Fotodocument

<div class="info-box">
<p><iframe src="https://w.soundcloud.com/player/?url=https%3A//api.soundcloud.com/tracks/1408859011&amp;color=%23ff5500&amp;auto_play=false&amp;hide_related=false&amp;show_comments=true&amp;show_user=true&amp;show_reposts=false&amp;show_teaser=true" width="100%" height="120" frameborder="no" scrolling="no"><span data-mce-type="bookmark" style="display: inline-block; width: 0px; overflow: hidden; line-height: 0;" class="mce_SELRES_start">﻿</span></iframe><br />
<em>Jonah Falke leest zijn verhaal zelf voor.</em></p>
</div>
<p class="tekst">De man die normaal wilde worden werd als kind uitgelachen omdat hij woorden gebruikte die anderen nog niet kenden. Hij las drie boeken per week en is altijd blijven lezen, ook toen hij op de vrijplaats tussen een snelweg, spoorwegovergang en de Hornbach in een caravan woonde en zijn leven geen ritme had maar bestond uit speed, drank, seks en bouwen.</p>
<p class="tekst">In een vorig leven, voor het zwerven, liep Leen rechtop, in een pak. Hij was hypotheekadviseur. Morele bezwaren tegen zijn werk maakten van hem een kraker. Hij was even huismeester in een privékliniek en daarna hoofd schoonmaak in een ziekenhuis. Maar in zijn zucht naar vrijheid nam zijn drugsgebruik steeds meer tijd in beslag. Als hij te veel gebruikte, viel hij in slaap op ongewenste momenten, en zo werd hij uiteindelijk ontslagen en dakloos.</p>
<p class="tekst">Hij fietste doelloos door de stad toen iemand hem vertelde over die vrijplaats naast de snelweg. Hij wilde wel vrij leven, als een hippie, maar inmiddels weet hij waar hippie-zijn in de praktijk op neerkomt: ‘Een eindeloos Home Improvement Project.’</p>
<p class="tekst">Zijn speedgebruik ging samen met meer ideeën dan er minuten in een uur zitten. Er werd aan veel begonnen, maar weinig bouwwerken werden voltooid.</p>
<blockquote><p>De eerste tijd dat dat hij op de vrijplaats woonde, werkte hij nog even als sloper. Het werk beviel hem omdat je dan ruimte maakt voor nieuwe dingen.</p></blockquote>
<p class="tekst">Het leven was daar in die tijd nog primitief. Als je naar de bouwmarkt kunt gaan, is het niet zo ingewikkeld om iets te maken, maar als je een daklozenuitkering hebt, moet je alles bij elkaar sprokkelen. Stroom werd afgetapt van een lantarenpaal, een wc moest je zelf graven, er stierven veel bewoners. Een overdosis hier, een verdrinking daar, een zelfmoord. Leen werd steeds jaloerser als hij bouwvakkers zag werken.</p>
<p class="tekst">De eerste tijd dat dat hij op de vrijplaats woonde, werkte hij nog even als sloper. Het werk beviel hem omdat je dan ruimte maakt voor nieuwe dingen. Misschien had hij toen al kunnen weten dat hij ooit weer normaal zou willen worden.</p>
<figure id="attachment_555847" aria-describedby="caption-attachment-555847" style="width: 640px" class="wp-caption alignnone"><img decoding="async" class="size-image_640 wp-image-555847" src="https://www.vn.nl/wp-content/uploads/2022/12/Sandra-Minten_02-640x960.jpg" srcset="https://www.vn.nl/wp-content/uploads/2022/12/Sandra-Minten_02-640x960.jpg 640w" alt="" width="640" height="960" /><figcaption id="caption-attachment-555847" class="wp-caption-text">Leen: &#8216;Willen jullie mijn woonkamer nog even zien? Ik heb niets voor niets opgeruimd.&#8217;</figcaption></figure>
<h5>Vervreemd van de wereld</h5>
<p class="tekst">Fotograaf Sandra Minten zag de vrijplaats liggen in de berm en ging erop af. Ze besloot Leen te volgen toen hij zei dat het genoeg was, dat hij weer normaal wilde worden. Want als er een feestje begon in de caravan van de buren, eindigde dat soms pas drie dagen later. En als je er wat van zei, werden ze agressief.</p>
