De familie Van Westerloo en de NPO: Hoe voorkom je dat een familie-etentje een vergadering wordt?

‘Ik hoop dat mijn oprechte betoog hierboven je doet inzien dat anno 2023 een vrouw ook op eigen kracht een mooi en leuk bedrijf kan leiden,’ besluit Gerdie Hulsbergen haar antwoord per mail. Onderzoekscollectief Spit stelde haar vragen voor Vrij Nederland over de selectie van toonaangevende programma’s door de Nederlandse publieke omroep, waarin persoonlijke relaties zwaar lijken te wegen. Hulsbergen is producent en mede-eigenaar van productiebedrijf Helder, dat hits zoals Project Rembrandt en De Nieuwe Vermeer maakt voor NPO 1, het belangrijkste televisiekanaal van de publieke omroep. ‘Wij zijn er trots op dat wij als een van de weinige zelfstandige Nederlandse productiehuizen met enorm veel inspanningen deze mooie formats van de grond kunnen krijgen.’

De levenspartner van Hulsbergen is Remco van Westerloo, manager Lineair bij de NPO. Hij is verantwoordelijk voor het totaalpakket dat op de drie zenders van de NPO is te zien, en hij geeft leiding aan programmeurs en coördinatoren van het uitzendschema. Hij is, met andere woorden, een spil in het ingewikkelde NPO-web, en heeft een grote rol in wat er wel of niet op de publieke netten wordt uitgezonden. Daardoor is hij een belangrijke man in Hilversum, voor omroepen én producenten.

Van Westerloo werkt sinds 2019 bij de NPO, eerst als zendermanager van NPO 1 en nu als manager Lineair. ‘Lineaire televisie’ is de vakterm voor alle programma’s die wij op onze eigen tv bekijken, op de tijdstippen waarop ze worden uitgezonden. Het tv-platform trekt gestaag minder kijkers en adverteerders, maar is voor de omroep én de programmamakers nog altijd van groot belang.

Grote klussen bij de publieke omroep

Productiehuis Helder maakte tot voor kort vooral commercieel werk voor opdrachtgevers als Net5, Jumbo, Renault en de politie. Incidenteel produceerde het bedrijf voor de NPO. Maar sinds een aantal jaren haalt het ook grote klussen binnen bij de publieke omroep, programma’s die op populaire tijdstippen worden uitgezonden op het goed bekeken NPO 1.

In september 2022 zond NPO 1 bijvoorbeeld namens de EO Handen aan de couveuse uit, een zesdelige serie die werd gemaakt door Helder, over hoe het eraan toegaat achter de schermen op de afdeling neonatologie van het Erasmus MC Sophia Kinderziekenhuis. Het was een bekend concept voor het productiehuis, dat in 2014 voor SBS6 Kleine baby’s, grote zorgen maakte – een serie over neonatologie van hetzelfde ziekenhuis. Op dat moment was de partner van Hulsbergen, Van Westerloo, programmadirecteur bij SBS6.

Maar het zijn vooral de talentenjachten Project Rembrandt (NTR) en De Nieuwe Vermeer (Omroep MAX) die Helder op de kaart zetten. De programma’s trekken miljoenen kijkers, en de jurering is in handen van BN’ers als Heleen van Royen en Louis van Gaal (Project Rembrandt), of van gerenommeerde experts als Pieter Roelofs van het Rijksmuseum en Abbie Vandivere van het Mauritshuis (De Nieuwe Vermeer).

Ondanks het succes krijgen de meeste kunstenaars geen vergoeding voor hun deelname. De Nieuwe Vermeer vermeldde alleen de voornamen van de schilders in het programma, terwijl de – veelal professionele – kunstenaars juist hoopten op naamsbekendheid. In hun contract stond dat ze afstand deden van hun auteursrecht. Ook moesten ze een geheimhoudingsverklaring tekenen.

‘Wij zijn graag helder, dus ik kan je melden dat het bestaan en de groei van ons bedrijf Helder los staan van mijn levenspartner.’

