen – doorgaans een uitvloeisel van de dominante mannencultuur met vreselijke schade voor vrouwen – en vervolgens zoeken ze een manier om het te bewijzen.’

Mogen we hieruit opmaken dat u een tegenstander bent van genderstudies?
‘O nee, integendeel. Het enige wat ik zou willen, is dat genderstudies een wetenschappelijke grond hebben, zodat ze een objectief beeld geven van mannen en vrouwen. Dat gebeurt nu niet. Er heerst geen kritische cultuur, er zijn slechts ideologen die elkaars werk bekijken en ja knikken. Ik zie een vastberadenheid om een ideologie te rechtvaardigen. Het is bijna religieus: vrouwen zijn goed en heilig, mannen zijn fout en zondig.’

Hoe reageren de academici op uw kritiek?
‘Zodra je kritiek uit op hun bevindingen, roepen ze dat je bent ingekapseld door het patriarchaat – iets wat zeker bestaat in een land als Iran, maar hier is het een waanbeeld. Of ze zeggen dat vrouwen zo worden onderdrukt, dat ze niet eens weten hoe ze kunnen herkennen dat ze zijn verkracht. Ja, zo kan ik het ook.’

‘Zoveel onzin’

Maar zo dóét ze het niet. Op YouTube heeft Hoff Sommers een videoblog, Factual Feminist. In een minuut of vijf bespreekt ze feministische claims en hypes door hun oorsprong te ontrafelen en te contrasteren met de best beschikbare studies. Zijn vrouwen echt aardiger en altruïstischer dan mannen? (Nee.) Is internet werkelijk gevaarlijk voor vrouwen, zoals de Verenigde Naties onlangs beweerde? (Nee.) Is het onrechtvaardig dat vrouwelijke topsporters minder verdienen dan mannelijke topsporters? (Nee.)

Zelfs de meest hardnekkige geloofsbrieven – dat vrouwen aanmerkelijk minder verdienen dan mannen voor hetzelfde werk – weet ze onderuit te halen. ‘Wanneer je corrigeert voor heel gewone variabelen, zoals het aantal werkuren of het soort beroep, bestaat er nauwelijks verschil.’ Zeg dat vrouwen minder dan mannen betaald krijgen wanneer ze als dokter werken en het is waar. Maar: vrouwen blijken vaker te werken als kinderarts en daar liggen de salarissen lager, ook voor mannen die kinderarts zijn. Mannen werken juist vaker in de chirurgie en anesthesiologie, waar salarissen hoger liggen. ‘Ik vind het kortzichtig en neerbuigend om bij elk verschil tussen de seksen telkens te roepen dat wij vrouwen worden onderdrukt, achtergesteld of geen keuzes hebben.’

De indruk die Christina Hoff Sommers wekt in de clipjes en in gesprekken is niet van iemand die de kop in het zand steekt, wel van iemand die oprecht verontwaardigd is dat er in het feitenvrije feminisme ongestraft ‘zoveel onzin’ wordt verkondigd. En dat feministen alsmaar bozer worden, terwijl de wereld er voor hen juist steeds beter uitziet.

‘Het maakt een mens heel ongelukkig om zich altijd maar achtergesteld te voelen. En trouwens, het maakt anderen ook ongelukkig.’

De nieuwe feministen zijn bezig om seksualiteit te reguleren en criminaliseren. Ze brengen ons terug in het Victoriaanse tijdperk.

Wat zou u willen zeggen tegen deze feministen die u zo bekritiseert?
‘Weet u, ik vind het heel moeilijk om met ze te praten. Ze laten zich zo makkelijk meeslepen. Ik geloof echt dat je als beweging veel steun kunt krijgen wanneer je beschikt over goede informatie, positieve energie en een gezonde dosis humor. Maar het moderne feminisme heeft ondeugdelijke propaganda, een gevoel van morele superioriteit en opgekropte boosheid. Ik zie dat veel feministen bezig zijn om de wereld een erg ongelukkige plek te maken: voor mannen, maar ook voor henzelf en andere vrouwen.’

Oef, u weet echt hoe u ze moet beledigen, nietwaar?
‘Het is een hard oordeel, ik weet het. Maar ach, ik denk oprecht dat ze uiteindelijk wel tot inkeer zullen komen. Ik was vroeger ook radicaal en ik noemde mezelf een marxist, maar goed, we worden allemaal ouder en wijzer. Er ontstaat vanzelf het inzicht om de vrouwenbeweging te hervormen. Dat is positief. Tot die tijd zitten we opgescheept met een groep luidruchtige vrouwen die zich een beetje laten meeslepen.’

Wat moet er volgens u gebeuren om dat te veranderen?
‘Er moet meer debat komen met een grotere diversiteit aan opinies. Er moet ruimte zijn voor tegenspraak van onderzoekers en filosofen, mannen en vrouwen. Als je het ergens niet mee eens bent, sta dan op en laat je horen, maar ga niet anderen censureren of klagen dat je gekwetst bent. We moeten kunnen zeggen wat we denken. Dat klinkt eenvoudig, maar dat is momenteel ontzettend lastig, omdat de feministen zó heetgeblakerd zijn, dat ze…’

Goed, dat punt heeft u nu wel gemaakt.
‘Oké, oké… Weet u het zeker?’

Christina Hoff Sommers

Bekend van

Enkele spraakmakende boeken, die ze sinds de jaren negentig schreef, waaronder Who Stole Feminism? en The War Against Boys, waarvan onlangs een paperbackversie verscheen. Vanwege haar scherpe opinies is ze geregeld te gast in televisieprogramma’s. Ze presenteert een videoblog op YouTube, Factual Feminist, waarin ze de confrontatie aangaat met ‘feitenvrij feminisme’.

Waarom

Feministen zijn terug in het maatschappelijke debat. Met name in de Verenigde Staten, waar ze trots verkondigen ‘met hun vagina’ te zullen stemmen om Hillary Clinton te verkiezen als president. Maar ook in Nederland. Ze beklagen zich over rolbevestigende folders van speelgoedketens en roeren zich om meer vrouwelijke gasten aan tafel te krijgen bij Pauw en De Wereld Draait Door.

Enz

Hoff Sommers vraagt of ze in het artikel niet wordt omschreven als ‘conservatief’ denker. Haar critici duwen haar geregeld in die hoek, zegt ze. Onterecht, meent ze zelf. Zij houdt vol dat haar ideeën consistent zijn gebleven, terwijl juist het progressieve gedachtengoed is afgebrokkeld en conservatiever is geworden. Bij deze.