<p class="tekst">Sandra Minten vroeg zich af wat normaal zijn dan precies is, of je zoiets zelf bedenkt of de maatschappij je dat oplegt.</p>
<p class="tekst">Om dichter bij de antwoorden te komen, richtte ze haar camera op de dagelijkse praktijk van Leen.</p>
<p class="tekst">Een lang traject van afkickklinieken en opvanghuizen volgde. Sommige plekken waren erger dan een gevangenis.</p>
<p class="tekst">Als je vrij leeft, raak je vervreemd van de rest van de wereld. De vrienden van Leen wonen nog steeds op de vrijplaats. Vluchten en terugval lagen steeds op de loer, maar Leen ploegde voort door het woud van hulpverleners en bureaucratie.</p>
<p><img decoding="async" class="alignnone size-image_640 wp-image-555849" src="https://www.vn.nl/wp-content/uploads/2022/12/Sandra-Minten_03-640x960.jpg" srcset="https://www.vn.nl/wp-content/uploads/2022/12/Sandra-Minten_03-640x960.jpg 640w" alt="" width="640" height="960" /></p>
<h5>Geen koffie maar bier</h5>
<p class="tekst">Het is nu bijna zes jaar na hun eerste ontmoeting. Sandra Minten maakte een boek – <em>90 eieren en één omelet</em>, dat in het voorjaar van 2023 verschijnt – over de afgelopen jaren, van de vrijplaats naar hier, in een Amsterdamse woonwijk.</p>
<p class="tekst">De normaliteit heeft inmiddels gestalte gekregen: Leen draagt weer een overhemd en hij vraagt ons om binnen sloffen aan te trekken.</p>
<p class="tekst">Maar als we in zijn rommelige keuken gaan zitten, lijkt zijn verleden daar nog een beetje voort te leven. Een kat springt weg, de muren zijn niet geschilderd, de tafel ligt vol met dingen die ooit nog bruikbaar kunnen zijn.</p>
<p class="tekst">Sandra helpt hem de tafel te ontruimen en haalt er een lap overheen. ‘Was je aan het solderen?’ vraag ik. ‘Kennelijk,’ lacht hij. ‘Maar ik weet niet meer wat.’</p>
<p class="tekst">In de tuin ligt een ander lopend project te wachten: stapels steigerhout die nog geschaafd, gelakt en gemonteerd moeten worden. In zijn keuken hangt een whiteboard, als spiekbriefje, met belangrijke gebeurtenissen en jaartallen uit zijn leven. Geboren worden, op de vrijplaats wonen, afkicken, een terugval tijdens de Covid-jaren, opkrabbelen, een eigen huis. En werk vinden: Leen werkt nu als chauffeur voor een logistiek bedrijf.</p>
<p class="tekst">Hij heeft geen moeite om met een vreemde over zijn leven te praten. Hij was ook altijd de woordvoerder van de vrijplaats en is een bekende in de SM-wereld, hij liet zich zelfs ooit eens interviewen voor de Russische tv. ‘Maar in het contract liet ik opnemen dat het alleen in Rusland zouden worden uitgezonden.’</p>
<blockquote><p>Leen drinkt geen koffie maar bier, het is weekend. ‘Ik denk dat ik drie weken geleden voor het laatst koffie heb gezet.’</p></blockquote>
<p class="tekst">Hij zet koffie en ik vraag naar zijn leven, maar het espressoapparaat spuit, stoomt en piept als een locomotief. Sandra fluistert: ‘Wacht maar even met vragen, één ding tegelijk.’</p>
<p class="tekst">Leen drinkt geen koffie maar bier, het is weekend. ‘Ik denk dat ik drie weken geleden voor het laatst koffie heb gezet.’</p>
<p class="tekst">En dit raakt meteen de kern van de man die normaal wil worden: de weekenden zijn het ergst. ‘Ik ben dit traject ingegaan omdat ik wilde werken en onder de mensen zijn, niet om alleen thuis te zitten.’</p>
<p class="tekst">Maandag mag hij weer.</p>
