Wie is er nog vruchtbaar?

Columns van de week

Teun van de Keuken en Amber Wiznitzer

<p>Moord en doodslag in de familie gebeurt niet alleen in het echt <strong>–</strong> sla de kranten er maar op na – maar ook in thrillers die jarenlang in de Detective en Thrillergids zijn besproken. In Nederland draagt misdaadauteur René Appel al lange tijd de eretitel ‘meester van het doorzondrama’. In zijn <em>Tegenliggers</em> is het huwelijk van rijschooleigenaar Martin zó stuk dat zijn vrouw bij een vriendin intrekt, mét de kinderen. Martin rijdt dreigend rond, langs vrouw, vriendin, school én een rijlesconcurrent die – in zíjn wijk – de tarieven verlaagt. De lesauto blijkt een moordwapen en Appel leidt ons naar het verrassende slot.</p>
<p>Schrijver Richard Klinkhamer deed iets anders. Eerst vermoordde hij zijn vrouw Hannie, in 1991, en begroef haar lichaam in de achtertuin van hun huis in het Groningse gehucht Hongerige Wolf. Drie maanden later begon hij als een bezetene te werken aan zijn boek <em>Woensdag gehaktdag</em>, waarin hij tot in detail uiteenzet hoe hij haar heeft omgelegd. Ondertussen vond de politie onvoldoende bewijs om Klinkhamer aan te houden. Lange tijd was er geen uitgever die zijn moordboek wilde uitbrengen. Dat gebeurde pas in 2007, zeven jaar na zijn bekentenis, na zijn vrijlating uit de gevangenis.</p>
<p>Familiedrama’s zijn van alle tijden, zo blijkt bij het doorbladeren van de D&amp;T-gidsen die tot nog toe zijn verschenen. Niet alleen geschreven door Nederlandse auteurs, ook thrillerschrijvers uit de Verenigde Staten en Groot-Brittannië weten er raad mee. Vorig jaar nog. Toen verscheen het keelsnoerend spannende <em>Vlijmscherpe tranen</em> van de Amerikaan S.A. Cosby, dat werd uitgeroepen tot VN-Thriller van het Jaar 2023.</p>
<div class="info-box">
<h5>DE NIEUWE DETECTIVE EN THRILLERGIDS</h5>
<p>Wil je toegang tot de recensies van de boeken op de shortlist, en de 381 andere thrillers en detectives van de laatste twaalf maanden? Klik <a href="https://www.vn.nl/product/detective-en-thrillergids-2024/" target="_blank" rel="noopener">hier</a> en bestel de 45ste Detective en Thrillergids – gratis verzending!</p>
</div>
<h5>vlijmscherpe tranen</h5>
<p>In deze vijfsterrenklapper wordt het homoseksuele, interraciale liefdeskoppel Isiah (zwart) en Derek (wit) vanwege hun geaardheid gruwelijk om het leven gebracht. Hun vaders Ike en Buddy Lee zijn (ex-)gangsters, die bij het leven van hun zoons niet wilden begrijpen dat er meer is dan mannetje-vrouwtje. Ze gaan tot het uiterste om de daders te vinden. Een klassieke wraakmissie dus. Dat levert een kleine burgeroorlog op in het conservatieve Virginia, met de twee oude boeven tegenover een motorbende en een onbekende machtige vertegenwoordiger van de elite.</p>
<p>‘De vechtkracht waarmee ze de moordenaars te lijf gaan komt voort uit spijt, zelfhaat en machteloos verdriet. Er schuilt ontroering in het ongemak waarmee deze machomannen zich in de gayscene begeven,’ schreef de VN-jury. Het boek heeft een duizelingwekkend hoog verteltempo, fantastische dialogen en een sprankelende, spitsvondige schrijfstijl vol pareltjes van memorabele zinnen als: ‘Wraak is haat in een mooier jasje.’</p>
<div class="gallery gallery-columns-2 clearfix gallery-size-"><div class="gallery-inner clearfix"><div class="gallery__expand pulse"><div class="gallery__plus"></div></div><figure class="gallery-item js-resize-square-image" data-slide="0"><div class="gallery-icon"><a href="javascript:void(0);"><img src="https://www.vn.nl/wp-content/uploads/2024/05/De-peetvader_preview.jpg" class="attachment-image_1280 size-" alt="" width="391" height="591"></a></div><figcaption class="wp-caption-text gallery-caption text-center"></figcaption></figure><figure class="gallery-item js-resize-square-image" data-slide="1"><div class="gallery-icon"><a href="javascript:void(0);"><img src="https://www.vn.nl/wp-content/uploads/2024/05/Een-volmaakte-spion_preview.jpg" class="attachment-image_1280 size-" alt="" width="526" height="840"></a></div><figcaption class="wp-caption-text gallery-caption text-center"></figcaption></figure><figure class="gallery-item js-resize-square-image" data-slide="2"><div class="gallery-icon"><a href="javascript:void(0);"><img src="https://www.vn.nl/wp-content/uploads/2024/05/Het-stenen-oordeel_preview.jpg" class="attachment-image_1280 size-" alt="" width="364" height="555"></a></div><figcaption class="wp-caption-text gallery-caption text-center"></figcaption></figure><figure class="gallery-item js-resize-square-image" data-slide="3"><div class="gallery-icon"><a href="javascript:void(0);"><img src="https://www.vn.nl/wp-content/uploads/2024/05/Verloren-vrouw_preview.jpg" class="attachment-image_1280 size-" alt="" width="367" height="567"></a></div><figcaption class="wp-caption-text gallery-caption text-center"></figcaption></figure><figure class="gallery-item js-resize-square-image" data-slide="4"><div class="gallery-icon"><a href="javascript:void(0);"><img src="https://www.vn.nl/wp-content/uploads/2024/05/Vlijmscherpe-tranen_preview.jpg" class="attachment-image_1280 size-" alt="" width="366" height="608"></a></div><figcaption class="wp-caption-text gallery-caption text-center"></figcaption></figure></div></div>
<h5>het stenen oordeel</h5>
<p>Een ander pareltje is de psychologische thriller <em>Het stenen oordeel</em> uit 1977 van de Engelse Queen of Crime Ruth Rendell. Wie herinnert zich die fenomenale eerste zin niet: ‘Eunice Parchman vermoordde de familie Coverdale omdat ze niet kon lezen of schrijven.’ Meteen is duidelijk wat er is gebeurd en waarom, maar die beginzin is zo krachtig dat je onmiddellijk wilt weten hoe ze tot haar daad is gekomen.</p>
<blockquote><p>Die eerste zin: ‘Eunice Parchman vermoordde de familie Coverdale omdat ze niet kon lezen of schrijven.’</p></blockquote>
<p>Anti-whodunit, zei Rendell zelf over deze openingszin, waarna ze haar huiselijke nachtmerrie subiet verplaatst naar tien maanden ervoor, het moment dat de Coverdales Eunice, een alleenstaande huishoudster van eind veertig, inhuren om hun huis – vol boeken – schoon te maken. De aardige Jacqueline, vrouw des huizes, merkt wel dat ze zelden de opdrachten op haar briefjes uitvoert, maar ach, als dat alles is. Verder is Eunice ijverig en nauwgezet. Al heeft de rest van de familie vanaf het begin een slecht gevoel over haar. Kleine incidenten beginnen elkaar al snel op te volgen.</p>
<p>Rendell bouwt haar verhaal uiterst geraffineerd op; er is voortdurend spanning, verrassing en soms dreiging. Maar wanneer de analfabete Eunice, die niet alleen weerzinwekkend is maar ook medelijden oproept, de verknipte eigenaresse van de dorpswinkel leert kennen, gaan alle remmen los. Uiteindelijk wordt het hele gezin op Valentijnsdag doodgeschoten wanneer ze gezellig thuis naar een opera op de televisie kijken.</p>
<h5>een volmaakte spion</h5>
<p>In zijn <em>Een volmaakte spion</em> uit 1986 blikt de Britse ex-diplomaat en ex-inlichtingenman David Cornwell, alias John Le Carré – de grootmeester van het spionagegenre – terug op zijn Engelse jeugd en op zijn eigen excentrieke vader, een levensgenieter en zwendelaar, grossierend in vrouwen en faillissementen. Hoofdpersoon is Magnus Pym. Hij werkt bij de Britse ambassade in Wenen, maar is daar hoofd van de Secret Intelligence<em>.</em> Spion dus. Het boek begint als hij bericht krijgt dat zijn vader dood is. Op dat moment duikt hij onder in een klein Engels dorpje aan de kust van Devon.</p>
<p>Pym begint aan wat hij al jaren van plan is: op te schrijven – voor zijn eigen zoon – hoe zijn verhouding tot zijn vader was, vanaf het eerste oplichterijtje tot op het moment dat hij hem zo’n beetje is gaan onderhouden. Het tweede, erdoorheen lopende verhaal gaat over het onderzoek van Jack Brotherhood<em>,</em> de chef van Pym, en tevens de man die hem als spion wierf en binnen ‘de firma’ haalde. Brotherhood komt langzaam tot de ontdekking dat Pym een dubbelspion is geweest.</p>
<p>‘Volkomen voorstelbaar dat Le Carré heeft genoten toen hij zijn plot bedacht, dat hij misschien wel een week handenwrijvend over de klippen van Cornwall heeft rondgelopen,’ stond er in Vrij Nederland. ‘Want hij heeft op een bijna geniale manier dat fantastische verhaal over zijn vader verweven met een actueel spionagethema, en dat met al zijn vakmanschap.’ <em>Een volmaakte spion</em> is bovendien prachtig geschreven.</p>
<h5>verloren vrouw</h5>
<p>Geen schrijver heeft het genre van de <em>domestic noir</em> de laatste decennia zo in de schijnwerpers gezet als Gyllian Flynn. In haar <em>Verloren vrouw </em>(2012), a.k.a. <em>Gone Girl</em>, razend populair als boek én film, vernieuwde ze de familiethriller door gezins- en genderdynamieken goed door elkaar te schudden. Niets is wat het lijkt, Flynn zet je voortdurend op het verkeerde been en doet dat ook nog met humor, meldde Vrij Nederland.</p>
<blockquote><p>De uitspraak van de schrijfster in een interview, dat het ‘huwelijk een soort eeuwige zwendel is’, maakt ze meer dan waar.</p></blockquote>
<p><em>Verloren vrouw </em>gaat over Nick en Amy, ooit een welgesteld schrijversechtpaar in New York. Hij schrijft filmrecensies en zij verzint quizvragen voor vrouwenglossy’s. Inmiddels zijn ze door de crisis in de tijdschriftenbranche in een huurwoning in Missouri beland, de geboortestreek van Nick. Hun huwelijk is opeens een stuk minder geslaagd. Nadat Amy op een dag spoorloos verdwijnt moet de lezer aan de hand van dagboekfragmenten van Amy – waarin ze hem als een <em>control freak</em> beschrijft – en de onfrisse <em>monologues intérieurs</em> van Nick achter de waarheid komen.</p>
<p>Hoe deze zenuwslopende thriller afloopt zullen we niet onthullen, maar de uitspraak van Flynn, gedaan in een interview, dat het ‘huwelijk een soort eeuwige zwendel is’ maakt ze meer dan waar. Zowel Amy als Nick blijken beiden perfecte leugenaars. Lees en huiver.</p>
<h5>de peetvader</h5>
<p>Maffiabaas Don Vito Corleone waarschuwde al: ‘Vertel nooit iemand buiten de familie wat je denkt.’ Hij zegt het in het onvolprezen meesterwerk dat in dit lijstje niet mag ontbreken: <em>De peetvader </em>uit 1969 van Mario Puzo, beter bekend als <em>The Godfather</em>. Je zou het bijna vergeten, maar het boek was er eerst. Een klassieker die (minstens zo mooi als de film) de basis werd voor een onafzienbare stroom maffiaboeken, -bekentenissen en -interesse.</p>
<p>Puzo schreef het niet direct als thriller, maar meer als documentaire bewondering voor de New Yorkse Italiaan, en hij schiep uiteraard een romantisch beeld: de familie als hoeksteen van de eer. Aan hem hebben we dat verdoemde beeld van de maffia te danken.</p>
<p>Don Corleone, in de film weergaloos neergezet door Marlon Brando, regeert met straffe hand in het verduivelde New York. Hij wordt bijgestaan door zijn zoons Sonny, Fred en Michael. Zwendel, afpersing, intimidatie en moorden (met zoutzuur, elektrische zagen, dat werk) zijn aan de orde van de dag. Corleones motto is: iedereen die niet tot de familie behoort, vormt een potentiële bedreiging. Het gebeurt dan ook niet vaak dat de <em>capo di tutti</em> <em>capi</em> een buitenstaander een voorstel doet. Een aanbod dat diegene niet kan weigeren.</p>
<p>Zo gaat dat bij de familie Corleone.</p>


