Er klinkt getergd gekreun aan de tafel waar vijf juryleden de boeken bespreken die zijn genomineerd voor de VN-Thriller van het Jaar. Vier van de aanwezigen hebben net een kandidaat in bevlogen bewoordingen geprezen. Dan neemt de vijfde het woord en somt genadeloos de onvolkomenheden ervan op. ‘Bij vlagen pretentieus’, vindt de spreker het boek. En dan de afwikkeling van de plot. Kort samengevat is die inderdaad uitermate ongeloofwaardig.
Stop maar, verzucht iemand. Hoe thrillerschrijvers op het laatst alle uitgezette lijnen en opgevoerde personages aan elkaar knopen, liefst met een spectaculaire daderconfrontatie plus bekentenis, kan onbevredigend zijn. Maar bij een goed geschreven misdaadverhaal neem je kunstmatige plotconstructies en bizarre wendingen voor lief. ‘Dit boek bezweert je’, verklaart een jurylid de afwijzing van het besproken boek door de vijfde beoordelaar. ‘Je wordt meteen cynisch als die toverspreuk verbroken is.’
Het is aan de individuele recensenten van de Detective en Thrillergids, en dat waren er deze editie veertien, om sterren uit te delen. De jury beoordeelt de boeken die vijf sterren kregen. Van de 313 besproken Nederlandse of in het Nederlands vertaalde, tussen 1 juni 2024 en 1 juni 2025 uitgebrachte spannende boeken, waren dat er dit jaar vijf. Vier daarvan komen uit het Angelsaksische taalgebied. Fijn dat er een bij zit van een Spaanse auteur. En dat de schrijvers niet alleen mannen zijn. De nominaties zijn ook aardig verdeeld over de verschillende categorieën: de rechtbankthriller is vertegenwoordigd, de politieroman, het gezinsdrama, de uitzinnige seriemoordenaar, en een aan horror grenzende vertelling met mystiek en rituelen. Allemaal zijn het ambitieuze vertellingen met een keur aan bloedige moordpartijen of gruwelijke ontvoeringen. Fijnzinnige novellen haalden dit jaar de shortlist niet.
De jury bestond dit jaar uit thrillerliefhebbers en doorwinterde recensenten Don Duyns, Marijn van der Jagt en Anne Versloot, redactiechef van Vrij Nederland Samuel Peperkamp en scenarioschrijver Ashar Medina, die als voorzitter optrad. Als bedenker van de misdaadserie Santos en co-scenarist van Mocro Maffia en Nemesis stond zijn autoriteit binnen het misdaadgenre onmiddellijk buiten kijf. Bij de pleidooien van de juryleden voor de genomineerde boeken bleek dat elk exemplaar zowel enthousiaste voorstanders had als kritischere beoordelaars. Maar bij de individuele top drie die uiteindelijk moest worden gemaakt, stond er één bij iedereen bovenaan. Hier volgt per nominatie eerst een schets van het juryoordeel.
Steve Cavanagh, Getuige nr. 8
Dit achtste deel van de serie over advocaat Eddie Flynn kan prima op zichzelf staan. Cavanagh introduceert twee heerlijke, duivels manipulatieve slechteriken. Een van hen is de jonge Ruby, kinderoppas/schoonmaakster bij protserig rijke families in Manhattan, die vanuit haar vertrouwenspositie opereert. Mooi dat Eddie Flynn pas later opduikt en we bij Ruby beginnen als zij getuige is van een moord. Dat geeft Cavanagh de mogelijkheid om bij het goed uitgewerkte rechtbankgedeelte nu eens te focussen op het functioneren van de getuige. Origineel is de optelsom van een legal thriller met een Tarantino-achtige oorlog tussen elkaar beconcurrerende huurmoordenaars. Een enkel jurylid vond de optelsom van verwikkelingen tegen het eind nogal overdadig. Anderen noemen de plot in dit boek van ondergeschikt belang, voorop staat het schrijfplezier dat ervan afspat. Sterke punten: de humor van de schrijver, en de scherpe dialogen. Zeker die van Flynn, zoals gewoonlijk the smartest guy in the room. Buitengewoon snackable, aldus de jury.
Dolores Redondo: Stormoffer
Tien jaar geleden kwam dit slotdeel van Redondo’s drieluik al uit in Spanje, waar de boeken (inmiddels ook verfilmde) bestsellers zijn. Dat de auteur in dit boek ook terugkomt op de moordzaken uit de voorgaande delen, hoeft volgens de jury geen belemmering te zijn. Redondo wordt aan de jurytafel ‘een heel authentieke stem’ genoemd. Aansprekend: deze thriller is geworteld in de regio waar deze geschreven is, inclusief lokale mythen en volksrituelen. Het boek omvat een keur aan sterke vrouwenfiguren. Verfrissend vindt een jurylid dat de hoofdpersoon, rechercheur Amaia Salazar, ‘zonder ook maar één scrupule een buitenechtelijke affaire heeft’. De aan horror grenzende taferelen zijn niet geschikt voor gevoelige lezers. ‘Als je houdt van gruwelijke details is dit je boek’, aldus een jurylid. Een thriller waar je helemaal in kunt verdwijnen.
