Column

Beste Sinterklaas,
Mijn wens voor dit jaar is dat radiostations Do They Know It’s Christmas uit hun playlists wissen (u weet wel, dat liefdadigheidsdeuntje voor hongerig Afrika waarin een legertje supersterren maniakaal FEEEEEEEED THE WOOOOOOOORLD gilt). Deze kerstklassieker, afgelopen maandag verschenen in een nieuw jasje, heeft een ronduit racistische tekst.
Aan het ‘nieuwe’ Do They Know It&#8217;s Christmas is weinig nieuws; het gaat om een soort compilatie van eerdere uitvoeringen van het nummer (die uit 1984, 2004 en 2014). Daarom hoort u Sting op deze remix wauwelen dat Afrika een plek vol angst is, waar nog geen cactus wil groeien, terwijl Chris Martin u verzekert dat er absoluut geen kerstbelletjes klingelen op het continent. Slechts de klokken des onheils zouden er slaan. En Sint, volgens Bono moet u een gat in de lucht springen, aangezien u in Spanje verblijft en lekker geen deel hoeft uit te maken van het stel uitgemergelde stakkers voorbij de Middellandse Zee. Als klap op de vuurpijl vragen alle meewerkende popartiesten (onder wie Ed Sheeran, Duran Duran en Sam Smith) zich af of hulpeloze Afrikanen zich wel bewust zijn van onze kerstfissa
Vooral het laatste punt is buitengewoon snugger, vindt u ook niet? Zeker als u bedenkt dat koloniale machthebbers eeuwenlang de Bijbel, toch een hoogtepunt uit Gods literaire oeuvre, met geweld hebben opgedrongen aan inheemse bevolkingsgroepen.
Bovenstaande kreten versterken de negatieve stereotyperingen rondom Afrika, toch al beschouwd als het reddeloze broertje onder de werelddelen. Zoals ook media vaak doen, negeert Do They Know It’s Christmas dat andere Afrika, gaat het voorbij aan de skylines van Lagos, aan het werk van Nobelprijswinnaar Wole Soyinka, aan de florerende West-Afrikaanse filmindustrie. Dit ‘onschuldige’ kerstliedje kent alleen het Afrika uit Unicef-rampspoedclipjes.
De overdreven zwartgalligheid heeft grote gevolgen. Zouden u en uw pieten een vakantie boeken of willen investeren in een gebied waarover u enkel hoort dat het de hel op aarde is? Nee hè. U bent niet de enige: jaarlijks lopen Afrikaanse landen ruim vier miljard dollar aan inkomsten mis door de eentonige en buitenproportioneel negatieve manier waarop het continent wordt omschreven in de populaire cultuur.
<blockquote>Sint, voor ieder mens dat wordt gered door de kerstsingle, gaan er tallozen ten onder.</blockquote>
Natuurlijk, er doen zich problemen voor in Afrika en collecteren voor een goed doel is an sich nobel. De versies van Do They Know It’s Christmas brachten bij elkaar miljoenen op, ten gunste van kinderen voor wie het verschil tussen dood en leven een paar kilo’s betreft. Toch is het effect averechts. De opgehaalde bedragen zijn niet meer dan een schijntje in vergelijking met de schade die wordt veroorzaakt door vooroordelen; vooroordelen die in stand worden gehouden door goede bedoelingen, door Do They Know It’s Christmas.
Sint, voor ieder mens dat wordt gered door de kerstsingle, gaan er tallozen ten onder.
Als radiostations het liedje eens zouden weren, raakt de eurocentrische kijk op Afrika minder wijdverbreid. Misschien sterven de vooroordelen dan een stille dood, in plaats van de hongerlijdende bevolking.
Toegegeven, Do They Know It’s Christmas is buitengewoon catchy. Melodieus gezien is het een verademing bij al dat Mariah Carey- en Wham-geweld dat de decemberdagen terroriseert. Daarom, Sint, om er toch naar te kunnen luisteren zonder de buitenwereld met Afrika-basherij te vervuilen, vraag ik u dit jaar ook om AirPods.
Ik ga ervan uit dat dit lukt. Gelukkig bestaat u wel en het Afrika van Do They Know It’s Christmas niet.
Groet,
Chard van den Berg 
Columnist Vrij Nederland

Cultuur