De producent zelf boert goed. Deze voorspoed is terug te zien in de jaarverslagen die Helder deponeert bij het Handelsregister van de Kamer van Koophandel. Het eigen vermogen van Helder BV vertienvoudigde bijna tussen 2019 en 2021, van net geen tachtig mille tot ruim zeven ton. Helder is eigendom van Tess TV en Robworks, de privé-BV’s van Hulsbergen en mede-eigenaar Rob de Haan. Robworks zag zijn eigen vermogen tussen 2019 en 2021 groeien van een kleine drie tot een dikke zes ton, Tess TV van 410.000 tot 767.000 euro.

Op vragen over de sterk gestegen afname door de NPO van programma’s die haar bedrijf produceert, reageert Hulsbergen: ‘Wij zijn graag helder, dus ik kan je melden dat het bestaan en de groei van ons bedrijf Helder los staan van mijn levenspartner.’ En verder: ‘Het raakt mij als mensen suggereren dat dit niet door ons aantoonbare harde werken en zelf bereikt succes komt, maar door de man die al meer dan 33 jaar mijn levenspartner is.’

Werk en privé heel goed gescheiden

Over naar Remco van Westerloo, als manager Lineair een van de meest invloedrijke figuren binnen de NPO. Hoe voorkomt hij dat hij thuis per ongeluk aan de keukentafel zaken te berde brengt waardoor zijn producerende levenspartner voorkennis heeft bij pitches? ‘We kunnen werk en privé heel goed gescheiden houden,’ is het enige dat Van Westerloo daarover kwijt wil. Verder meldt hij zich te houden aan de bindende gedragscode van de NPO, die stelt dat ‘een medewerker die familie- of vriendschapsbetrekkingen of op een andere manier persoonlijke betrekkingen heeft met een aanbieder van diensten of zaken aan de mediaorganisatie, zich onthoudt van besluitvorming over de opdracht met betrekking tot die diensten of zaken’.

Toenmalig directeur Video Frans Klein haalde Van Westerloo in 2019 naar de NPO, aanvankelijk als netmanager ad interim van NPO 1. Sindsdien stijgt het eigen vermogen van Helder in een rechte lijn omhoog. ‘Remco van Westerloo heeft de relatie met Gerdie Hulsbergen van Helder TV bij zijn aanstelling gemeld aan de directeur Video en de compliance-verantwoordelijke,’ aldus de NPO-woordvoerder in oktober. ‘Toen is afgesproken dat Remco geen enkele rol speelt bij de beoordeling van programmavoorstellen van Helder. Dat gebeurde aanvankelijk via de directeur Video en/of andere collega’s van de netten.’

Directeur Video Frans Klein is, vanwege zijn rol in de affaire-Van Nieuwkerk, afgetreden, en tijdelijk opgevolgd door Remco van Leen. De functie van Remco van Westerloo als netmanager van NPO 1 kwam te vervallen toen de NPO vorig jaar ‘genre-management’ invoerde. De netmanagers werden vervangen door tien functionarissen die genres aansturen als Journalistiek, Drama en Kinderen, met onder hen een reeks coördinatoren. Zij moeten ervoor zorgen dat alle genres voldoende aan bod komen op alle platforms die de NPO tegenwoordig bedient: de ‘lineaire’ NPO 1, 2 en 3, en online kanalen als NPO Start. Van Westerloo werd manager Lineair.

Verantwoordelijk voor het totaalpakket

Lineaire televisie is, ondanks de gestage afname ervan, nog altijd veruit het belangrijkste kanaal – voor de NPO, en voor programmamakers. Hoe kan het dan, vroeg Spit begin april aan de NPO, dat de manager Lineair ‘geen enkele rol’ speelt in de keuze van programma’s, inclusief die van het bedrijf van zijn levenspartner?

‘Remco van Westerloo is als manager Lineair inderdaad verantwoordelijk voor het totaalpakket, maar houdt zich ten aanzien van programma’s van Helder afzijdig conform de Gedragscode,’ zo antwoordde de NPO. ‘Dit wordt gemonitord door onze compliance officer,’ de man die binnen de NPO parttime de integriteit bewaakt. Voor programmavoorstellen van alle andere buitenproducenten dan Helder is Van Westerloo ‘wel degelijk’ verantwoordelijk ‘binnen de directie Video samen met zijn collega’s’.