Anne Versloot

Tussen verknipte gezinnen en machtige misdaadfamilies

<p class="tekst">Na de coronapandemie schrikt niemand meer van een complotverhaal meer of minder. Om in de sfeer van deze moordlustige gids te blijven: we zijn ermee doodgegooid. Wereldleiders zijn reptielen, covid is een biologisch wapen dat uit een laboratorium komt en Klaus Schwab, directeur van het World Economic Forum, wil het land van álle boeren afpakken. Het is wachten op het moment dat Schrijvers van Spannende Boeken zich laten inspireren door deze golf van angstaanjagende samenzweringstheorieën. Of er meesterlijk op voortborduren. Dat dat tot ijzersterke thrillers kan leiden, weten de trouwe lezers van deze gids allang. Zoveel heeft het verleden ons wel geleerd. We selecteerden de sterkste titels uit de geschiedenis van de paranoiathriller.</p>
<div class="gallery gallery-columns-2 clearfix gallery-size-"><div class="gallery-inner clearfix"><div class="gallery__expand pulse"><div class="gallery__plus"></div></div><figure class="gallery-item js-resize-square-image" data-slide="0"><div class="gallery-icon"><a href="javascript:void(0);"><img src="https://www.vn.nl/wp-content/uploads/2023/05/King.jpeg" class="attachment-image_1280 size-" alt="" width="781" height="1200"></a></div><figcaption class="wp-caption-text gallery-caption text-center"></figcaption></figure><figure class="gallery-item js-resize-square-image" data-slide="1"><div class="gallery-icon"><a href="javascript:void(0);"><img src="https://www.vn.nl/wp-content/uploads/2023/05/Shutter-Island.jpeg" class="attachment-image_1280 size-" alt="" width="669" height="964"></a></div><figcaption class="wp-caption-text gallery-caption text-center"></figcaption></figure><figure class="gallery-item js-resize-square-image" data-slide="2"><div class="gallery-icon"><a href="javascript:void(0);"><img src="https://www.vn.nl/wp-content/uploads/2023/05/Brown-Dan-Da-Vinci--1280x1941.jpg" class="attachment-image_1280 size-" alt="" width="1280" height="1941"></a></div><figcaption class="wp-caption-text gallery-caption text-center"></figcaption></figure><figure class="gallery-item js-resize-square-image" data-slide="3"><div class="gallery-icon"><a href="javascript:void(0);"><img src="https://www.vn.nl/wp-content/uploads/2023/05/Dag-van-de-Jakhals-3-1280x2050.jpg" class="attachment-image_1280 size-" alt="" width="1280" height="2050"></a></div><figcaption class="wp-caption-text gallery-caption text-center"></figcaption></figure><figure class="gallery-item js-resize-square-image" data-slide="4"><div class="gallery-icon"><a href="javascript:void(0);"><img src="https://www.vn.nl/wp-content/uploads/2023/05/Ross-Zesde-mei-1280x2022.jpg" class="attachment-image_1280 size-" alt="" width="1280" height="2022"></a></div><figcaption class="wp-caption-text gallery-caption text-center"></figcaption></figure></div></div>
<p class="tekst">Vooral de tumultueuze jaren zeventig waren in de Verenigde Staten een vruchtbare tijd voor complotverhalen – dankzij het Watergateschandaal, een toenemend wantrouwen in de overheid en een verminderde Amerikaanse geloofwaardigheid in het buitenland na de nederlaag in Vietnam. Veel van dergelijke boeken zijn geschreven door Amerikanen, zoals <span class="Emphasis">James Grady</span> en zijn<em> Six Days of the <span class="Emphasis">Condor</span> </em>(1970) of <em>Marathon Man</em> van William Goldman (1974). Ook megaseller Robert Ludlum kon er wat van. Zijn eerste complotthriller, in 1971, was <em>The Scarlatti Inheritance</em>, krap tien jaar later verscheen <em>The Bourne Identity</em> (1980). Zijn naam leeft nog altijd voort in het bijvoeglijk naamwoord Ludlumesk (dan wel Ludlummiaans), zo verklaarde de gids, dat staat voor wereldwijde complotten met verwarrend veel medespelers op ettelijke locaties.</p>
<div class="info-box">
<h5>de 44ste detective en thrillergids</h5>
<p>Dit verhaal komt uit de 44ste Detective en Thrillergids. Die hebben we dit jaar gevuld met 384 (!) recensies, de bekendmaking van de VN-Thriller van het Jaar, interviews, essays en true crime. <a href="https://www.vn.nl/product/detective-en-thrillergids-2023/" target="_blank" rel="noopener noreferrer">Bestel ‘m hier!</a></p>
</div>
<h5>De dag van de Jakhals</h5>
<p class="tekst">Maar wat ze in Amerika konden, konden ze in het Verenigd Koninkrijk ook. Daar bloeide de complotthriller zo’n beetje tegelijkertijd op. De Britse ex-journalist Frederick Forsyth schreef <em>De dag van de Jakhals</em> (1971), over een aanslag op de Franse president Charles de Gaulle. Forsyth werd geprezen voor zijn uitvoerige research. ‘Terecht,’ schreef toenmalig VN-hoofdredacteur, thrillerexpert én thrillergidsbedenker Rinus Ferdinandusse (1931-2022), ‘want het verhaal over deze aanslag ontleent zijn kracht aan de suggestie dat het allemaal honderd procent waargebeurd is. Hoewel je weet dat De Gaulle nooit is doodgeschoten.’</p>
<blockquote><p>Alles van, met en over Dan Brown werd na de verschijning van <em>De Da Vinci Code</em> hot. Er schenen zelfs mensen te bestaan die geloofden dat Leonardo da Vinci door Brown bedacht was.</p></blockquote>
<p class="tekst">In helder, zakelijk proza beschrijft Forsyth de precisie van de professionele voorbereidingen. Maar je leest ook hoe mogelijke onzekerheden worden weggenomen en krijgt inzicht in de rechts-extremistische terreurorganisatie OAS die wilde voorkomen dat Algerije zich zou afscheiden van Frankrijk. Forsyth werkt in een spannende en uiterst zorgvuldige opbouw naar het hoogtepunt van de wereldwijde klopjacht op de dader. Misschien is het wel de beste complotthriller ooit – en in 1973 voortreffelijk verfilmd met Edward Fox in de rol van de huurmoordenaar.</p>
<h5>De Da Vinci Code</h5>
