Israëls volgende doelwit

Columns van de week

Teun van de Keuken en Amber Wiznitzer

De stemmen van Vrij Nederland

Katja van Nimwegen

De jongeren die Nederland niet wil

<div class="lead">Volgens Europol zijn tienduizend minderjarige asielzoekers na binnenkomst in Europa zoekgeraakt. Niemand weet waar ze zijn. Hoe vinden we ze terug? Wetenschappers geven antwoord.</div>
<p class="p_1">Eind vorige maand liet politieorganisatie Europol weten dat 10.000 minderjarige asielzoekers worden vermist. Ze zijn bij aankomst in Europa geregistreerd, maar bevinden zich nu buiten zicht van officiële instanties. Kinderrechtenorganisatie Save the Children vreest dat sommigen van hen in handen van mensenhandelaren zijn gevallen. Anderen zitten waarschijnlijk in de illegaliteit, maar wel veilig bij familieleden.</p>
<h5 class="p_1">&#8216;We moeten ons meer bewust zijn van mensenhandel&#8217;</h5>
<p class="p_1">Politicoloog Jeroen Doomernik doet onderzoek naar immigratie en asielbeleid. Hij neemt de cijfers met een korreltje zout. ‘Dubbeltellingen vertroebelen het beeld. Bovendien doen volwassenen zich soms voor als minderjarigen om meer kans te maken op een asielstatus.’ Volgens hem heeft de illegaliteit ‘een beperkt absorptievermogen. Als er zoveel kinderen in het criminele circuit zaten, zou dat opvallen’. Doomernik vindt dat we ons meer bewust moeten zijn van mensenhandel. ‘Iedereen moet een oogje in het zeil houden. Nieuwe gezichten in de prostitutie mogen bijvoorbeeld niet onopgemerkt blijven.’ Daarnaast moet de asielaanvraag voor kinderen makkelijker en sneller verlopen. ‘Dan wordt het voor degenen die illegaal bij familie verblijven aantrekkelijker zich bij de autoriteiten te melden. De lange wachttijden en onzekerheid konden wel eens een reden zijn dat veel jongeren buiten zicht van officiële instanties willen blijven.’</p>
<h5 class="p_1">&#8216;Zet een crowdsourced speuractie op&#8217;</h5>
<p class="p_1">Mediawetenschapper Mirjam Prenger ziet een belangrijke rol voor de journalistiek bij het opsporen van de verdwenen kinderen. ‘Een mooi voorbeeld is Ghost Boat, een <span class="Cursief">crowdsourced</span> speurtocht gepubliceerd door mediaplatform Mindshakes over een boot die in 2014 op de Middellandse Zee verdween, inclusief 243 vluchtelingen.’ Door te bloggen en lezers te betrekken bij het onderzoek proberen de makers het mysterie op te lossen. ‘Iets dergelijks moet ook mogelijk zijn voor de vermiste kindmigranten.’ Prenger vindt dit onderwerp zelfs interessanter: ‘Het is actueel en heeft het nobele doel levende kinderen te vinden. Journalisten kunnen de afgelegde routes traceren om te onderzoeken wie het officiële pad verlaat, en waar precies. Daarna kan een grote zoekactie van start gaan met behulp van social media en een speciale website. Journalisten, fotografen, wetenschappers en lezers moeten samenwerken om zoveel mogelijk kinderen op te sporen.’</p>
<h5 class="p_1"><span class="1">&#8216;De belangrijkste puzzelstukjes zijn jonge migranten zelf&#8217; </span></h5>
<p class="p_1"><span class="1">A</span>ntropologe Sandra Evers werkt al jaren met kinderen. ‘We hebben meer gegevens nodig om te verklaren waarom die kinderen onvindbaar zijn. Als blijkt dat het vooral om tieners gaat, moeten we jongeren die nu in de opvang verblijven betrekken bij het onderzoek. Door hen te ondervragen kom je erachter wat er met hun leeftijdsgenoten gebeurd kan zijn.’ Evers: ‘Het is eigenlijk vreemd dat we dit soort moeilijke vragen niet met jongeren zelf bespreken. Het zijn altijd de volwassenen die ergens hun licht over laten schijnen. Maar de belangrijkste puzzelstukjes zijn jonge migranten zelf.’</p>
