Omtzigt en Timmermans hebben elkaar nodig

Voor Frans Timmermans, de man die vorig jaar uit Brussel kwam in de hoop op een zegetocht naar het Torentje maar moest meemaken dat de PVV in november de grootste partij werd bij de Kamerverkiezingen, ging deze week de zon weer even schijnen. Toen de exitpoll van de Europese verkiezingen binnenkwam bleek met acht zetels GroenLinks-PvdA de grootste. ‘Dit geeft ons de kracht te blijven knokken voor een sociaal en groen Europa!,’ verklaarde hij.

Dat was ook wel nodig, want sinds verkiezingsavond in november, toen Timmermans bijna in tranen verklaarde: ‘Hou elkaar even vast,’ alsof door de winst van de PVV de wereld was vergaan en de stampende laarzen van de dictatuur al door de straten klonken, heeft de voormalige Eurocommissaris zijn rol als oppositieleider nog niet gevonden. Tijdens Kamerdebatten kwamen de nieuwe leiders Henri Bontenbal van het CDA en Jimmy Dijk van de SP aanzienlijk scherper voor de dag. Vriend en vijand verbaasden zich erover dat de man die als Kamerlid bekend stond als een scherp debater en indruk maakte als Eurocommissaris, zo moeizaam uit de verf kwam. Als premier was hij ongetwijfeld op zijn plek geweest, met zijn grote internationale ervaring en enorme netwerk, maar veroordeeld tot de oppositiebankjes maakte hij een aangeslagen indruk.

Daar zou nu dus verandering in kunnen komen, met de wind van de Europese verkiezingsuitslag in de rug. De grote vraag is nu: gaat Timmermans keihard oppositie voeren tegen het nieuwe rechtse kabinet, waarvan hij de komst in alle toonaarden veroordeeld heeft, of is hij bereid met de rechtse coalitie samen te werken? In mei liet Timmermans nog weten de vier coalitiepartijen op belangrijke onderwerpen niet aan een meerderheid te zullen helpen. Maar van de week, in een debat met Pieter Omtzigt bij Op1, kwam hij onverwacht met het voorstel met Omtzigt samen te werken om meer greep te krijgen op arbeidsmigratie. ‘Ik denk dat we elkaar zouden kunnen vinden.’ Omtzigt op zijn beurt nam de uitgestoken hand direct aan.

Omtzigt opent een discussie over de vraag wat voor economie Nederland in de komende decennia wil zijn – en hij vindt Frans Timmermans aan zijn zijde.

Onder druk van NSC kwam in het hoofdlijnenakkoord terecht dat er meer grip moet komen op arbeidsmigratie om de druk op de sociale voorzieningen en de woningbouw te verminderen, onder meer door malafide uitzendbureaus aan te pakken en door het opstellen van een ‘afwegingskader’ voor de vestiging van nieuwe bedrijven: ondernemingen die drijven op arbeidsmigratie maar weinig toegevoegde waarde hebben, moeten op die manier worden geweerd. Daaronder ligt de vraag wat voor economie Nederland in de komende decennia wil zijn. Zo opent de partij van Omtzigt een zinnige discussie die de afgelopen kabinetten stelselmatig uit de weg zijn gegaan – en vindt hij nu dus Frans Timmermans aan zijn zijde.

Maar zoals Omtzigt bij Op1 al opmerkte: the devil is in the details. Want als bijvoorbeeld slachthuizen en de glastuinbouw worden aangepakt – bedrijfstakken die grotendeels drijven op goedkope arbeidskrachten uit Oost-Europa en een groot beslag leggen op het milieu, de energievoorziening én de woningmarkt – kan je er donder op zeggen dat BBB van Caroline van der Plas de hakken in het zand zal zetten, met haar forse stem in de coalitie én in de Senaat. In zulke gevallen biedt het hoofdlijnenakkoord ruimte om andere meerderheden te zoeken in de Tweede Kamer, en zullen Omtzigt en Timmermans elkaar nodig hebben.

Met alle twijfels die je kunt hebben over het nieuwe rechtse kabinet: dat lijkt me hoe de democratie zou moeten werken.