<p><img decoding="async" class="alignnone size-image_640 wp-image-555853" src="https://www.vn.nl/wp-content/uploads/2022/12/Sandra-Minten_11-1-640x960.jpg" srcset="https://www.vn.nl/wp-content/uploads/2022/12/Sandra-Minten_11-1-640x960.jpg 640w" alt="" width="640" height="960" /></p>
<h5>Het leven aan de andere kant</h5>
<p class="tekst">Zoals de meeste mensen weet ook Leen niet of zijn levensloop een bewuste of onbewuste keuze is geweest, maar hij verlangde als kind al naar iets anders.</p>
<p class="tekst">In de inleiding van haar boek schetst Sandra Minten zijn leven door hem te laten spreken: ‘Ik heb altijd al die fascinatie gehad voor het leven aan de andere kant, voor mensen die buiten de maatschappij staan. Ik kom uit een familie van schippers. Die zijn altijd een beetje tegendraads. Mijn ouders zijn echte avonturiers, dat vrije leven zat er al in. Er wordt vaak tegen mij gezegd: “Jij bent altijd jezelf.” Dat vind ik een rare uitspraak, want dat betekent dat er mensen zijn die niet altijd zichzelf zijn. Daar kan ik me niks bij voorstellen. Die mensen zijn blijkbaar heel erg geneigd zich aan te passen aan hun omgeving, in de rol die ze op dat moment vervullen. Ik heb die neiging veel minder.’</p>
<p class="tekst">Als hij bij een rivier komt, ruikt hij zijn jeugd, een warme, geborgen periode die verbonden is aan schepen. Als hij even aan boord van een schip is, voelt het alsof hij erbij hoort.<br />
Nu hoort hij minder ergens bij. Als je ouder wordt is dat moeilijker. Het duurt vrij lang voor je wat opbouwt. ‘Ik voel me regelmatig eenzaam. Ik heb een paar fijne buren en een goede collega. Maar daar blijft het een beetje bij op dit moment. Het is nog niet echt een netwerk geworden zoals het vroeger was.’</p>
<p class="tekst">Leen mist het groepsgevoel van de vrijplaats. Die band is zo sterk dat die niet zal verdwijnen, ook al ga je een andere kant op. Ze blijven een soort familie.</p>
<p class="tekst">Toch moet hij afstand doen van deze familie. Een kopje koffie bieden ze je daar niet aan. Een lijntje wel. Je zegt dertig keer nee tegen die speed, maar de 31ste keer niet. Het is volgens Leen geen keuze om verslaafd te raken. Mensen zeggen dat het je eigen schuld is, maar het is een ziekte, zoals de buurvrouw er niet voor heeft gekozen om kanker te krijgen. ‘Misschien is het de eerste keer dat je gebruikt een keuze, experimenteren, daarna is het dat niet meer.’</p>
<div class="gallery gallery-columns-2 clearfix gallery-size-"><div class="gallery-inner clearfix"><div class="gallery__expand pulse"><div class="gallery__plus"></div></div><figure class="gallery-item js-resize-square-image" data-slide="0"><div class="gallery-icon"><a href="javascript:void(0);"><img src="https://www.vn.nl/wp-content/uploads/2022/12/Sandra-Minten_12-1280x853.jpg" class="attachment-image_1280 size-" alt="" width="1280" height="853"></a></div><figcaption class="wp-caption-text gallery-caption text-center"></figcaption></figure><figure class="gallery-item js-resize-square-image" data-slide="1"><div class="gallery-icon"><a href="javascript:void(0);"><img src="https://www.vn.nl/wp-content/uploads/2022/12/Sandra-Minten_13-1280x853.jpg" class="attachment-image_1280 size-" alt="" width="1280" height="853"></a></div><figcaption class="wp-caption-text gallery-caption text-center"></figcaption></figure></div></div>
<h5>Zelfrespect</h5>
<p class="tekst">Vrije keuzes of niet, het gaat voor Leen uiteindelijk om zelfrespect. Het verliezen van controle door overmatig alcoholgebruik is hem tegen gaan staan. Inmiddels is hij een langzame bierdrinker, maar sterke drank blijft een gevoelig punt. In de kroeg kwam hij lange tijd niet. ‘Ik kon het sowieso niet betalen, maar wat had ik daar nou vertellen? Als je niks presteert, kun je ook niet trots zijn op jezelf.’</p>