<p class="p_1">Bijzonder hoogleraar criminologie Richard Staring weet dat je de kinderen kan terugvinden door ‘gewoon te gaan zoeken’. Hij schreef in 2010 met José Aarts <span class="Cursief">Jong en illegaal in Nederland</span>, na veel gesprekken met jongeren wier asielaanvraag was afgewezen. ‘Veel van die zogenaamd verdwenen jongeren zaten gewoon in opvangcentra of woonden bij kennissen. Ze hadden uitgebreide netwerken en hielpen elkaar te overleven.’ Volgens Staring verkeren de minderjarigen waar Europol het over heeft lang niet allemaal in direct gevaar. ‘Zo’n persbericht is ook een politiek statement: hulpinstanties zijn zwaar overbelast. Het is deprimerend hoeveel er mis is met de basale humanitaire zorg. We lijken in Nederland alleen maar bezig te zijn met het zo snel mogelijk terugsturen van vluchtelingen.’</p>
<h5 class="tekst">&#8216;Investeer in de positie van jonge vluchtelingen in Turkije&#8217;</h5>
<p class="tekst">Volgens Staring weten minderjarige Afghanen die hun land ontvluchten voor armoede en onveiligheid dat ze in Nederland weinig kans maken op asiel. ‘De enige manier om uit de illegaliteit te komen, is trouwen, maar ook dat is praktisch onmogelijk gemaakt. Ze zullen de poging niet eens wagen en blijven illegaal. Dat is op lange termijn desastreus. Er bestaat voor hen geen toezicht, geen opleiding, geen regulier werk.’ Staring vindt het lastig een concrete oplossing te formuleren. Recent deed hij onderzoek in Turkije, voor migranten een veilig maar uitzichtloos land. ‘Nu reizen heel veel migranten door naar Europa omdat Turkije hun niets biedt. ‘Als we de stroom van het aantal illegale kindmigranten naar Europa willen stoppen, moeten we investeren in de positie van migranten in Turkije.’</p>
<h5 class="p_1">&#8216;Stop met het terugsturen en uitzetten van kinderen&#8217;</h5>
<p class="p_1">Internationaal jurist Maarten den Heijer wijst erop dat de Europese autoriteiten volgens internationale afspraken verplicht zijn extra kwetsbare migranten, zoals minderjarigen, te beschermen. ‘Dat kan bijvoorbeeld door speciale opvangcentra of tijdelijke pleeggezinnen. Maar door de enorme aantallen vluchtelingen van de laatste tijd houdt niemand zich nog aan die regels.’ Het verbaast hem dan ook niet dat jongeren er zelf op uit gaan. ‘De aankomst in Griekenland verloopt chaotisch en alle lidstaten hebben een ander migratiebeleid. Eigenlijk zou Europa een groot centraal opvangcentrum moeten bouwen, bijvoorbeeld op Lesbos. Vanaf daar moet goed transport geregeld zijn naar de andere lidstaten, gewoon per bus of per vliegtuig. Zo houd je het overzichtelijk en voorkom je dat kinderen op eigen houtje door Europa gaan zwerven.’</p>
<p class="p_1">Politiek filosofe Luara Leite Ferracioli heeft nog een manier om kinderen terug te vinden. ‘Lidstaten moeten direct stoppen met het opsluiten en terugsturen van kinderen. Als alle minderjarigen de garantie hebben dat ze geholpen worden en niet beter af zijn in de illegaliteit, zullen ze zich vanzelf aangeven. De voorwaarden voor asiel zijn nu veel te streng voor hen. Kinderen kunnen meestal niet goed aantonen dat ze politieke vluchteling zijn. We moeten de definitie van vluchteling zo aanpassen, zodat alle gevluchte kinderen daar automatisch onder vallen. Kinderen komen namelijk echt niet voor de lol op eigen houtje naar Europa.’</p>
<div class="info-box">
<p class="kader"><strong><span class="06_Bijschrift_Kopje rood">De oplossers</span></strong><br />
In De Oplossers presenteert onderzoeks-bureau Tertium antwoorden op complexe vragen die zijn voorgelegd aan ruim 500 wetenschappers uit verschillende vakgebieden. Wilt u zelf een complex probleem aandragen? Mail naar science@tertium.nl</p>
</div>


Rosa Hofgärtner

Hoe vinden we tienduizend vermiste kindvluchtelingen?