<p class="tekst">De geloofwaardigheid is in een complotthriller van het grootste belang. Vandaar dat de Amerikaan Dan Brown in zijn dankwoord van <em>De Da Vinci Code</em> (2003) meldt dat hij uitgebreid en gedegen onderzoek heeft gedaan. Die waarheidsclaim kan hebben bijgedragen aan het wereldwijde succes van het boek waarin het beruchte genootschap Opus Dei zijn oog heeft laten vallen op de Heilige Graal. Tot dan wisten alleen de kopstukken van de Priorij van Sion waar dat ding was, en die zijn nu stuk voor stuk omgelegd. Gelukkig heeft de laatste prior voor zijn dood (hij ligt vermoord als de Mens van Vitruvius van Leonardo da Vinci) allerlei aanwijzingen achtergelaten. Daarmee hoopt zijn kleindochter met de hulp van Harvard-hoogleraar Religieuze Symboliek Robert Langdon de Graal te vinden.</p>
<p class="tekst">Browns vele eeuwen omvattende intrige is gewaagd en sterk, meldde de gids. Al biechtte een redacteur van de Nederlandse uitgever eens <em>off the record</em> op dat Luitingh-Sijthoff het boek bijna niet had uitgebracht omdat ze de schrijfstijl nogal matig vonden. Inmiddels is deze relithriller een van de meest gelezen boeken ter wereld en een van de bestverkochte ooit (tegen de 100 miljoen exemplaren). Alles van, met en over Dan Brown werd na de verschijning van <em>De Da Vinci Code</em> hot. Er schenen zelfs mensen te bestaan die geloofden dat Leonardo da Vinci door Brown bedacht was.</p>
<h5>Shutter Island</h5>
<p class="tekst">Van een andere, beklemmender orde is <em>Shutter Island</em> (2003) van de Amerikaanse thrillerauteur Dennis Lehane. Daarin reizen U.S. Marshals Teddy Daniels en Chuck Aule in de zomer van 1954 af naar Shutter Island, voor de kust van Boston. Daar bevindt zich een gesloten inrichting voor mensen met zware psychische stoornissen. Een van hen, moordenares Rachel Solando, is ontsnapt en opsporing is dringend gewenst.</p>
<p class="tekst">Gaandeweg vermoeden de Marshals dat in de inrichting wordt geëxperimenteerd met ethisch ontoelaatbare therapieën. Hoe dichter ze de waarheid op de hielen zitten, des te meer Teddy gaat geloven dat hij het middelpunt is van een gevaarlijke samenzwering, een aanval op zijn geestelijke gezondheid. ‘De ontknoping van het verhaal is zeldzaam navrant,’ oordeelde de gids. Wat is waar en wat is waanzin? Je blijft als lezer verbijsterd achter, zo aannemelijk is het. Het boek is in 2010 briljant verfilmd door Martin Scorsese met Leonardo di Caprio in de hoofdrol.</p>
<h5>De zesde mei</h5>
<p class="tekst">In Nederland hebben we ook een auteur die wel raad weet met complotverhalen, en dat is Tomas Ross. Hij kent hier te lande zijn gelijke niet in de ‘verthrillering’ van doofpotaffaires uit het (recente) verleden, waarbij hij zich vaak baseert op historische bronnen. In <em>Omwille van de troon</em> (2002), over de Greet Hofmans-affaire, schrijft hij voorin: ‘Veel in dit boek is waar, veel zou waar kunnen zijn.’ En in<em> De onderkoning van Indië</em> (2017) was ónze prins Bernhard bijna de onderkoning aldaar geworden. Na lezing lijkt deze<em> ‘what if’ history</em> trouwens behoorlijk aannemelijk, dit verzin je toch niet.</p>
<blockquote><p>Niemand in de journalistiek durfde zijn handen te branden aan het idee dat de moord een geniaal complot zou kunnen zijn, aldus Ross. Dus ging hij er zelf mee aan de slag.</p></blockquote>
<p class="tekst">Die gedachte overvalt je ook bij <em>De zesde mei</em> (2009), waarin Ross een van de akeligste gebeurtenissen in de vaderlandse geschiedenis behandelt: de moord op Pim Fortuyn, op 6 mei 2002. Ross’ boek biedt een plausibele reconstructie van feiten, theorieën en televisiebeelden, zegt de gidsrecensent, samengesmeed met fictie. In het boek wordt een dierenactiviste na haar vrijlating door de BVD gestrikt om de vriend van haar ex-minnaar Volkert van der Graaf te bespioneren. Ook hij wordt verdacht van moord en hij bereidt er mogelijk nog eentje voor. Ross vertelde in diverse interviews dat hij de thriller schreef omdat hij boos was dat de moord op Fortuyn niet is onderzocht vanuit de theorie dat er niet één, maar twee schutters waren die kogels afvuurden op de politicus. Niemand in de journalistiek durfde zijn handen te branden aan het idee dat de moord een geniaal complot zou kunnen zijn, aldus Ross. Dus ging hij er zelf mee aan de slag.</p>
<div class="info-box">
<h5>blijf ingelicht met de Detective &amp; Thrillerbrief</h5>
<p>Wil je het hele jaar door op de hoogte blijven van het wereldje van het spannende boek? Schrijf je dan in voor onze maandelijkse Detective en Thrillerbrief. Met recensie van de nieuwste topboeken, interviews met de beste thrillerschrijvers, artikelen over ware misdaad en nog veel meer. Schrijf je <a href="https://www.vn.nl/service/nieuwsbrieven/" target="_blank" rel="noopener">hier</a> in.</p>
</div>
<h5>22-11-1963</h5>
<p class="tekst">De gebeurtenis waarover de meeste complottheorieën de ronde doen, is en blijft de moord op de Amerikaanse president John F. Kennedy. Er bestaat een schier eindeloze reeks boeken, documentaires en films over wie de werkelijke dader of opdrachtgever is. De een geloofwaardiger dan de ander. In<em> 22-11-1963</em> (2011) van Stephen King probeert een tijdreiziger nu eens de moord te voorkómen. Held Jake Epping belandt via een poort in het jaar 1958. De moordaanslag verijdelen is zo eenvoudig nog niet, dus Jake pendelt heen en weer in de tijd, onderneemt poging op poging. In het nawoord zegt King dat hij voor 99 procent gelooft in de theorie dat Lee Harvey Oswald de enige moordenaar van JFK was. Dat komt hem in deze fenomenale thriller goed uit, want zo blijft het speelveld overzichtelijk.</p>
<p class="tekst">‘Zo kan hij meer aandacht geven aan het verleden dat als een griezelige oerkracht niet wil worden veranderd.’ En, zo beweert de gids, ‘aan prachtige nostalgische toeristische trips naar het verleden, waarin mensen simpelweg aardiger waren, waarin je kon leven zonder computer en mobieltje, waarin je niet bang hoefde te zijn voor zelfmoordterroristen en waarin alles zoveel beter smaakte en rook.’</p>
<p class="tekst">Waar een complotthriller al niet goed voor is.</p>