<p class="tekst">Inmiddels gaat het beter: hij verdient genoeg en gaat wekelijks naar het café om nieuwe mensen te ontmoeten.</p>
<p class="tekst">Nomaden bestaan al heel lang, en zwervers en onaangepasten zullen ook altijd blijven bestaan, zegt Leen, en ze blijven zijn sympathie houden. ‘Er is altijd een groep die om wat voor reden dan ook buiten de maatschappij valt.’</p>
<p class="tekst">Hij vindt het goed geregeld in Nederland. Als je wat wilt, is er van alles mogelijk. ‘Probeer mensen die afhaken te helpen, maar als ze niet willen, dan niet. Veroordeel ze niet.’</p>
<p class="tekst">Dan slaat hij op zijn bovenbenen en zegt: ‘Willen jullie mijn woonkamer nog even zien? Ik heb niet voor niets opgeruimd.’</p>
<p class="tekst">Trots vertelt hij hoe hij aan alle meubels is gekomen. Sandra gaf hem de kasten, het leren bankstel kon hij gratis afhalen, het vloerkleed kocht hij zelf. Hij kijkt me verwachtingsvol aan.<br />
Hij is klaar voor zijn nieuwe leven, maar heeft nog geen plannen met kerst. Vroeger at hij vaak bij de nonnen, dan kreeg je ook nog weleens een nieuwe jas.</p>
<p class="tekst">Een nieuwe jas kan hij zelf weer kopen, en eten ook. ‘Omdat iedereen wat aan kerst doet, is het heel naar om er niks aan te doen.’ Sandra oppert dat je eigenlijk elke dag zou moeten leven alsof het kerst is. ‘Een arm om mensen heen slaan.’</p>
<p class="tekst">‘Iemand die jaren niet heeft gedoucht, die wil dat echt niet,’ zegt Leen.<br />
Dit is geen vrijblijvende filosofie, maar de nuchtere praktijk.<br />
Met tegenzin neem ik afscheid van Leen. Bij de voordeur kijkt hij me vrolijk aan en zegt: ‘Bedankt voor je tijd.’</p>
<p class="tekst">Op de stoep zegt Sandra: ‘Hij had voor ons een mooie blouse aangetrokken en wilde zijn opgeruimde woonkamer graag laten zien. Waarom zou hij anders opruimen? Er komt niemand op bezoek. Hij begon net een klein netwerkje op te bouwen, maar een bevriende kennis is ernstig ziek, een ander gaat verhuizen en zijn goede vriend, de bovenbuurman, is voor een jaar op familiebezoek in Nieuw-Zeeland. Net nu hij zijn leven weer aan het opbouwen is, vertrekt iedereen weer.’</p>
<p class="tekst">Het nuchter zijn, de normaliteit na het jarenlange leven in vrijheid, lijken als aandenken ontheemding en eenzaamheid met zich mee te brengen. Zoals een schipper die weer land ziet en zich ineens realiseert dat er niemand op de kade zal staan.</p>
<div class="gallery gallery-columns-2 clearfix gallery-size-"><div class="gallery-inner clearfix"><div class="gallery__expand pulse"><div class="gallery__plus"></div></div><figure class="gallery-item js-resize-square-image" data-slide="0"><div class="gallery-icon"><a href="javascript:void(0);"><img src="https://www.vn.nl/wp-content/uploads/2022/12/Sandra-Minten_15-1280x1016.jpg" class="attachment-image_1280 size-" alt="" width="1280" height="1016"></a></div><figcaption class="wp-caption-text gallery-caption text-center"></figcaption></figure><figure class="gallery-item js-resize-square-image" data-slide="1"><div class="gallery-icon"><a href="javascript:void(0);"><img src="https://www.vn.nl/wp-content/uploads/2022/12/Sandra-Minten_16-1280x1016.jpg" class="attachment-image_1280 size-" alt="" width="1280" height="1016"></a></div><figcaption class="wp-caption-text gallery-caption text-center"></figcaption></figure></div></div>


Leven