Spit bevraagt de NPO en diverse taak- en ledenomroepen al sinds oktober vorig jaar over mogelijke problemen met voorkennis en belangenconflicten. Net als Van Westerloo benadrukt ook de NPO in zijn uitvoerige antwoorden steeds de gedragscode en vele reglementen die voorkennis en belangenconflicten moeten voorkomen.

De lengte van de antwoorden van de NPO verraden de complexiteit van de besluitvorming binnen de publieke omroep. Nederland telt tientallen buitenproducenten, waaronder vele die vrijwel uitsluitend voor de NPO produceren. Voor hen blijft het totaal mistig hoe en waarom de NPO hun programmavoorstellen accepteert of afwijst, zo laten meerdere buitenproducenten weten – steeds anoniem, omdat zij vrezen voor hun business. Dat kan zo zijn, zo suggereren de antwoorden van de NPO, maar wij houden ons netjes aan de regels.

Bedenker Project Rembrandt

Dan valt het oog van Spit op de website van Remon Rijper, een ervaren beeldregisseur, die onder meer werkte voor Project Rembrandt. Rijper plaatste op zijn site een uitvoerig colofon van het programma, waarin hij Remco van Westerloo aanduidt als ‘projectmanager’. Spit legt dit voor aan de NPO, die reageert met een gedetailleerde tijdlijn van de totstandkoming van Project Rembrandt. Wat blijkt? Remco van Westerloo was de bedenker van dit programma, twee jaar voordat hij voor de NPO zou gaan werken. Van Westerloo zelf noch de NPO kwam het afgelopen half jaar, toen wij vragen stelden over dit programma, op het idee dat aan ons te melden.

‘Op 9 mei 2018 is er vanuit de NPO een go op Project Rembrandt gekomen, waarna Helder het programma in productie nam en Remco van Westerloo als ontwikkelaar het programma heeft overgedragen.’

Vanaf januari 2017 begon Van Westerloo een format te ontwikkelen met het oog op het Rembrandtjaar 2019, meldt de NPO nu. Op 25 juli 2017 ging hij voor het eerst in gesprek met de NPO over dit plan, ‘samen met Helder’ – met andere woorden, met het bedrijf van zijn levenspartner. ‘Op 4 december 2017’ pitchte het stel Project Rembrandt samen bij AVROTROS. Toen die omroep niet geïnteresseerd bleek, volgde op 13 maart 2018 een pitch bij de NTR, die wel toehapte. ‘Op 9 mei 2018 is er vanuit de NPO een go op Project Rembrandt gekomen, waarna Helder het programma in productie nam en Remco van Westerloo als ontwikkelaar het programma heeft overgedragen. Vanaf eind juli 2018 was Remco van Westerloo niet meer betrokken bij Project Rembrandt.’

Luttele maanden later haalde Frans Klein hem binnen bij de NPO. Onbekend is of hij die benoeming dankte aan Project Rembrandt, het programma dat hij eerder pitchte bij Klein en de NPO. In eerdere betrekkingen – bij AT5, Net5, RTL Nederland, John de Mols geflopte tv-zender Talpa en SBS – heeft Van Westerloo een gemengd track record opgebouwd. De Volkskrant schreef in 2011 een lovend profiel over ‘het intelligente wonderkind’ Remco van Westerloo. Maar hij kreeg SBS 6 niet echt op de rails, en werd in 2015 aan de kant gezet, waarop hij ging freelancen.

De familie Van Westerloo

Niemand betwijfelt dat ‘een vrouw ook op eigen kracht een mooi en leuk bedrijf kan leiden’, zoals Gerdie Hulsbergen stelt. Mensen die met haar hebben gewerkt, roemen haar als een vakkundig producent met wie het bovendien prettig samenwerken is. Maar het hele traject van Helder, en de talentenjachten die het bedrijf voor de NPO heeft ontwikkeld, vallen niet los te zien van de invloed van de familie Van Westerloo in de Nederlandse televisiewereld.

In 2007 werd Remco aangesteld als programmadirecteur van RTL5 en RTL8 door, wederom, zijn vader, die op dat moment de hoogste baas was van RTL Nederland.