In het thrillergenre is complotdenken een rijke traditie

Interview

<div class="info-box">
<div class="info-box">
<p>Dit interview komt uit de 43ste Detective en Thrillergids. Die hebben we dit jaar gevuld met 356 (!) recensies, de bekendmaking van de VN-Thriller van het Jaar, interviews, essays en true crime. <a href="https://www.vn.nl/product/detective-en-thrillergids-2022/" target="_blank" rel="noopener noreferrer">Bestel ‘m hier!</a></p>
</div>
</div>
<p class="tekst">Iedereen heeft er weleens last van. Zo’n morgen die verkeerd begint waardoor je meteen denkt: dit wordt niet mijn dag.</p>
<p class="tekst">Dat overkomt ook Jordan Briggs, shockjock van het New Yorkse radiostation SiriusXM, en hoofdpersoon in de nieuwste actiethriller van J.D. Barker. Ze staat vast in de file op Madison Avenue. Over zes minuten begint haar ochtendshow. Net als ze haar gaspedaal wil intrappen, komt er een bus langzaam naast haar rijden en stopt. Ze kan geen kant meer op. ‘Dan krijgt ze een idee. O, dat kan ze echt niet doen. Maar ze doet het toch.’ Ze schopt haar naaldhakken uit, opent haar portier en gaat op blote voeten verder. Ze laat haar Audi midden op straat achter. Netjes op slot, dat dan weer wel. Verkeersregelaar Cole Hunter ziet het met verbijstering gebeuren – ‘WTF’ – en zet prompt de achtervolging in. Met Jordans dag komt het allang niet meer goed, zo is snel duidelijk.</p>
<h5>Spelletje spelen</h5>
<p class="tekst">Het idee voor die wervelende beginscène van <em>De beller op lijn vier</em> kreeg de Amerikaanse schrijver J.D. (Jonathan Dylan) Barker toen hij zelf in Manhattan klemvast stond. ‘Autorijden in de city centre is iets anders dan op het rustige eilandje New Castle voor de kust van Portsmouth waar ik woon,’ vertelt hij. Dat is op nog geen vijf uur rijden van New York. Om de tijd te doden, liet hij zijn gedachten de vrije loop. En verzon er tegelijkertijd ook filmbeelden bij. Hij zag voor zich hoe een camera langzaam inzoomde op zijn auto in de file, enzovoort. ‘Dat gevoel probeer ik vast te houden en dan schrijf ik het later thuis meteen op.’</p>
<blockquote><p>‘Ik wil niemand iets leren, geen moraal aan het verhaal meegeven. Wat mij betreft leest iedereen voor z’n plezier.’</p></blockquote>
<p class="tekst">Jordan haalt haar uitzending op het nippertje. Haar vijf miljoen luisteraars vertelt ze niets. Ze is even scherp en ongezouten als altijd. Onuitstaanbaar ook. Cole, die haar tot in de studio achternazit, geeft ze een klopje op zijn borst. ‘Bedankt voor het opletten.’ En ze begint het volgende live gesprek met een van haar inbellers. Dat blijkt ene Bernie te zijn. Hij wil een spelletje spelen. Het is heel eenvoudig, zegt hij. ‘Ik noem twee opties, en dan wil ik dat jij zegt welke van de twee je het meest aanspreekt. Als het om openbaar vervoer hier in New York gaat, heb je dan liever Ubers of gewone taxi’s?’ Pal nadat Jordan voor de tweede mogelijkheid kiest, ontploffen buiten zeven taxi’s. En vanaf dat moment is het onmogelijk om deze helse thriller nog opzij te leggen.</p>
<h5>Koningin van de radio</h5>
<p class="tekst">Laat dat nu precies de bedoeling zijn van Barker. Hij schrijft graag literaire popcorn, zoals hij het noemt. ‘Ik wil niemand iets leren, geen moraal aan het verhaal meegeven. Wat mij betreft leest iedereen voor z’n plezier. Als je eenmaal begint, moet je van mij doorlezen, net zoals bij het eten van popcorn. Wie daaraan begint, kan ook nooit meer stoppen.’</p>
<p class="tekst">Toch lijkt Barker ook een breder thema aan te snijden: de hardheid en genadeloosheid van de Amerikaanse entertainmentcultuur, bijvoorbeeld. Deze Bernie met zijn maniakale strapatsen zorgt natuurlijk maar mooi voor een verdrievoudiging van de luistercijfers. Het commerciële SiriusXM vaart daar wel bij en Jordan groeit uit tot de nieuwe koningin van de New Yorkse radio. Vooral wanneer Bernie nog een paar keer aan de lijn hangt met alweer een originele inval.</p>
<p>Barker knikt instemmend. ‘Die competitie is iets wat ik overal om me heen zie wanneer ik zelf in een radio-uitzending te gast ben. Van de koffiebrenger tot de general manager, iedereen werkt keihard. Iedereen probeert de volgende baan in de hiërarchie te krijgen. Onderling bestaan er weinig vriendschappen. In New York is die rivaliteit het grootst.’</p>
<p class="tekst">Overigens had Barker eerst een mannelijke presentator in gedachte. Maar hij veranderde dat toch. In deze industrie is het voor een vrouw moeilijker om zich staande te houden dan voor een man, zegt hij. Ze moet extra haar best doen. ‘Daardoor kon ik van Jordan zo’n stevige persoonlijkheid maken.’</p>
<a data-ga-category="embedded-article" data-ga-action="clicked" data-ga-label="" href="https://www.vn.nl/2022-vn-thriller-van-het-jaar/" class="article-embed article-embed--left article-embed--new"><span class="article-embed__image" style="background-image:url(https://www.vn.nl/wp-content/uploads/fly-images/538003/THRILLERGIDS_01_def_tumbnail-520x520-cc.jpg);"></span><span class="article-embed__content"><span class="article-embed__read-more">Lees ook</span><span class="article-embed__title">De VN-Thriller van het Jaar is...</span><span class="article-embed__date">9 mei 2022</span></span></a>
<h5>Eigengereid</h5>
<p class="tekst">Barker denkt altijd goed na over zijn personages. Die vindt hij het belangrijkst in zijn verhalen. Vaak baseert hij ze op een bekende Hollywoodacteur of -actrice. Die kent hij al, hun manier van lopen en praten, en hij past ze naar eigen smaak steeds verder aan. Net zolang totdat ze nieuwe mensen zijn geworden. ‘Daarna leun ik achterover in mijn bureaustoel,’ zegt Barker, ‘en laat ze eindeloos tegen me aanpraten. Zo leer ik ze door en door kennen. Pas als ik voel dat karakters als Jordan en Cole echt zijn, weet ik dat ik kan beginnen met schrijven.’</p>
<p class="tekst">Jordans elfjarige dochter Charlotte is zo mogelijk nog eigengereider dan haar moeder en zegt dingen die we eerder verwachten bij een pittige puber. Dat komt, legt Barker uit, doordat ze enig kind is. ‘Die zijn vaak al stukken verder. Zeker Charlotte, die door het werk van haar moeder in the public eye opgroeit.’</p>
<blockquote><p>‘James Patterson zegt dat een onverwachte situatie juist goed en verrassend is, en dat ik die situatie maar moet zien op te lossen. Omdat er in de werkelijkheid ook altijd onverwachte dingen kunnen gebeuren.’</p></blockquote>
<p class="tekst">Behoorlijk vervelend is het soms, vertelt Barker, dat door al dat broedwerk vooraf de karakters in zijn boeken een sterke eigen wil ontwikkelen. ‘Denk je dat ze naar mij luisteren? Mooi niet.’ Heeft hij net bedacht dat Jordan wegvlucht via de rechterdeur, trekt ze opeens de linkerdeur open. ‘Doe daar maar iets aan,’ zegt hij.</p>
<p class="tekst">Op zulke momenten gaat hij weleens te rade bij zijn mentor en collega-schrijver James Patterson, met wie hij onlangs het boek <em>Oorverdovend</em> schreef. ‘Die zegt dat dat juist goed en verrassend is en dat ik die situatie maar moet zien op te lossen. Omdat er in de werkelijkheid ook altijd onverwachte dingen kunnen gebeuren.’ In geen geval mag hij haar van Patterson terug laten komen om alsnog de rechterdeur te kiezen.</p>
<p class="tekst">Bij dit soort vastlopers is er maar één remedie voor Barker, en dat is hardlopen. Hij doet dat ter ontspanning sowieso na een dag schrijven. Tijdens het rennen overlegt hij – soms met Jordan – over de ontstane situatie, probeert die te begrijpen en komt op een nieuwe, vaak nog verbluffender wending uit. De personages bepalen altijd het verloop van zijn verhaal. Daar moet Barker, kortom, maar mee leren leven.</p>
<div class="info-box">
<h5>DETECTIVE EN THRILLERBRIEF</h5>
<p>Wil je door het jaar heen op de hoogte blijven van alle ontwikkelingen in de thrillerwereld? Schrijf je dan in voor onze <a href="https://www.vn.nl/service/nieuwsbrieven/" target="_blank" rel="noopener noreferrer">Detective en Thrillerbrief</a>.</p>
</div>
<h5>Explosieve klopjacht</h5>
<p class="tekst">De spanning weet de Amerikaanse bestsellerauteur ondertussen lekker op te voeren. Normaal gesproken zit je als thrillerlezer in een rollercoaster waarbij je omhooggaat en meegevoerd wordt door de spanning, om vervolgens weer ontspannen naar beneden te razen om even tot rust te komen. En hup, daar gaat-ie weer omhoog.</p>
<p class="tekst">Dat geldt niet voor <em>De beller op lijn vier</em>. Daarin stijgt de spanning alleen maar verder en nog verder. Net op het moment dat je denkt: nu kan het niet spannender, doet Barker er weer een schepje bovenop. Hoe doet hij dat? Daar moet hij over nagedacht hebben.</p>
<p class="tekst">Barker kan het niet uitleggen. Een trucje heeft hij er niet voor. Hij heeft extreem kritische meelezers, zegt hij. Zijn vrouw en zes alerte vrienden. Die valt hij geregeld lastig met verse verhaallijnen. Ze mogen overal commentaar op hebben. Wanneer het boek af is en ze het achter elkaar door kunnen uitlezen, levert hij er een gele, fluorescerende marker bij. Daarmee moeten ze van hem aangeven waar ze een rustmoment inlassen én vermelden wat ze zijn gaan doen. Barker: ‘Als de meesten bij dezelfde passage opschrijven dat ze uitgebreid zijn gaan koken, weet ik genoeg. Hoogste tijd om iets anders verzinnen. Schrappen, schaven en herschrijven. Zo doe ik dat.’</p>
<p class="tekst">Op die manier leest hij zelf ook andere boeken, het maakt hem niet uit wat: literatuur, fantasy, romantische lectuur, horror, westerns, alles. ‘Als het een goed verhaal is, wil ik snappen waarom het zo goed is. Dát geheim wil ik ontrafelen. Voordat ik professioneel schrijver werd, las ik dikwijls de helft van een boek, een goed boek, en sloeg het dan dicht. Vervolgens schreef ik zelf de tweede helft en vergeleek die daarna met het origineel. Als dat beter was, leerde ik daar veel van.’</p>
<p class="tekst">Voor het einde van <em>De beller op lijn vier</em> had hij zes verschillende ontknopingen in gedachten. Want de explosieve klopjacht op Bernie komt tot een einde. De variant die het uiteindelijk is geworden, lijkt voor de Nederlandse lezers misschien in eerste instantie over de top, maar toch klopt het. Barker: ‘Want het is de werkelijkheid.’</p>
<p class="tekst">Het hulpmiddel dat hij daarbij inzet, is sinds 9/11 een vertrouwd product dat in de meeste huishoudens en bureauladen in New York klaarligt. Voor het geval dat. ‘Wie mijn boek uitheeft, moet maar eens op internet naar filmpjes zoeken. Dan zie je dat het echt waar is. Mensen doen dit. En het is scary as hell.’</p>


