Column

Hoe meer problemen raken aan onze leefstijl, hoe lastiger we het vinden om bij te dragen aan oplossingen. Natuurlijk willen we dat het klimaatprobleem wordt aangepakt, maar graag door anderen. Ongelijkheid? Absoluut, maar we houden zelf graag wat we hebben. Maar van alle problemen raakt niets ons dieper dan onze gezondheid.
Overgewicht is daar het pijnlijkste voorbeeld van. We bewegen te weinig, eten ongezond en kampen daardoor massaal met chronische gezondheidsproblemen. In Nederland had in 2023 de helft van de bevolking boven de 18 jaar overgewicht. Dit jaar wordt het eerste jaar dat meer dan de helft van de bevolking boven de 18 te zwaar is. Mensen met een lager inkomen hebben ongeveer tweemaal zo vaak obesitas als mensen met een hoger inkomen. De gevolgen? Hogere zorgkosten, lagere productiviteit en een afnemend welzijn. Iemand met overgewicht kan nog zo zijn of haar best doen om af te vallen, het overheidsbeleid en de marktwerking houden een ongezond systeem in stand.
In plaats daarvan levert de markt ons troost in de vorm van Ozempic en zijn soortgenoten: kilo’s verdwijnen zonder zweet of discipline om verleidingen te weerstaan. Economisch klinkt dit aantrekkelijk. Het zou zelfs goedkoper kunnen zijn om afslankmiddelen voor iedereen beschikbaar te stellen dan beleid te voeren waar we echt baat bij hebben: suikertaksen invoeren, gezond eten goedkoper maken en investeren in beweging en preventie.
En zo staat deze discussie symbool voor elke discussie over een duurzamere economie. Problemen bestrijden we niet bij de wortel. In plaats daarvan proberen we met innovatie de consequenties te verzachten. Liever broeikasgassen uit de lucht halen dan minder uitstoten; liever inzetten op technologie die natuur kan herstellen dan stoppen met vernietigen.
<blockquote>Overgewicht wordt het nieuwe stigma van armoede, terwijl gewicht verliezen een luxeprobleem wordt.</blockquote>
Maar net als bij overgewicht blijven de structurele problemen bestaan. Ozempic geneest obesitas niet; het is een hulpmiddel voor mensen die ondanks een leefstijlverandering helaas niet kunnen afvallen, maar de onderliggende oorzaken – zoals goedkoop slecht eten en weinig beweging – blijven bestaan. Zo ook met onze economie: door technologie en symptoombestrijding houden we een ongezond systeem in stand. En ook voor de economie geldt dat meer consumptie en dus meer groei hier in het Westen ook meer schade betekent: voor de natuur, maar ook voor onszelf. We durven niet eens te praten over een afslankkuur, laat staan een crashdieet. Was er maar een pil voor.
Daar komt bij dat een injectie als oplossing voor overgewicht alleen werkt voor wie het kan betalen. Als afslankmiddelen niet breed toegankelijk worden, wordt obesitas steeds meer een kwestie van klasse. Overgewicht wordt het nieuwe stigma van armoede, terwijl gewicht verliezen een luxeprobleem wordt. Dit scenario speelt zich ook af in de economische arena. Rijken kopen zich vrij via groene technologie en groene investeringen als aflaat. Denk aan carbon credits, die vaak nauwelijks bijdragen aan natuurherstel. Dit terwijl de structurele schade – overmatige consumptie, milieuschade en ongelijkheid – blijft bestaan.
Zoals overgewicht vraagt om meer dan een prik, vraagt onze economie om meer dan innovatie. Het vereist moedige keuzes, minder productie en een beter begrip van wat echt waardevol is. Het huidige systeem voedt ons met suikerzoete beloftes van eeuwige groei, maar uiteindelijk wordt iedereen ziek. Gezonde krimp is geen modewoord, maar een noodzakelijke reset. 
Want een injectie kan tijdelijk verlichting geven, maar zonder fundamentele verandering komt de echte oplossing nooit.

Samenleving