In gesprek met de Amsterdamse PvdA-wethouder en locoburgemeester Marjolein Moorman, kunnen de ongeregeldheden van twee weken geleden in haar stad niet onbesproken blijven. ‘Want ja’, zegt Moorman, ‘er waren geweldsincidenten die te maken hebben met antisemitisme en moslimhaat, maar de reactie vanuit politiek Den Haag helpt de stad niets.’ Een van de kernpunten daarin is hoe links en rechts zich verhouden tot het concept ‘vrijheid’. De PvdA’er schreef er recent een essay over voor Vrij Nederland. Tijdens De Avonden van VN ging ze verder op het thema in.
diepe wonden
Na de rellen in Amsterdam kwamen er harde woorden vanuit politiek Den Haag. Van ‘integratieprobleem’ tot een premier en fractievoorzitters van coalitiepartijen die opperen het Nederlandse paspoort van Marokkaanse-Nederlanders af te nemen. Het heeft volgens Moorman ‘diepe wonden geslagen in onze stad’. Door het zo te noemen, creëer je volgens de PvdA’er juist een probleem. ‘Mensen voelen zich achtergesteld en buitengesloten’, zegt ze. ‘Helaas was de reactie van degenen die ons land moeten leiden en die ons bij elkaar moeten brengen, er een die ons verdeelt en tegen elkaar opzet.’
‘Mensen voelen zich achtergesteld en buitengesloten.’
Het is volgens Moorman typerend voor het ‘bekrompen’ rechtse idee van vrijheid, dat gekenschetst wordt door de gedachte dat je vrijheid alleen kunt beschermen door rechten van mensen te ontnemen. Haar visie is anders en weerspreekt tegelijkertijd het idee dat de PvdA geen volkspartij meer zou zijn. ‘Vrijheid betekent dat er vrijheid is voor iedereen, en dat de vrijheid van de een niet ten koste gaat van die van de ander. Het betekent ook dat we staan tégen racisme en discriminatie, en vóór een goed inkomen, eerlijke kansen, goed onderwijs, een huis. En ook voor toekomstperspectief doordat het klimaatprobleem wordt aangepakt.’
Op donderdag 6 februari organiseert Vrij Nederland een nieuwe editie van de Avond van Vrij Nederland in Pakhuis de Zwijger. Onze gast is oud-fractievoorzitter van GroenLinks-PvdA, Jesse Klaver, die in gesprek gaat met hoofdredacteur Sander Heijne. De volledige line-up maken we binnenkort bekend. Meld je hier aan en mis het niet!
woke
Maar het is ook thematiek waardoor de PvdA nogal eens wordt verweten ‘woke’ te zijn. ‘Wat is woke nou precies, vraagt Moorman zich af. ‘Betekent dat dat je het opneemt voor mensen die uitgesloten en gediscrimineerd worden? Dan zijn we als sociaaldemocraten al ‘woke’ sinds Aletta Jacobs, sinds baas in eigen buik, sinds het demonstreren tegen de atoombom en tegen apartheid. Woke wordt nu als vervelend woord gebruikt tegen mensen die voor mensenrechten staan. Ja, we staan voor mensenrechten en voor mensen die gemarginaliseerd worden. Als je dat niet mag benoemen als links, wat is de linkse beweging dan nog waard?’
Desondanks begrijpt Moorman dat mensen boos zijn op haar partij. ‘We hebben soms heel foute compromissen gesloten. Er zijn dingen in Rutte II die ik absoluut verkeerd vind. Ook in Paars I ging het mis, toen we van alles aan de markt weggaven en pas later zagen dat het tot de uitholling van de volkshuisvesting leidde. Van dat soort fouten moeten we leren om het in de toekomst niet weer te doen.’
Bekijk hier de hele Avond terug op ons YouTube kanaal.
dubbele strijd
Toch heeft de groene sociaaldemocratie nog altijd een toekomst, vindt de wethouder. ’Het is juist nu van waarde. We zoeken naar verbinding en gelijkwaardigheid. We moeten eerlijker delen, want de economische ongelijkheid is extreem.’ Dat heeft te maken met het neoliberalisme, zegt Moorman. Die stroming heeft ook geleid tot individualisme. ‘Dat heeft mensen zo onzeker gemaakt dat het kind van het neoliberalisme is geboren: het populisme. Nu voeren we een dubbele strijd.’
‘We hebben soms heel foute compromissen gesloten.’
Hoewel linkse politiek in zwaar weer verkeert, houdt Moorman hoop. Een duidelijke visie op vrijheid en sociaaldemocratische waarden moeten haar en de PvdA daarbij helpen. ‘Ik geloof nog steeds met heel mijn hart in de politiek. Het is de enige plek waar we grote problemen kunnen aanpakken: de klimaatcrisis, de onderwijscrisis, de wooncrisis en meer. Politiek draait om het overbrengen van je boodschap, en daarvoor is het essentieel om je verhaal goed te presenteren. Dat klinkt misschien marketing-achtig, waardoor we het vaak aan rechts overlaten. Maar verkiezingen gaan om stemmen. We moeten werkelijk geloven in ons verhaal, er trots op zijn en vertrouwen uitstralen.
Premier Moorman?
Als dat een succes wordt, zou Moorman dan klaar zijn om de eerste vrouwelijke premier van Nederland te worden? De wethouder laat haar antwoord in het midden, en verwijst naar een uitspraak van de Duitse minister van Defensie eerder deze week. Op de vraag of hij Olaf Scholz zou willen opvolgen als sociaaldemocratische kanselierskandidaat, antwoordde hij: ‘Er is maar één functie die ik niet wil vervullen, en dat is die van de paus.’ Moorman: ‘Dat is ook mijn antwoord.’