Thrillerauteur J.D. Barker: ‘Ik schrijf graag literaire popcorn. Wie daaraan begint, kan niet meer stoppen’

<p class="tekst">Aanvankelijk denk je nog dat het in <em>Trofee</em> gaat om Hunter White, een steenrijke witte Wall Street-wonderboy die op een zwarte neushoorn gaat jagen in een fictief Afrikaans land. Gewoon voor de lol. Zijn laatste dier afvinken op het lijstje van de Big Five. Daarna neemt hij het opgezette exemplaar als trofee mee naar huis.</p>
<p class="tekst">Alleen gebeurt er halverwege iets waardoor deze thriller een heel andere wending krijgt: Hunter hoort dat er zoiets als een Zesde Grote Prooi bestaat.</p>
<p class="tekst">Wat die prooi is, zullen we hier niet onthullen. Bloedstollende scènes buitelen daarna over elkaar heen, waarbij het door de trillende lucht en het geluid van huilende hyena’s net lijkt alsof je zelf op de Afrikaanse steppe rondloopt. Of beter gezegd: rondrent. Wegleggen kun je het boek dan al niet meer, want de Vlaamse schrijfster Gaea Schoeters schrijft het allemaal ook nog eens heel geloofwaardig en tergend spannend op. Zó spannend dat je je tegelijkertijd begint af te vragen: wie is deze enge vrouw en hoe verzint ze het in ’s hemelsnaam?</p>
<p class="tekst">Schoeters lacht zachtjes. Dat is langzaamaan gegroeid, vertelt ze. Een paar jaar terug las ze een artikel over een natuurbeschermingsproject in Pakistan en hoe dat te financieren. ‘Dat was het eerste haakje. Zo nu en dan dacht ik er nog aan. Maar verder niets.’</p>
<div class="info-box">
<p>Dit interview komt uit de 42ste Detective en Thrillergids, die vanaf 1 juni te verkrijgen is! <a href="https://www.vn.nl/product/detective-en-thrillergids-2021/" target="_blank" rel="noopener noreferrer">Bestellen doe je hier.</a></p>
</div>
<h5>Gevoel, klank en kleur</h5>
<p class="tekst">Totdat ze in 2017 in <em>National Geographic</em> een fotoreportage van David Chancellor tegenkwam over Amerikaanse trofeejagers die in hun huiskamers trots poseerden – sommigen met hun geweer op schoot – tussen hun opgezette olifanten, giraffen, buffels, neushoorns, antilopen en ander (bijna uitgestorven) wild.</p>
<p class="tekst">Geïntrigeerd bekeek ze de portretten. Op een van de foto’s zag ze een man, ‘type boekhouder’, zittend op de leuning van zijn bank. Achter hem een open haard met daarboven de enorme kop van een olifant. ‘Maar mijn oog viel plotseling ook op iets anders,’ zegt Schoeters, ‘dat naast zijn linkerbeen staat. Iets waarvan ik in een flits dacht: dat zál toch niet?’</p>
<blockquote><p>‘Alles wilde ik weten over het zuiden van het Afrikaanse continent, in gevoel, klank en kleur, tot in de kleinste details. Daar ben ik een absolute freak in.’</p></blockquote>
<p class="tekst">Gelukkig bleek het geen jachttrofee. Maar zo ontstond wel het idee voor haar avontuur met Hunter. De foto is makkelijk op het internet te vinden, laat Schoeters binnen tien seconden zien. Maar wie zich wil laten verrassen, kan hem natuurlijk beter opzoeken na het lezen van <em>Trofee</em>.</p>
<p class="tekst">Vervolgens is de auteur niet op een uitgebreide safari naar Afrika gegaan. ‘Je weet wat ze zeggen: als je ergens drie dagen bent, kun je een boek schrijven, na drie weken een artikel en na drie maanden weet je dat je beter zwijgt.’</p>
<p class="tekst">Schoeters wilde haar research doen aan de hand van secundaire bronnen. Dat heeft ze maar liefst anderhalf jaar gedaan. ‘Alles wilde ik weten over het zuiden van het Afrikaanse continent, in gevoel, klank en kleur, tot in de kleinste details. Daar ben ik een absolute freak in.’</p>
<p class="tekst">Urenlang keek ze naar natuurdocumentaires. Welke dieren hoorde ze daar op verschillende momenten van de dag? In wat voor soort vegetatie voelt een neushoorn zich het veiligst? Of welke geluiden maakt een groep hyena’s als ze een leeuw tegenkomen?</p>
<h5>Amateurfilmpjes</h5>
<p class="tekst">Veelzeggend vond Schoeters de vele amateurfilmpjes van jagers die ze op het wereldwijde web tegenkwam. ‘Die zijn veel eerlijker. Het beeld is schokkerig, en je ziet ook het gesukkel en de hulpeloosheid.’</p>
<p class="tekst">Verder verslond ze zo’n beetje alle non-fictie over taal en cultuur van bevolkingsgroepen als de San, en las ze de koloniale jachtromans van Britse en Amerikaanse schrijvers en/of jagers uit de eerste helft van de twintigste eeuw.</p>
<p class="tekst">Ook de boeken van de Schot John Alexander Hunter (1887-1963). In zijn tijd bezat hij diverse wereldrecords groot wild schieten – in Kenia waren dat alleen al duizend neushoorns – en leidde hij de expeditie die de Ngorongoro-krater in Tanzania toegankelijk maakte voor Europese jagers.</p>
<p class="tekst">Schoeters: ‘Het is pseudo-antropologische literatuur, waarin geregeld dingen worden benoemd op een manier die nu als problematisch wordt ervaren. De koloniale inslag is overduidelijk: over hoe westerlingen destijds tegen “primitievelingen” aankeken, de dragers die hen vergezelden tijdens hun safari’s. Maar tegelijk spreekt J.A. Hunter zijn diepe respect uit voor de natuurkennis van diezelfde “primitievelingen”: zijn geweerdragers en gidsen. Die combinatie van denkbeelden heb ik overgeplant naar mijn Hunter White.’</p>
<h5>Ultieme krachtmeting</h5>
<p class="tekst">Haar hoofdpersoon, die handelt in financiële illusies, leeft voor de jacht op groot wild. In de ultieme krachtmeting met de natuur voelt hij dat hij leeft. ‘Voor hem is de jacht iets authentieks, mannelijks, bijna een mystieke ervaring. De een neemt het leven van de ander. En Hunter wil ook niet zomaar een beest afknallen. Het moet een machtig dier zijn dat hem net zo goed kan doden.’</p>
<p class="tekst">Verder koopt hij over de hele wereld stukken land op en betaalt veel geld voor zijn jachtlicentie, waarmee onder meer de opsporing van stropers gefinancierd wordt. Alleen omdat de dieren voor trofeejagers veel geld waard zijn, wordt in de landen waar ze leven moeite gedaan om ze te beschermen. Bovendien denken jagers dat het opofferen van één dier het voortbestaan van de soort garandeert. Een perverse situatie. Zoals recentelijk weer bleek in Zimbabwe. Vanwege de coronacrisis verkopen ze daar nu vergunningen voor het doden van vijfhonderd olifanten aan plezierjagers om daarmee het verlies aan inkomsten uit toerisme te compenseren.</p>
<p class="tekst">‘Het is helaas de harde realiteit,’ zegt de schrijfster. ‘In veel arme landen met corrupte overheden is trofeejacht wellicht de enige haalbare manier om aan natuurbescherming te doen. Ook Hunter, als exponent van de neoliberale, onaantastbare westerse wereld, denkt oprecht dat hij een bijdrage aan het wildbeheer levert. Hij voelt zich zelf een ontwikkelingswerker.’</p>
<p class="tekst">Toch wilde ze hem niet alleen als slechterik neerzetten. ‘Al is het nog zo lastig om je in hem te verplaatsen, toch wilde ik hem begrijpelijk maken. En in Hunter wil ik laten zien hoe ver wij inmiddels van de natuur en onze instincten staan. Hij gelooft in zijn illusie van Afrika. Hoe dat afloopt moet iedereen zelf maar lezen.’</p>
<blockquote><p>Op het omslag van <em>Trofee</em> staat dat het boek een roman is. ‘Maar ik weet dat ik met dit boek de nachtrust van mijn lezers behoorlijk heb verstoord.&#8217;</p></blockquote>
<p class="tekst">Schoeters vertelt dat zowel anti-jagers als plezierjagers die haar boek hebben gelezen, er enthousiast over zijn: ‘Iedereen krijgt antwoord op zijn of haar vragen.’ Daarbij herkenden de jagers zich vooral in Hunter als persoon, vertelt ze. ‘In de strijd op leven en dood, de machtsverhouding tussen twee levende wezens. De jacht op een dier heeft iets intiems. Hunter wil het liefst oogcontact met zijn prooi hebben, hij wil gezien zijn, voordat hij het dier doodschiet. En hij voelt er ook oprecht respect voor, zoals veel jagers – dat bleek uit de gesprekken die ik met ze had.’</p>
<h5>Aards en primitief</h5>
<p class="tekst">Zelf heeft ze niets met jagen. Hunter is een persoon die ver van haar af staat: ‘Ik ben zo’n type dat muggen vangt in een glas en ze buiten weer vrijlaat.’</p>
<p class="tekst">Maar ze begrijpt dat het voor andere mensen anders kan liggen. ‘Veel mensen zijn tegenwoordig bezig zijn met <em>rewilding</em>. Ze willen in contact staan met de natuur. Mensen zoeken naar iets aards en primitiefs als tegenwicht voor onze gedigitaliseerde samenleving. Dat zie je ook in België, op dit moment, in coronatijd. Er zijn veel mensen die buitenhuisjes kopen om een eigen stukje groene ruimte om zich heen te hebben.’</p>
<p class="tekst">Op het omslag van <em>Trofee</em> staat dat het boek een roman is. ‘Maar ik weet dat ik met dit boek de nachtrust van mijn lezers behoorlijk heb verstoord. Soms zelfs een heel weekend lang. Dus je mag best zeggen dat dit een thriller is.’</p>
<p class="tekst">Ze had wel verwacht dat haar lezers dikwijls naar adem moeten happen, zegt ze er meteen bij. ‘Want toen ik mijn idee voor <em>Trofee</em> in twee minuten pitchte bij mijn Nederlandse uitgever en redacteur Annette Portegies, reageerde ze met de gedenkwaardige woorden: ik ben blij dat ik niet je moeder ben, maar je uitgever.’</p>
<p class="tekst">Schoeters kijkt er geamuseerd bij.</p>


Vijfsterrenauteur Gaea Schoeters: ‘Ik verwacht dat mijn lezers naar adem happen’