M.J. Arlidge & Julia Crouch: Het verkeerde kind
De uitkomst van een interessant schrijversproject. Voor zijn Writers’ Room nodigt Arlidge – bekend van de serie over DI Helen Grace – wisselende co-auteurs uit. Niet per se beginners: Julia Crouch is gespecialiseerd in domestic noir. De ontvoering van een baby uit een kinderwagen verknoopt twee totaal tegengestelde, afwisselend gevolgde gezinnen. Het ene doorsnee, met een door zijn werk opgeslokte vader en een thuismoeder die zichzelf is kwijtgeraakt. Haar spoorloos verdwenen baby komt terecht in het hippiegezin van Jenna Star. Een geweldig personage vindt de jury dit ‘wellness-rechtse type’. De manier waarop social media een rol spelen, noemt de jury bijzonder geloofwaardig. Wat raakt in deze thriller, is de fuik waarin een moeder met een postnatale depressie kan belanden. Nogal rommelig is de plotafwikkeling. ‘Ontknoping met honden en onlogisch gedrag’, leest een jurylid voor uit zijn aantekeningen.
Michael Connelly: Nachtschade
Blijkbaar had Connelly zin in een nieuwe speurdersfiguur. Rechercheur Stillwell – zijn voornaam doet niet ter zake – heeft alles van de klassieke politieheld. Een enorme drive, een onwrikbare moraal en een bloedhekel aan collega’s en leidinggevenden die de kantjes eraf lopen. Ook zijn startsituatie is klassiek: vanwege een eerder voorval hebben zijn superieuren hem vanuit Los Angeles naar Catalina Island gestuurd, met het nadrukkelijke verbod om zich te bemoeien met politiezaken op het vasteland. Daar laat Stillwell zich nadrukkelijk niet door tegenhouden. Fijn noemt een jurylid de wraakzucht die hem óók drijft, wat deze held een onaangenaam kantje geeft. Connelly betoont zich weer een meesterstilist. ‘Hij heeft oog voor de lulligheid van de menselijke conditie’, typeert een jurylid hem. Sfeervol vindt de jury de uitwerking van de nautische setting, inclusief onderwatertaferelen bij duikoperaties. Meeslepend is het stapsgewijze, navolgbare moordonderzoek: ‘Het speurwerk heeft de hoofdrol.’ Al is de uiteindelijke afwikkeling gehaast. ‘Hij had het zeker druk en dacht: strik erom.’ Stillwells rustige liefdesrelatie met de nuchtere, lokale Tash noemt een (vrouwelijk) jurylid heel romantisch.
Chris Whitaker: De kleuren van het donker
Ook over deze thriller zeggen juryleden dat ze er volledig in opgingen. Het is een verrassende optelsom van een romantisch liefdesverhaal en de zoektocht naar een jongemeisjesmoordenaar. Een jurylid noemt het ‘op een lekkere manier een beetje soapachtig’. Een ander: ‘Knap gedaan: dat je als lezer zó van de personages gaat houden.’ Decennialang volgt de vertelling de twee hoofdfiguren Patch en Saint, vanaf hun innige tienervriendschap in een klein dorpje in Missouri, die verstoord raakt door een gruwelijk drama. ‘Het gaat om het ripple effect van een ingrijpende, gewelddadige gebeurtenis. In een wereld waarin het geweld ons dreigt af te stompen, is het belangrijk om te ervaren wat zoiets écht met de betrokkenen doet’, klinkt het aan de jurytafel. En: ‘Zó goed neergezet hoe de tijd er overheen gaat, terwijl de door het verleden geobsedeerde hoofdpersonen niet in staat zijn om door te leven.’ En: ‘Geen mooischrijverij, alle poëzie staat in dienst van de personages.’ Adembenemend zijn de gedeeltes in het boek die zich afspelen in het donker. Goed, de afloop is te bizar om in mee te gaan. Maar dit is nou zo’n thriller die je het plotgegoochel doet vergeten. Origineel en geweldig geschreven. Unaniem verkiest de jury dit boek als VN-Thriller van het Jaar.
Eerdere VN-Thrillers van het Jaar
2024 Jordan Harper: Stad der engelen
2023 S.A. Cosby: Vlijmscherpe tranen
2022 Colson Whitehead: Harlem Shuffle
2021 Stephen King: Later
2020 Adeline Dieudonné: Het echte leven
2019 D.B. John: Ster van het Noorden
