Het zou me wat moois zijn als het echt zo was: dat filosoferen leren sterven zou zijn. Dat maakt van filosoferen wel een heel monomane activiteit. Voortdurend aan de dood moeten denken zorgt voor een heel paradoxale manier van leven. Intensief bezig met een bestaan dat bruist van het initiatief en het verwerkelijken van gekoesterde ideeën, en dan elk uur aan de dood moeten denken? Dan veranderen alle vruchtbare plannen en ambities in de knekels van de dood.

‘Filosoferen is leren sterven’ is de titel van een essay waarin de franse filosoof Michel de Montaigne zegt dat we aan niets zo vaak moeten denken dan aan de dood, om er aan te wennen. Doen we dat niet, dan zijn we van een ‘bestiale zorgeloosheid.’

Hij is niet de eerste de beste die dit zegt. En Montaigne is ook niet in slecht gezelschap want Cicero dacht er net zo over. Al had die het niet over ‘leren sterven’, maar over ‘voorbereiden op de dood’, wat net iets praktischer is dan leren sterven. Dat lijkt op...