<div class="lead">
<p>Cocaïnegebruik in het Westen draagt bij aan Zuid-Amerika&#8217;s gigantische problemen: afpersing, moord, uitbuiting en corruptie, maar ook milieuvervuiling en ontbossing. Hoe zorgen we dat cocaïne fairtrade wordt? Een van de oplossingen: &#8216;Koop je coke rechtstreeks bij de boer.&#8217;</p>
</div>
<p>Een van VN’s Radicale Vernieuwers, Janneke Nijmeijer, wil Nederlandse cocaïnegebruikers duidelijk maken dat hun gesnuif criminaliteit, corruptie en milieuvernietiging in Zuid-Amerika in stand helpt te houden. Ze gaf haar bewustwordingscampagne de provocerende naam Fairtrade Coke. Maar is fairtrade cocaïne ook écht mogelijk? Tijd voor een wetenschappelijke rondgang.</p>
<p class="p_1">Veel wetenschappers willen hun handen niet aan het vraagstuk branden. Hoogleraar marketing Peeter Verlegh is ‘absoluut geen voorstander’ van fairtrade cocaïne. ‘Het is helemaal niet erg als mensen meer gewetensbezwaren krijgen bij het kopen van cocaïne. Het is verslavend en gevaarlijk. We zouden meer moeten hameren op de problemen die bij coke horen.’ Verlegh vindt de bewustwordingscampagne dan ook een goed plan. ‘Het is een oplossing voor zowel de verslavingsproblematiek als voor de gevolgen van cocaïneproductie en -handel. Dubbele winst dus.’</p>
<h5 class="p_1">&#8216;Laat cocabladeren toe&#8217;</h5>
<p class="p_1">Volgens onderzoeker Pien Metaal van het Transnational Institute (TNI) is fairtrade cocaïne voorlopig politiek onhaalbaar. Wat wel interessant zou zijn, denkt ze, is het toelaten van cocabladeren, de grondstof van cocaïne. ‘Het gebruik van cocabladeren berokkent geen schade aan gebruikers. Coca kauwen of pruimen heeft een mild stimulerende werking, vergelijkbaar met een kop sterke koffie. Ook als thee is coca interessant.’ Op dit moment is de internationale handel in cocabladeren verboden. ‘Als we het cocablad toelaten, krijgen cocaboeren een alternatieve afzetmarkt. Bovendien denk ik dat de beschikbaarheid van coca de vraag naar cocaïne kan doen dalen.’ In april bespreekt een speciale zitting van de Verenigde Naties in New York het internationale drugsbeleid, volgens Metaal een goed moment om het onderwerp te agenderen.</p>
<h5 class="p_1">&#8216;Laat de boeren met rust&#8217;</h5>
<p class="p_1">Criminoloog Dirk Korf vermoedt dat het ritueel van een lijntje snuiven voor veel mensen toch te prettig zal blijven om cocaïnehandel te doen stoppen. Hij denkt dat alleen legalisatie de problemen zal oplossen. ‘De regels die ooit zijn gemaakt om mensen te beschermen tegen verslaving zijn achterhaald: ze maken schone coke onmogelijk en zorgen voor enorme natuurvernietiging.’ Het verbouwen van cocabladeren gaat inderdaad ten koste van het regenwoud, beaamt VU-ecoloog Rien Aerts. ‘Dat wordt verergerd doordat boeren hun productie steeds verplaatsen om maar niet gepakt te worden door de autoriteiten. Daardoor kappen ze meer regenwoud dan nodig is en onderhouden ze hun akkers niet goed.’ Hij pleit voor een einde aan het opjaagbeleid. ‘Als de boeren met rust werden gelaten, zou de ecologische schade enorm verminderen.’</p>
<h5 class="p_1">&#8216;Hef belasting op cocaïne&#8217;</h5>
<p class="p_1">Universitair docent Antropologie Mijke de Waardt doet al jarenlang onderzoek in Colombia en Peru, tegenwoordig de grootste cokeproducerende natie. Ook zij ziet vooral de nadelen van het repressieve beleid. ‘De criminaliteit is inmiddels doorgedrongen tot het publieke leven. Allerlei overheidsfunctionarissen worden beïnvloed en betaald door criminelen. Zij zullen pas echt iets aan het probleem gaan doen wanneer er iets aan te verdienen valt.’ Volgens De Waardt kan de Amerikaanse staat Colorado in dat verband als goed voorbeeld dienen. Toen Colorado een paar jaar geleden marihuana legaliseerde, kon de overheid opeens belasting gaan innen. ‘Legalisatie levert veel geld op dat de lokale autoriteiten zouden kunnen gebruiken voor sociale programma’s die cocaboeren een nieuw perspectief geven.’ Helaas, zegt De Waardt, staat de internationale politiek daar niet echt voor open.</p>