<div class="lead">Gisteren overleed illustrator, schrijver en ontwerper Sieb Posthuma (1960-2014). In 2004 sprak hij met Anne Versloot over de kinderboekenreeks met in de hoofdrol zijn hondje, Rintje. Een ontmoeting met de hond en zijn baas.</div>
<p>                                        ‘Dit is Rintje,’ zegt Sieb Posthuma (44), nadat hij eerst zichzelf heeft voorgesteld in de deuropening. Nieuwsgierig kijkt de witte kortharige foxterriër met bruine vlek op zijn snoet vanaf de tegelvloer omhoog. Hij snuift een paar keer luidruchtig. Voorzichtig kwispelt hij, gaat dan zitten en krabt zichzelf met zijn achterpoot eens flink achter zijn oor. Vervolgens dribbelt hij, met vrolijk tikkende nagels, naar de keuken aan het eind van de gang. ‘Daar liggen de hondenkoekjes,’ onthult zijn baasje – het woord koekjes spreekt hij zo onduidelijk mogelijk uit.</p>
<div class="figure--right">
<figure id="post-19113 media-19113" class="align-none"><img decoding="async" src="https://www.vn.nl/wp-content/uploads/2014/08/b3c58a45-adb6-4ad8-931c-2438f3ba7c29_Schermafbeelding-2014-08-04-om-14.19.41.jpg" alt="Rintje (links) en Sieb (rechts). Foto: Michiel van Nieuwkerk" /><figcaption>Rintje (links) en Sieb (rechts). Foto: Michiel van Nieuwkerk</figcaption></figure>
</div>
<p>Als hij de trap oploopt naar zijn atelier, schiet Rintje opeens tussen zijn voeten door naar boven. Posthuma struikelt nét niet. ‘Ik ben wel wat gewend met hem,’ vertelt de schrijver-illustrator over zijn hond die hij de held maakte in zijn prenten- en voorleesboeken. ‘Hij drentelt de hele dag om me heen.’ </p>
<p>Boven rent Rintje met wapperende oren door de grote studio, zijn neus tegen de vloer gedrukt. De ruimte is licht en gevuld met houten tafels en ladenkasten voor grootformaat papier. Potjes Oost-Indische inkt en ecoline in alle kleuren staan ongeordend door elkaar. Wanneer Rintjes spoor doodloopt, vlijt hij zich berustend neer, de kop plat op zijn voorpoten.</p>
<p>Maar niet voor lang. Op de achteloze vraag: ‘Waar is je bal?’ springt Rintje subiet op. Doordringend staart hij zijn baasje aan, de oren gespitst, zijn kop schuin. ‘Let op,’ zegt de schrijver verrukt. ‘Zo is hij op zijn best, die verwachtingsvolle blik. Een mooie houding om te tekenen. Rintje ziet er bijna grafisch uit, vind je ook niet? Een hond die je in een paar strepen op papier kunt zetten,’ constateert hij, als hij zijn huisdier met één oog dicht opneemt. Hij trekt met merkbaar genot een paar strakke, denkbeeldige lijnen in de lucht.</p>
<p>Ook in zijn boeken zit Rintje zelden stil. Hij gaat voor het eerst naar zwemles (‘Oei, wat is dat water diep’), krijgt een prik bij de schooldokter en heeft bovendien geen zin om bij zijn saaie tante Amelie te blijven logeren – dus piest hij haar antieke meubels onder en draait op haar tapijt een lekkere verse drol.</p>
<div class="figure--right">
<figure id="post-19113 media-19113" class="align-none"><img decoding="async" src="https://www.vn.nl/wp-content/uploads/2014/08/5d7065d6-6286-4433-986e-9426fb56bb80_9789045115825.jpg" alt="" border=" /></figure>
</div>
<p>                                        Soms gedraagt Rintje zich een beetje dwars, maar vaker ontroert hij zijn lezers. Of heb je reusachtig met hem te doen. Als hij vlooien heeft, bijvoorbeeld, en zijn boezemvriendjes Tobias de teckel en het schoothondje Henriëtte niet met hem willen spelen. En als hij tot grote hilariteit van zijn klasgenootjes zijn plas niet kan ophouden. Veel van Rintjes belevenissen doen sterk denken aan die van echte mensenkinderen.</p>
<p>‘Het zíjn ook net kinderen,’ zegt Posthuma droogjes, terwijl hij een raam openschuift, ‘maar wel met hondse eigenschappen: ze hebben vlooien in plaats van luizen en ze doen hun behoefte op een grasveldje.’</p>
<p>                                        Maar hij tekent nu eenmaal liever honden. ‘Het wezenlijke van een kind vind ik moeilijk te raken. In de meeste boeken zien ze er ook allemaal hetzelfde uit: ze dragen een wijde broek, hebben een wipneus en warrig haar. Karakterloze wezens die iedereen grappig vindt, vind ik niets aan. Ik zie genoeg kinderen om me heen met gekamd haar en een bril.’</p>
<p>                                        Inmiddels staat Rintje al minutenlang stokstijf stil in het midden van de studio. Zijn blik onafgebroken gericht op zijn baasje. Als Posthuma het in de gaten heeft, schiet hij in de lach. ‘Kamerstaan noem ik dat altijd, niets ernstigs, hoor, het is des foxterriërs. Hij kan het heel lang volhouden. Twee buurtfoxen die ik ken van het uitlaten doen het ook volgens hun eigenaren.’ Op het moment dat Rintje in de gaten heeft dat zijn baasje vertederd naar hem kijkt, holt het hondje gelijk naar hem toe en likt vol overgave de hand die hem voedt en streelt.</p>
<div class="image center"><img decoding="async" src="https://www.vn.nl/wp-content/uploads/2014/08/7e82f67b-5dda-4ab6-bbb5-df393d3e133b_sieb1.jpg" width="800" height="702"alt="Illustratie van Sieb Posthuma " border="0" /><em class="credit">Illustratie van Sieb Posthuma </em></div>
<p>Voor Rintjes avonturen put hij uit alledaagse belevenissen én uit zijn eigen jeugdherinneringen, zegt Posthuma, die ook elke week een aflevering over Rintje voor de kinderpagina van <em>NRC Handelsblad </em>maakt. ‘Tussen mijn zesde en tiende vond ik het heerlijk om alles en iedereen te observeren: hoe mijn ouders met elkaar omgingen, hoe vriendjes op straat elkaar treiterden. Ik had mijn éígen wereld bedacht. Op klassefoto’s uit die tijd sta ik ook altijd aan de zijkant, kijkend naar de rest. Eigenlijk ontleed ik het gedrag van mensen nog steeds met plezier. Wat ze elkaar soms aandoen, het blijft hoogst intrigerend.’</p>
<p>Daarom kreeg Rintje in zijn tweede boek, Rintje ruikt avontuur, een paar vriendjes: om de spanning erin te houden. ‘Deel één, over Rintje die niets, zelfs zijn bot niet meer kan ruiken omdat hij snipverkouden is, was een spontaan idee: met vooral tekeningen en weinig tekst. Bij het vervolg was het precies omgekeerd: veel tekst, minder tekeningen. Ik heb beter nagedacht over Rintjes karakter. Hij was niet egoïstisch of kattig, en ik had juist zin om daar over te schrijven. </p>
<div class="image center"><img decoding="async" src="https://www.vn.nl/wp-content/uploads/2014/08/99ed29ff-4adf-4b02-9813-821c53213b31_ETEN-VN-NOV-1_preview-2.jpg" width="800" height="1139"alt="Illustratie van Sieb Posthuma" border="0" /><em class="credit">Illustratie van Sieb Posthuma</em></div>
<p>Toen bedacht ik de yorkshire Henriëtte met haar roze strikjes, die zich langzaam maar zeker ontwikkelt tot een fijne bitch die altijd aandacht opeist. De teckel Tobias is een goeiige, volgzame sul. En Rintje wordt steeds meer de Rintje zoals hij in het echt is: beweeglijk en overal vrijmoedig op af – naar de tandarts of met vakantie naar Italië. Die drie karakters gaan elkaar steeds mooier aanvullen.’</p>
