Analyse

Rond vier uur ’s nachts op 30 augustus verklaarde premier Dick Schoof na urenlang overleg met de fractievoorzitters van de vier coalitiepartijen dat ze het eens waren over de nieuwe rijksbegroting. ‘Ik heb geconstateerd dat de voorstellen van het kabinet echt op steun kunnen rekenen van de vier dragende partijen van dit kabinet.’
Een paar dagen later noteerde De Telegraaf uit anonieme bronnen dat vooral Pieter Omtzigt tijdens de onderhandelingen dwars zou hebben gelegen. De voorman van NSC zou hebben ‘gehuild’ en ‘geschreeuwd’ en regelmatig van tafel zijn weggelopen, vanwege ‘tienden van procenten’. De boodschap van de door De Telegraaf geciteerde ‘ingewijden’: ‘Die man is gék.’
Pieter Omtzigt probeerde aanvankelijk nog laconiek te reageren op de anonieme kritiek. ‘Ik kom op voor mensen die in de knel zitten omdat hun situatie mij raakt en ik niet van teflon ben.’ 
Nog geen week later verklaarde de NSC-leider dat hij ‘om gezondheidsredenen’ een stap terug deed. Inmiddels zit hij al ruim twee maanden ziek thuis in Enschede.
Zo bleef het door De Telegraaf geschetste beeld hangen dat een ‘labiele’ Omtzigt vanwege pietluttige details de onderhandelingen onder zware druk had gezet. 
Maar in werkelijkheid stond er bij die laatste onderhandelingsronde wel degelijk veel op het spel. Dat blijkt uit ‘beslismemo’s’ van de begrotingsonderhandelingen, die onlangs door GroenLinks-PvdA-Kamerlid Senna Maatoug en de Vaste Kamercommissie Sociale Zaken werden opgevraagd. 
Volgens de memo’s kwam te elfder ure een pakket op tafel waarin, op aandrang van de VVD, de Algemene Heffingskorting werd verlaagd, met tot gevolg: een flinke koopkrachtverlaging voor mensen met lagere inkomens of een uitkering, terwijl juist NSC zich in de campagne sterk had gemaakt voor bestaanszekerheid. Volgens insiders kozen PVV en BBB de kant van de VVD tijdens de beruchte nachtelijke vergadering, waardoor Omtzigt alleen kwam te staan. Uiteindelijk zwichtte hij voor de druk van de coalitiegenoten, om een crisis in de coalitie te voorkomen. 
<h5>niet voorbij</h5>
Toen Omtzigt zich eenmaal ziek in Enschede had teruggetrokken, was de beproeving voor NSC nog bepaald niet voorbij. Wekenlang werd NSC vooral door de PVV onder zware druk gezet om akkoord te gaan met de inzet van het staatsnoodrecht om een asielcrisis uit te roepen: een maatregel die in deze situatie volgens alle experts een schending van de grondwet zou betekenen. Terwijl VVD en BBB de schouders ophaalden, kreeg NSC van Geert Wilders de volle laag. Nicolien van Vroonhoven, vervanger van Pieter Omtzigt, hield de rug recht, waardoor Wilders zich er uiteindelijk in moest schikken dat PVV-minister Marjolein Faber geen ‘dragende motivering’ voor de inzet van het noodrecht kon produceren. 
Maar ook toen was de martelgang van NSC nog niet voorbij. Nadat RTL een paar weken geleden een kritisch verhaal publiceerde over de aandelenportefeuille van NSC-staatssecretaris Folkert Idsinga – een gegeven dat allang bekend was, maar waarover de Kamer ook in de betreffende hoorzitting met Idsinga geen enkele kritische vraag had gesteld – eiste de oppositie in de Kamer opeens volledige openheid van zaken, gesteund door de PVV van Geert Wilders. In de overtuiging dat hij niets onoorbaars had gedaan, voelde Idsinga zich zwaar geschoffeerd door de coalitiegenoot en trad hij terug als staatssecretaris, om een paar dagen later alsnog zijn aandelenportefeuille te openbaren.
In de media bleef opnieuw het beeld hangen van een overgevoelig NSC dat zich liet ringeloren door de PVV. 
<blockquote>Tot nu toe heeft de top van NSC gezwegen over de aanhoudende vernederingen die de partij via de media te verduren krijgt.</blockquote>
Maar binnen NSC wordt gewezen op de rol die de VVD, de geoliede machtsmachine, op de achtergrond speelt: de partij die Omtzigt tijdens de formatie alleen liet staan in zijn pogingen het respect voor de grondwet overeind te houden, die Omtzigt tijdens de onderhandelingen over de begroting zwaar onder druk zette, en bovendien de partij die via De Telegraaf en RTL bij voortduring anoniem Omtzigt en NSC onder vuur neemt. Want, klinkt het in de wandelgangen: waarom dook het bericht over de aandelenportefeuille van Idsinga, waar rond de kabinetsformatie nog niemand zich druk over maakte, anders opeens op bij RTL, de omroep waarvan de politieke redactie innige banden onderhoudt met de VVD?
Tot nu toe heeft de top van NSC gezwegen over de aanhoudende vernederingen die de partij via de media te verduren krijgt van de eigen coalitiegenoten, maar voor NSC-Kamerlid Danielle Jansen was afgelopen week de grens bereikt. Via X deed ze haar beklag over de ‘voortdurende, vernietigende berichtgeving’ over haar partijleider, die ziek thuis zit. ‘In plaats van Pieter Omtzigt de rust en de energie te gunnen die hij nodig heeft om zich staande te houden, wordt hij keer op keer door het slijk gehaald.’ Het valt niet te verwachten dat haar smartelijke oproep tot respect veel zoden aan de dijk zal zetten.
De grote vraag is nu: wanneer is voor NSC eindelijk de maat vol?

Macht