<p class="p_1">Hoogleraar politieke theorie Martin van Hees vindt het hoog tijd dat we daar toch eens een debat over voeren. Wegen de voordelen van een cocaïneverbod, zoals het beschermen van verslaafden, eigenlijk wel op tegen de nadelen? Van Hees vermoedt van niet. Er zijn voldoende redenen de drug te legaliseren: de eigen verantwoordelijkheid van consumenten, het uit de illegaliteit halen van de handel en de mogelijkheden tot regulering. ‘Als er geen internationale wetgeving was die cocaïne volledig in de ban deed, zouden we een discussie kunnen voeren die verder ging dan ja of nee. Dan zouden we restricties kunnen opleggen die passen bij wat de maatschappij wenselijk vindt, zowel voor consumptie als voor productie.’</p>
<h5 class="p_1">&#8216;Tuig een gedoogbeleid op&#8217;</h5>
<p class="p_1">Wolfgang Wagner, hoogleraar internationale veiligheid, sluit zich daarbij aan. Volgens hem vormt cocaïnehandel een belangrijke bron voor illegale oorlogseconomieën, zoals bijvoorbeeld in West-Afrika. Ook een organisatie als Al-Qaida krijgt een deel van haar inkomen door cokehandel. ‘Legalisatie zou de inkomsten van criminelen en gewapende groepen significant kunnen verminderen. De jacht op cocaïnehandel maakt het product namelijk duurder, waardoor handelaren meer winst maken.’ Wagner ziet voorlopig geen democratische meerderheid voor een wetswijziging die cocaïne legaliseert. ‘Op kortere termijn is een gedoogbeleid wellicht realistischer.’</p>
<h5 class="p_1">&#8216;Koop je coke rechtstreeks bij de boer&#8217;</h5>
<p class="p_1">Dennis van den Berg, coördinator van de minor Drugs en Amsterdam, heeft een nog radicalere oplossing die uitstekend past bij deze tijd: cocaïne rechtstreeks van de boer. ‘Als cocaboeren in Zuid-Amerika hun product direct aan de consument in Europa kunnen verkopen, haal je de hele criminele en gewelddadige tussenhandel weg.’ Volgens hem zou dit gemakkelijk te realiseren moeten zijn via het <span class="Cursief">dark web</span> in combinatie met de traditionele post. ‘De miljoenen enveloppen die dagelijks over de wereld gaan, kun je onmogelijk controleren.’ Disclaimer: Van den Berg benadrukt dat deze oplossing nog altijd illegaal is, en dat hij geen voorstander is van cocaïnegebruik. Een gemakkelijker oplossing is volgens hem dat de westerse consument zelf de cocaïne laat staan.</p>
<p class="p_1">Tot slot: misschien bestaat er al een vorm van <span class="Cursief">fairtrade </span>cocaïne in Nederland. In een interview met <span class="Cursief">de Volkskrant</span> liet eigenaar Willem de Boer van het Slotervaart ziekenhuis (dat al jaren heroïne voor medische doeleinden produceert) afgelopen week weten dat er in ons land ook cocaïne voor medische doeleinden wordt geproduceerd. Zonder uitbuiting en tegen een eerlijke prijs. Waar? Dat wilde hij niet zeggen.</p>
<div class="info-box">
<p class="kader"><strong><span class="06_Bijschrift_Kopje rood">De oplossers</span></strong><br />
In de rubriek De Oplossers presenteert onderzoeksbureau Tertium antwoorden op complexe vragen die zijn voorgelegd aan ruim 400 Amsterdamse wetenschappers. Wilt u zelf een complex probleem aandragen? Mail naar science@tertium.nl.</p>
</div>


Michiel Hulshof

Hoe krijgen we fairtrade cocaïne?