Portretten

De jeugd van tegenwoordig! Wat moet er van ze terechtkomen? Ze zijn te dik, telefoonverslaafd en verwend. Ze stemmen extreemrechts, kampen met allerlei stoornissen – zo kunnen we nog wel even doorgaan. Alsof alles radicaal anders is dan vroeger.
Hoe denken ze daar zelf eigenlijk over? Hoe vinden zij dat het gaat? We spraken zes tieners over hun visie op Nederland. Zo spraken we de 10-jarige Divaio, die zich druk maakt over discriminatie en armoede in Nederland. De 16-jarige Semmy stoort zich aan afval op straat. Ook spraken we Guido, Isis, Puck en Wessel. Hun zorgen: fatbikes, (verkeers)veiligheid, onderwijs, migratie, de wooncrisis en nog veel meer. Maar soms tonen ze zich ook zeer tevreden, zoals over de rol van Nederland  in het aanleggen van dijken en het gebruik van windmolens en zonnepanelen. Zoals de 19-jarige Wessel zegt: ‘Ik vind het knap dat we als klein land een wereldwijde invloed hebben.’ 
<img decoding="async" class="alignnone size-image_640 wp-image-592494" src="https://www.vn.nl/wp-content/uploads/2024/11/Isis_preview-640x970.jpg" srcset="https://www.vn.nl/wp-content/uploads/2024/11/Isis_preview-640x970.jpg 640w" alt="" width="640" height="970" />
&nbsp;
Isis (12) zit in de tweede klas op het Stedelijk Gymnasium in Haarlem.
‘Ik vind gelijkheid belangrijk’, begint Isis. ‘Gelijke rechten voor vrouwen, voor iedereen. En ik denk dat het belangrijk is dat er wordt omgekeken naar armere mensen en dat er meer hulp en steun komt voor mensen die op straat leven. Dat gaat nog niet zo goed, vind ik. Als ik naar school ga, fiets ik door de stad en dan zie ik zoveel daklozen die steun nodig hebben om een beter leven op te pakken. Ook gezinnen met kinderen mogen meer hulp krijgen als ze dat nodig hebben.’
‘Ik ben niet zo voor Geert Wilders’, zegt ze. ‘Hij wil dat er zo min mogelijk vluchtelingen naar Nederland kunnen komen, terwijl ik vind dat iedereen een plekje verdient. Het moet natuurlijk niet voor overlast zorgen, maar we kunnen het wel samen oplossen door bijvoorbeeld meer opvangplekken te regelen. Ik vind dat de politiek niet genoeg zijn best doet. En de uitspraken die Geert Wilders doet, vind ik niet geweldig. Ik zou het liever anders zien.’ 
<blockquote>
‘We doen al goed ons best om alles groener te maken.’
</blockquote>
Verder ziet ze in haar woonplaats nog verbeterpunten. Zo ziet ze altijd veel straatafval en zijn de grachten en slootjes niet schoon. ‘In het Spaarne zwemmen veel mensen, maar er drijft daar veel afval’, zegt Isis. ‘Misschien kan het statiegeld omhoog, of zou het ook op zakken snoep en chips moeten. Die zwerven veel rond bij ons op school. En iedereen moet nadenken en zijn afval weggooien.’ 
‘Maar ik denk dat we al wel ons best doen om alles groener te maken’, vervolgt ze. ‘Er zijn veel meer bossen en bomen. Ook in de Haarlemmerhout komen veel meer bomen.’
Ze is tevreden over de plannen voor meer verkeersveiligheid. ‘Zoals die strengere regels voor fat­bikes qua helmen en leeftijd. Die fietsen gaan wel heel hard. En ik vind het goed dat ze veel checken op snelheid bij auto’s. Als ik naar hockey ga, fiets ik bijvoorbeeld langs drukke wegen, dus het is fijn als ze voor de veiligheid controleren.’
<img decoding="async" class="alignnone size-image_640 wp-image-592495" src="https://www.vn.nl/wp-content/uploads/2024/11/Guido_preview-640x970.jpg" srcset="https://www.vn.nl/wp-content/uploads/2024/11/Guido_preview-640x970.jpg 640w" alt="" width="640" height="970" />
Guido (16) zit op de GSG Guido in Amersfoort. 
Wat er beter kan in Nederland? Guido ziet het helemaal voor zich. Hij was in september met de debatclub van zijn school aanwezig bij de Algemene Politieke Beschouwing. Een deel van de plannen die het nieuwe kabinet daar presenteerde, kunnen niet op een lofzang van de scholier rekenen. ‘Ze willen op scholen gaan bezuinigen’, steekt Guido van wal. ‘Tegelijkertijd willen ze dat het onderwijs beter wordt. Als je dat wilt, moet je juist meer investeren.’ 