<p>Posthuma pakt er een ingelijste tekening van Rintje bij. Het is de prent waarop het hondje onder handen wordt genomen door de hip bebrilde kapper Eugene. Rintje heeft zijn ogen stijf dichtgeknepen vanwege de shampoo. Zeepbellen dansen door de trimsalon. Naast hem zit een nuffige dameshond met krulspelden onder de droogkap – haar handtas angstvallig dicht naast zich op de vloer. Ze bladert door de hondenglossy Dogue. Aan de muur hangt een poster waarop poedels de nieuwste kapsels demonstreren.</p>
<p>Posthuma is een man van details. ‘De wereld zit er vol mee. Je moet alleen goed kijken, dan vallen ze vanzelf op én verbaas je je erover.’ Vanuit dezelfde verwondering maakt Posthuma ook zijn politieke tekeningen voor NRC, waarvan hij het aanvankelijk niet zo zag zitten om ze te maken. ‘Ik ben niet erg dol op het politieke spel.’ Hij maakt ze daarom net als zijn Rintjes als observator vanuit de zijlijn. Als hij vindt dat de Partij van de Arbeid een waardeloze oppositie voert, tekent hij Wouter Bos als een vieze broekpissende cowboy. </p>
<div class="wpg-element streamer">
<blockquote>
<p>Posthuma, die zelf geen kinderen heeft, probeert zijn verhalen nooit uit op kleuters, wel op vrienden en bekenden</p>
</blockquote>
</div>
<p>Volwassenen kijken anders naar tekeningen, valt Posthuma vaak op. Ze zappen er langs, maken zelf een beeld sneller af. Kinderen daarentegen zijn preciezer. ‘Bij mijn geurmachine in het eerste boek over Rintje volgen ze met hun kleine vingertjes tergend langzaam de route die die lange, kronkelende afzuigpijp aflegt,’ grinnikt Posthuma. ‘Even controleren of het wel klópt.’</p>
<p>Posthuma schrijft zijn Rintjes dan wel voor kinderen vanaf een jaar of vier. Ook grote mensen mogen Rintje graag lezen, weet hij. Verheugd: ‘Ik heb al zo’n tien brieven van zeventigplussers gekregen die vertellen dat ze na alle ellende die er in de krant staat het ook zo ontzettend fijn vinden om Rintje te lezen.’ Hij vervolgt: ‘Ik teken de wereld die ik leuk vind om naar te kijken.’ </p>
<p>Terwijl hij dat zegt, komt Rintje in actie. Hij blíjft maar om zijn baasjes stoel heen cirkelen. Maar omdat hij niet wordt aangehaald, gaat hij weer kamerstaan. Zijn baas: ‘Voor mij is een trein geen TGV, maar een ouderwetse locomotief met grote stoomwolken. De moeder van Rintje draagt een gesteven schort en bakt taarten. Voor kinderen wil ik een veilige wereld creëren die prettig is om voor even in te verdwijnen. Een wereld waarop je je kunt verheugen. Dat vond ikzelf vroeger ook fijn.’</p>
<div class="image center"><img decoding="async" src="https://www.vn.nl/wp-content/uploads/2014/08/2a81df89-0898-4465-be55-c8ff7b563f7d_HOW-TO-_-VN-KLEIN_preview.jpg" width="800" height="1052"alt="Illustratie van Sieb Posthuma " border="0" /><em class="credit">Illustratie van Sieb Posthuma </em></div>
<p>                                        Krijgt hij nou nooit eens genoeg van Rintje, wil de verslaggeefster graag weten. Het idee! Posthuma bestudeert zijn hond nog iedere dag, als hij stiekem op bed springt, of wanneer hij ‘balletje, balletje’ roept. Inmiddels kent hij de mimiek van zijn elfjarige hond zo goed dat hij met een kleine streep zijn uitdrukking volledig kan veranderen. Alleen een rennende Rintje vindt hij nog steeds lastig. Om die beweging goed te kunnen treffen, heeft hij vooral naar de bekende fotoseries van Muybridge gekeken.</p>
<p>Hoe weet hij of Rintjes avonturen voor anderen interesant zijn? Posthuma, die zelf geen kinderen heeft, probeert zijn verhalen nooit uit op kleuters, wel op vrienden en bekenden. Als een boek uit is, leest hij weleens voor in klassen. Bij visuele beschrijvingen ontstaat er al snel aanzwellend geroezemoes is zijn ervaring. ‘Dialogen vinden ze spannender. Ook enge prikken halen bij de dokter waarderen ze hogelijk.’ Waarom? Omdat het een combinatie is van de ergste kleutergruwel én leedvermaak. Als ze Rintjes ellende zien, zitten ze zelf veilig in de leunstoel of liggen ze op hun kinderbed.</p>
<p>Gaat hij niet te ver, met Rintje? Wie beteugelt het personage Rintje eigenlijk? Is de échte Rintje de baas in huis en in het boek?</p>
<p>Posthuma, geruststellend: ‘Grenzen aan wat er in een kinderboek mag, bestaan niet.’ Ruwe taal, seks, geweld. Het kan van hem allemaal zolang een schrijver of illustrator maar ‘oprecht’ is. ‘Als ik bedenk: nu ga ik de taal van de straat spreken, dan wordt dat heel geforceerd ruw. Kinderen lachen je dan genadeloos uit. Mijn grens is mijn eigen grens, ik voel me nooit beperkt in mijn onderwerpen.’ </p>
<div class="figure--right">
<figure id="post-19113 media-19113" class="align-none"><img decoding="async" src="https://www.vn.nl/wp-content/uploads/2014/08/145e8178-4f0b-43bb-b10c-bae0c87777ba_HERFST-EN-LENTE-1_preview-2.jpg" alt="Illustratie van Sieb Posthuma " /><figcaption>Illustratie van Sieb Posthuma </figcaption></figure>
</div>
<p>Doet Rintje dan nooit iets dat volgens zijn milde schepper niet door de beugel kan? Zo stout dat het niet in een prentenboek past? Stopt hij nooit eens een pootje in het stopcontact, of achtervolgt hij hinderlijk mooie damesfoxen in het park? En dierlijke driften, waar kinderen beter niet naar kunnen kijken? Posthuma schudt vermoeid zijn hoofd, nee, zó is Rintje niet. ‘Hij weet wel feilloos wanneer ik na een rondje Vondelpark weer naar huis wil. Dan zet hij zich hevig schrap.’</p>
<p>In dat park is Rintje geen anonieme verschijning meer, onthult Posthuma. Rintje begint warempel zo langzamerhand een Bekende Nederlander te worden, sinds zijn portret op de achterkant van Rintje ruikt avontuur is afgedrukt. Hij wordt zo nu en dan ook op straat herkend. ‘Maar daar gaat hij goed mee om, hè, Rintje?’ En het dubbeltalent Posthuma klopt zijn hond nog eens stevig op de rug.</p>
<p>Vergoelijkend: ‘Een held is hij niet, nee. Toen ik laatst met hem op Terschelling was, zat er een konijn in de tuin van ons huisje, en Rintje maar naar hem kwispelen op drie meter afstand.’ Liefkozend: ‘Mooie jachthond ben jij.’ Dolblij is hij met Rintje, evalueert Posthuma. Voor hem is het geen kind. ‘Dat vind ik ongezond. Een hond is een hond. En niet meer dan dat. Maar Rintje is natuurlijk heel bijzonder. Hij is mijn hond.&#39;</p>
<p>Tot 1 september 2014 is de tentoonstelling <a href="https://www.kinderboekenmuseum.nl/Tentoonstellingen/Eenvijvervolinkt.aspx" class="normal" title="https://www.kinderboekenmuseum.nl/Tentoonstellingen/Eenvijvervolinkt.aspx">Een vijver vol inkt Kleur je wereld met Sieb Posthuma</a> te zien in het Kinderboeken Museum in Den Haag.</p>