Remco maakte zijn entree in die wereld als medewerker bij AT5, toen zijn vader Fons daar directeur was. Toen Remco overstapte naar Net5 was Fons senior dáár directeur. In 2007 werd hij aangesteld als programmadirecteur van RTL5 en RTL8 door, wederom, zijn vader, die op dat moment de hoogste baas was van RTL Nederland.

Fons van Westerloo was toen allang een van dé mediabobo’s van Nederland. Later werd hij voorzitter van WNL, waar hij nu nog steeds toezichthouder is. Ook was hij ruim tien jaar commissaris van DPG Media Nederland, veruit het machtigste mediaconcern in de lage landen. Verder schreef Fons een column voor De Telegraaf, waarin hij onder meer Project Rembrandt aanprees, zonder de betrokkenheid van zijn zoon en diens levenspartner te vermelden.

Twee inmiddels overleden broers van Fons schopten het eveneens ver in de media. Ed van Westerloo werkte jarenlang voor de NOS, waar hij in 1994 eindigde als directeur Televisie, en als pleitbezorger van een onafhankelijke publieke omroep, die ver weg moest blijven van de commercialisering van de televisie die toen net was begonnen. Gerard van Westerloo was een gerenommeerd journalist, die (interim) hoofdredacteur was van Vrij Nederland en De Groene Amsterdammer.

En dan zijn er Fons’ kinderen. Marjolein van Westerloo produceerde Expeditie Robinson, in opdracht van haar broer Remco. Marjolein was ooit getrouwd met Ronald Goes, voormalig ceo van Talpa. Haar jongste broer Oliver van Westerloo, inmiddels makelaar, werkte zeven jaar bij RTL Nederland, van 2007 tot 2014.

Op vragen aan de NPO en Remco van Westerloo kreeg Spit tot twee keer toe ongevraagd antwoord van vader Fons.

‘Ze bellen en zien elkaar vaak,’ aldus een Volkskrant-profiel van de familie. ‘Dat de gesprekken tijdens familievakanties en etentjes meestal over televisie gaan, vindt iedereen even onvermijdelijk als prettig.’ Dat contrasteert nogal met ‘we kunnen werk en privé heel goed gescheiden houden’, zoals Remco van Westerloo beweert over de keukentafel die hij dagelijks deelt met Gerdie Hulsbergen.

Op vragen aan de NPO en Remco van Westerloo kreeg Spit tot twee keer toe ongevraagd antwoord van vader Fons, hetgeen illustreert hoe dicht de pater familias, 77 jaar oud inmiddels, nog steeds bij de knoppen zit. We willen van zoon Remco weten hoe hij voorkomt dat zijn vader, die sinds 2009 nauw betrokken is bij de omroep WNL, op familiebijeenkomsten interessante en vertrouwelijke zakelijke informatie oppikt. Hoe voorkomt hij dat familie- en zakelijke belangen door elkaar gaan lopen?

Het antwoord komt van vader Fons: ‘Ik ben geen bestuurder maar een toezichthouder die wel als klankbord dient op gebied van strategie, meedenker aan ledenbestanden, bereid medeverantwoordelijk te zijn op lange termijn,’ schreef hij onder meer. ‘Bestuurder bestuurt, toezichthouders houden toezicht. Dat mijn zoon bij NPO werkt heeft geen enkele invloed op mijn mening over de gang van zaken daar.’ En: ‘Uit jullie vragen lijkt het wel of Vrij Nederland uit is op een Berufsverbot voor familieleden in hetzelfde vak. Wij zijn een familie die een grote historie heeft op journalistiek gebied, en hebben eigen verantwoordelijkheden en zaken altijd goed uit elkaar gehouden en dat is nog steeds zo.’

In een eerdere versie van dit stuk stond ‘Ondanks het succes krijgen de kunstenaars geen vergoeding voor hun deelname. De Nieuwe Vermeer vermeldde alleen de voornamen van de schilders, terwijl de – veelal professionele – kunstenaars juist hoopten op naamsbekendheid.’ Deze zin is aangepast.

Dit artikel is mede mogelijk gemaakt door het Fonds Bijzondere Journalistieke Projecten.