‘Ik merk in mijn omgeving dat het leesniveau en spelling steeds verder achteruitgaan’, vervolgt hij. ‘Je moet aandacht besteden aan de vaardigheden die je op school leert. Als je nog verder gaat bezuinigen, komt dat niet goed.’
Ook de discussie over de noodwet baart hem zorgen. ‘Allerlei ambtenaren zeggen dat ze die wet niet moeten gebruiken. Ze kunnen wel een spoedwet aannemen. Dan is er wetgeving, maar wordt het parlement in elk geval niet buitenspel gezet. Daar zit de vertegenwoordiging van heel Nederland en niet alleen van de meerderheid. Minderheden moeten ook een stem hebben.’
In Amersfoort ziet hij de laatste jaren ook veranderingen. ‘Er zijn steeds meer steekpartijen en het is ’s avonds onveiliger op straat. Er is dus meer gedoe. Laatst fietste ik met een groepje vanaf het platteland naar het centrum. Daar kwamen we langs meerdere groepen waar het ruzie was. Dat is confronterend. Ik denk dat er meer politie en handhaving op straat zichtbaar zou moeten zijn om het gevoel van veiligheid te vergroten.’
Toch ziet Guido ook positieve punten. ‘De infrastructuur in Nederland is goed en we hebben goede voorzieningen. Ik vind het prima om daar belasting voor te betalen.’ 
Verder is de Amersfoorter het eens met het besluit van de Tweede Kamer dat er maatregelen tegen fat­bikes moeten worden genomen. Van hem mag het zelfs nog strenger: ‘Ik vind dat de minimumleeftijd naar 16 jaar zou moeten en dat er een registratieplicht moet komen. De scooterleeftijd is ook 16 jaar. Als je daarop kunt en mag rijden, kun je ook op een fatbike. Met de helmplicht ben ik het helemaal eens. Nu is het cool dat je snel op zo’n fiets gaat. Met een helm wordt het minder stoer.’
<img decoding="async" class="alignnone size-image_640 wp-image-592496" src="https://www.vn.nl/wp-content/uploads/2024/11/Semmy_preview-640x970.jpg" srcset="https://www.vn.nl/wp-content/uploads/2024/11/Semmy_preview-640x970.jpg 640w" alt="" width="640" height="970" />
Semmy (16) zit in 5 vwo op het ISW Hoogeland in Naaldwijk. 
Semmy is duidelijk: we moeten zelf actie ondernemen voor het klimaat. ‘Afval op straat vind ik bijvoorbeeld heel irritant. Het is een kleine moeite om iets in de prullenbak te gooien. Mensen, en vooral jongeren, moeten zich meer bewust worden van hun eigen verantwoordelijkheid. Ook vind ik dat je moet nadenken over alternatieven voor het vliegtuig. Is het altijd wel zo nodig om naar het buitenland te gaan, of kun je soms ook telefonisch dingen regelen? Voor kortere afstanden is de trein ook prima. Ook bestellen we onnodig vaak pakketjes, waardoor er veel scheepvaart is. Daar zouden we beter op kunnen letten om de uitstoot te verminderen.’
Nederland kan volgens haar op klimaatgebied niet alles zelf regelen. ‘Maar we kunnen wel bijdragen met kleine dingetjes’, zegt ze. ‘Daarnaast zou de politiek bijvoorbeeld hogere boetes kunnen opleggen voor mensen die afval op straat gooien.’
<blockquote>
‘Je komt niet zomaar op straat te staan.’
</blockquote>
Verder is de Naaldwijkse scholier eigenlijk best tevreden met hoe het in Nederland gaat. Er zijn veel dingen prima geregeld, vindt ze. ‘Je wordt geholpen met vergoedingen en verzekeringen. En als je werkloos wordt, krijg je een uitkering. Je komt niet zomaar op straat te staan. Er is een sterk sociaal vangnet, dat vind ik eigenlijk wel goed. Maar er zijn mensen die er misbruik van maken.’
En ook in Naaldwijk is het leven zo slecht nog niet. Semmy merkt het op school: ‘Het onderwijs is hier redelijk op orde. We krijgen goed les en veel dingen worden voor ons geregeld. De school staat voor ons klaar als het nodig is.’
Toch ziet ze verbeterpunten. ‘Ik hoor niet zo vaak dat mensen vanaf het vmbo doorstromen naar de havo of het vwo, terwijl ze dat misschien wel kunnen. Niet dat ik het per se nodig vind, maar het is wel belangrijk dat mensen in elk geval voorgelicht worden en de kans krijgen om havo of vwo te doen als ze dat zouden willen. Ik vind dat dat meer gestimuleerd mag worden.’ 