‘Nee, zó is Rintje niet’

<div class="wpg-element paragraph">
<p><i>Inferno</i> is een spannend boek. Toch klopt helaas niet alles.</p>
</p></div>
<div class="wpg-element paragraph">
<p>Ook met <i>Inferno</i> houdt Dan Brown vast aan zijn bekende recept: duizelingwekkende achtervolgingen, geheime tunnels, schilderijen met verborgen boodschappen en codes die gekraakt moeten worden. Dit alles speelt zich af in Florence. Zijn vaste held Robert Langdon, hoogleraar kunstgeschiedenis, wordt wakker in het ziekenhuis en weet niet hoe hij daar is beland. In de zak van zijn Harris Tweed-jasje vindt hij een verzegelde cilinder met daarop het symbool voor &#8216;biologisch gevaar&#8217;. Hoe hij eraan komt? Geen idee, maar hij is wel de enige die het ding kan openen: met zijn vingerafdruk.</p>
<p>En dan gaat Brown los, al na vier pagina&#8217;s zit je in een avontuur &#8211; geïnspireerd op Dantes <i>Divina Commedia</i> &#8211; om je vingers bij af te likken. Voortdurend houdt Brown de druk op de ketel, hij geeft informatie die hij niet meteen uitlegt en strooit met cliffhangers alsof het niets is. Dat doet hij in een doortimmerd plot waarbij hij de symbolische aanwijzingen mooi doseert. Alles klopt. Nou ja, bijna alles klopt. Het einde is niet zo sterk. En het is jammer dat Brown geen groot stilist is. Het is bij de Amerikaan te houterig, er staan te veel bijvoeglijke naamwoorden en zijn beeldende vergelijkingen zijn het allemaal net niet.</p>
<p>Daarbij komt ook dat <i>Inferno</i> wel heel letterlijk is vertaald, met weinig gevoel voor het Nederlands. Vaak staat twee keer hetzelfde woord in een zin, en wie heeft het nou over &#8216;gevoelvolle ogen&#8217;, &#8216;ademloos strompelen&#8217;, &#8216;een slanke motor&#8217; of &#8216;pezige gratie&#8217;. Zo gaat het maar door. Tenenkrommend.</p>
<p>Vermoedelijk is het de vertalers niet aan te rekenen, want het was vast een haastklus, daar in die zwaar bewaakte &#8216;vertaalbunker&#8217;. In elk geval kan Florence zijn borst nat maken. De stad zal binnenkort overstroomd worden door Dan Brown-fanaten die met eigen ogen de Boboli-tuinen, de Zaal van de Vijfhonderd en de Ponte Vecchio willen zien.</p>
</p></div>
<div class="wpg-element paragraph">
<p><i>Dan Brown, &#8216;Inferno&#8217;, Luitingh-Sijthoff, vertaling Marion Drolsbach, Erica Feberwee, Yolande Ligterink, 478 p., € 22,95</i></p>
</p></div>
<figure id="post-37897 media-37897" class="align-none"><img decoding="async" src="https://www.vn.nl/wp-content/uploads/2013/05/00ad3932-5d88-405e-80ef-1ecc0fea1685_inferno1.jpg" alt="" border=" /></figure>
<div class="wpg-element title-and-author">
<h3>Inferno</h3>
<p>Dan Brown</p>
</p></div>
<div class="webshop-bestel-button-article"><a href="https://www.vn.nl.kpnis.nl/Boeken/Webshop-Detail-Page.htm?ean=9789024561858" class="" title="Bestel Boek">Bestel Boek</a></div>