<img decoding="async" class="alignnone size-image_640 wp-image-592497" src="https://www.vn.nl/wp-content/uploads/2024/11/Divaio2_preview-640x970.jpg" srcset="https://www.vn.nl/wp-content/uploads/2024/11/Divaio2_preview-640x970.jpg 640w" alt="" width="640" height="970" />
Divaio (10) woont in Oost-Souburg en gaat er naar de basisschool.
Oost-Souburg is een dorp tussen Middelburg en Vlissingen. Het openbaar vervoer is er slecht. Er stopt af en toe een trein, maar bussen rijden er nauwelijks. Er is een school in het dorp, maar zodra Divaio of de andere gezinsleden verder weg moeten, zijn ze aangewezen op de auto. Je kunt niet zomaar even fietsen. Jammer, vindt Divaio, want met lekker weer wil je niet altijd de auto hoeven pakken. ‘Dan verbrand je ook minder fossiele brandstoffen. Dat vind ik belangrijk.’
Op een ander groot thema ziet Divaio eveneens verbeterpunten. ‘Op sommige plekken wordt er gediscrimineerd’, merkt hij. ‘Mensen zijn racistisch. Dat vind ik niet goed, want mensen moeten zich veilig voelen. Doe gewoon normaal tegen anderen, ook al vind je diegene niet aardig.’
Het klimaat en racisme trekken zijn aandacht, maar ook over armoede heeft Divaio veel te zeggen. ‘Ik vind het zielig als mensen in armoede leven’, zegt de jonge Zeeuw. ‘Met meer geld kun je genoeg kleren en meubels kopen. Ik denk dat we aardig moeten zijn tegen arme mensen, gewoon lief moeten doen. En misschien moeten sommige heel rijke mensen ook geld geven, of eten kopen voor mensen die op straat leven. Dat kan al veel helpen. Vorige maand verkocht ik Kinderpostzegels, waar we geld inzamelden voor mensen die het moeilijk hebben. Iedereen moet een normaal leven kunnen leiden.’ 
Niet alles is kommer en kwel, vindt Divaio. Er zijn genoeg dingen die goed gaan of al verbeterd zijn. ‘Ik vind dat het goed gaat met recycling, waardoor er minder plastic op straat is. Ook vind ik dat we aardiger zijn geworden voor elkaar. Vorig jaar werd er veel gepest bij mij op school, maar dat is minder geworden. Verder vind ik het goed dat je een uitkering kunt aanvragen als je wordt ontslagen op je werk. En de politie in Nederland doet heel goed zijn best.’ 
<img decoding="async" class="alignnone size-image_640 wp-image-592498" src="https://www.vn.nl/wp-content/uploads/2024/11/Puck_preview-640x970.jpg" srcset="https://www.vn.nl/wp-content/uploads/2024/11/Puck_preview-640x970.jpg 640w" alt="" width="640" height="970" />
Puck (16) woont in Amsterdam en zit op het Berlage Lyceum. 
‘Ik vind het al lang interessant om te volgen wat er gebeurt in de wereld’, zegt Puck. Niet verbazend: haar opa en oma werkten voor de gemeente Maastricht, thuis en op school keek ze altijd naar het Jeugdjournaal. Misschien wel haar grootste interesse is het klimaat. Bij aardrijkskunde leert ze over de oorzaken en gevolgen van klimaatverandering. De politieke kant vindt ze minstens zo belangrijk. ‘Ik vind het niet goed hoe het kabinet momenteel omgaat met klimaatverandering en de stikstofcrisis. Ze willen bijna alle plannen van tafel vegen. De volgende generatie regelt het maar, maar op deze manier komt die er helemaal niet. De plannen die nu op tafel liggen, moeten ze dus niet schrappen. We kunnen niet meer vermijden wat er over twintig jaar gaat gebeuren, maar we kunnen nog wel voorkomen wat er over honderd jaar dreigt te gebeuren.’
‘Verder vind ik de woningcrisis schandelijk, vooral in Amsterdam’, vervolgt Puck. ‘Mijn ouders hebben na hun studie nog voor een redelijke prijs een woning kunnen krijgen. Nu hoor ik via vrienden van mijn ouders, die oudere kinderen hebben, dat starterswoningen zo ontzettend duur zijn en dat het tekort aan woningen groot is.’ Oplossingen voor de woningcrisis en andere beroepsgroepen waar grote tekorten zijn, zijn niet makkelijk te vinden. Toch ziet de Amsterdamse scholier ruimte voor een verkleining van tekorten in bijvoorbeeld de bouw. ‘Asielzoekers die zijn opgeleid in dat vak, zou je zo snel mogelijk aan het werk moeten zetten en moeten betalen. Dat scheelt in de opvang en dan kun je sneller woningen bouwen.’
<blockquote>
‘Mensen die vertrekken uit hun eigen land doen dat niet zonder reden.’
</blockquote>
Het is een van de redenen dat Puck vindt dat niet alle asielzoekers geweerd moeten worden uit Nederland. ‘Mensen die vertrekken uit hun eigen land doen dat niet zonder reden’, zegt ze. ‘Dus ik vind het belangrijk dat we ze opvangen. Aan de andere kant heb je mensen die hier komen omdat ze denken dat ze een beter leven krijgen. Ze laten hun land achter, maar zouden ook kunnen proberen hun eigen land te helpen.’ 
De grenzen zouden volgens de scholiere sowieso niet gesloten moeten worden: ‘Het kabinet wil migratie compleet stoppen, dat is onmogelijk. Dan zou Nederland uit de Europese Unie moeten stappen. En ambtenaren twijfelen of het wel mag vanwege de mensenrechten. Zij zijn er gespecialiseerd in, in tegenstelling tot de mensen die de politiek in zijn gegaan en maar gewoon roepen wat ze vinden zonder na te denken of het mag en haalbaar is.’
<img decoding="async" class="alignnone size-image_640 wp-image-592499" src="https://www.vn.nl/wp-content/uploads/2024/11/wessel_preview-640x970.jpg" srcset="https://www.vn.nl/wp-content/uploads/2024/11/wessel_preview-640x970.jpg 640w" alt="" width="640" height="970" />
Wessel (19) woont in De Meern. Hij studeert marketing &amp; communicatie aan het mbo in Utrecht. 
Wessel heeft er eigenlijk een hekel aan als de voormalige Amerikaanse president Donald Trump ‘America first’ zegt. Maar soms zou hij graag zien dat Nederland zich op bepaalde thema’s ook op de eerste plek zet. ‘We hebben bijvoorbeeld best wat problemen in de zorg’, licht de Utrechter toe. ‘Tegelijkertijd geven we veel geld aan ontwikkelingslanden. Dat vind ik lastig: misschien moeten we onze eigen problemen eerst oplossen voordat we geld geven aan anderen.’
Toch is hij ervan overtuigd dat Nederland internationaal moet samenwerken. ‘Het is goed dat we in de Europese Unie afspraken maken over de klimaatcrisis, want dat moeten we samen aanpakken. Op dat gebied vind ik dat Nederland innovatief is: we zijn voorlopers in het aanleggen van dijken, het bouwen van windmolens en het gebruik van zonnepanelen. Ik vind het knap dat we als klein land een wereldwijde invloed hebben.’ 
‘Daarnaast vind ik het een sterk idee dat het kabinet kerncentrales wil gaan bouwen’, vervolgt Wessel. ‘Met zon, water en wind alleen gaan we de klimaatdoelen niet halen. En er zijn bijvoorbeeld weinig mensen die een windmolen in hun achtertuin willen. Dus ik zou die kerncentrales gewoon gaan bouwen en zorgen dat ze voor 2040 klaar zijn, zodat we de klimaatdoelen dan alsnog kunnen halen. Eén stapje terug en dan twee vooruit. Ik denk dat de risico’s van kernenergie in Nederland heel klein zijn en dat het de investering waard is.’
Tot slot maakt de student zich zorgen over zijn generatie en de kinderen van nu. Zeker nadat hij in september op studiebezoek was gegaan bij Jantje Beton. ‘Het ging erover dat kinderen te weinig buitenspelen. Dat herken ik. Op het voetbalveldje waar ik vroeger speelde, zie ik nu zelden kinderen. Dat vind ik wel een ding en ik vrees dat de kinderen van nu een probleemgeneratie worden. Ze zitten veel binnen, waardoor ze overgewicht krijgen. En ze leven een beetje als kluizenaars. Natuurlijk, ze hebben online contact met anderen, maar een echt gesprek is best lastig als je dat bijna nooit hebt gevoerd.’
‘Ook vind ik generatie Z, waar ik zelf toe behoor, een beetje een zeurgeneratie. Mensen zijn niet meer bereid om vijf dagen per week te werken. Dat vind ik wel zorgelijk, want je bouwt financieel weinig op en met deze woningmarkt is het dan nog lastiger aan een woning te komen. En als je nooit leert om hard te werken, kun je het later ook niet. Veel mensen willen met zo min mogelijk inzet zo veel mogelijk verdienen.’

Samenleving