De meeste films deugen niet

Columns van de week

Chard van den Berg en Hannah Prins

Column

‘Wat voelen we, Lara?’
‘BOOS.’
‘En waarom voelen we ons zo, Lara?’
‘BOOS.’ 
‘Nee, Lara. Vertel even waarom je net je speeltjes tegen de muur hebt gegooid. Is het omdat je boos bent op papa?’
‘BOOS.’
‘Ja. Maar weet je nog Lara: we leren vertellen waarom we dingen voelen. Ben je boos omdat papa zei dat je niet meer mag spelen en direct in bad moet?’
‘BOOS.’ 
Ik zit in Schotland, in het huis van twee goede vrienden. Omdat ze allebei psychiaters zijn, zijn ze onder de (volgens mij nogal hilarische) veronderstelling dat ze hun driejarige kunnen leren te vertellen wat ze voelt. 
Deel van de opvoedtechniek is ook dat hun dochter gelimiteerde tablet-, telefoon-, beeldscherm- en suikerinname krijgt. Doel: dat je kind enigszins beheerst blijft zodat jij door kunt met je leven. 
Ik vraag mijn vriend of zijn opvoedmethodiek volgens hem werkt. ‘Eerlijk gezegd, Nina’, zegt hij, terwijl kleine Lara inmiddels naakt en gillend door het huis rent (‘BOOS! BOOOOOOS!’) en hij met vermoeide ogen met een handdoek wacht totdat ze terugkomt, ‘werkt het voor geen ene reet.’ 
Flash forward naar Suriname: ik zit achter in de chaosauto van mijn lievelingsnicht. Ze rijdt haar drie kinderen door Paramaribo, in een soort omgekeerde wereld van de opvoedtechnieken van mijn Schotse psychiatervrienden: van ’s ochtends vroeg tot ’s avonds laat worden de tablets met Baby Shark aangezet, de girls van vijf en acht praten alleen nog maar in een veramerikaanst Engels, en ze krijgen gemiddeld drie liter cola per dag. 
Hun broertje van drie krijst gillend van vreugde met ze mee. Totdat een van zijn zusjes hem uit zijn stoeltje duwt en hij haar een klap op haar hoofd geeft. ‘STOPPEN!’ roept mijn nicht woedend van achter het stuur. ‘Waarom zijn jullie zo BOOS??!!’ 
Met of zonder tablets, met of zonder sugarrush, met of zonder ChatGPT en social media: probeer maar eens aan een driejarige te leren wat emotieregulering is. 
En bij nader inzien is dat misschien niet eens des peuters: probeer maar eens aan een veertigjarige te leren wat emotieregulering is. 
Emoties reguleren is geloof ik ook helemaal niet wat wij als mens per se zouden moeten leren. Het belangrijkste wat wij zouden moeten leren, is juist onze emoties niet reguleren; om ze er te laten zijn, zodat we in godesnaam weer een beetje in contact komen met wat we voelen. Juist in deze door beeldschermen ingegeven freaking enge systemen en zachtheid onderdrukkende ‘meningen’-maatschappij. 
Het onderdrukken van emoties is de grootste grove schending aan de mensheid die deze ‘ontwikkelde wereld’ ons heeft gegeven. Maar we worden gedwongen onze emoties in de grip te houden, want anders rennen we straks ALLEMAAL net als kleine Lara naakt door de kamer, uit dolle pret OF uit woede, omdat we ‘niet naar bed willen’. En zo kun je geen vergadering leiden of een parlement kiezen. 
Maar wij als volwassenen willen alsnog niet naar bed. Wij staren naar schermpjes tot diep in de nacht. Wij rebelleren op peuterachtige wijze. Wij zeggen een ingewikkeld, woordeloos BOOS!! tegen onze ouders, tegen het systeem, tegen de buurman. Het onderdrukken van BOOS is dat wat ons nekt. Godzijdank KAN je dat gewoonweg niet onderdrukken als je drie bent. 
Dus ren lekker naakt door de kamer en roep met de peuter in jou: ‘BOOS.’

Nina de la Parra

Nina’s kind

BOMMMMMMM.
‘It is a flop, no?  A complete and utter flop.’
Ik sta vastgebonden, met zwarte gaffertape over mijn gezicht, zwarte tanden, een nylonkous over mijn haren, vegen in mijn gezicht, vodden aan, knieën aan elkaar vastgetapet, armen aan mijn lichaam vast, in een zweterig shithole net onder Parijs. Voor mij zit een Fransman met een grote trommel op zijn schoot, waar hij net op heeft geslagen. 
Ben ik gegijzeld door een radicaal-rechtse Franse groepering? Nee. Ik sta hier vrijwillig. Ik ben gegijzeld door mijn eigen keuze om een hele zomer een clownsschool te bezoeken. 
Wacht even: wel een 
 wereldberoemde clownsschool, hè. Waar bijvoorbeeld Sacha Baron Cohen en actrice Emma Thompson in dezelfde ruimte vastgetapet hebben gezeten. En die man met die trommel, dat is de iconische, wereldberoemde clownsleraar die ook bij hen op de trom heeft geslagen. Dat doet hij altijd als je te lang niet grappig bent geweest. 
Twintig medestudenten kijken naar me. Een wonderlijk bij elkaar geraapt groepje soulsearchers van over de hele wereld. Er zit een Australische burlesque performer bij, een acteur uit Los Angeles, een comedian uit de tv-show Saturday Night Live. Maar ook een software engineer uit Londen, een sales advisor uit Indonesië en een theaterdocent uit China. Leeftijden: 25 tot 60. En wat doen wij vervolgens, wekenlang, in deze zweterige ruimte net onder Parijs? Spelletjes. Improvisaties. Oogcontact. Je verbinden. Spelvreugde. En omgaan met de feedback. Waarbij the flop centraal staat. 
De clownsschool is een parallelle wereld met eigen regels: hier staat een groep intelligente volwassenen Annemaria-koekoek en tikkertje te spelen. De clown oordeelt niet, de clown wil niet winnen. We worden uitgenodigd terug te gaan naar een staat van vreugde, die gek genoeg best confronterend is. 
Ik krab me op mijn hoofd: wanneer ben ik vergeten om het spel te spelen, simpelweg om het spel te willen spelen? In plaats van om te willen winnen of ergens te komen? Ik zing, ik dans, ik doe alles wat uit de krochten van mijn fantasie komt gekropen. Het doel is dat je je nooit iets voorneemt. Elke vorm van ‘acteren’ wordt keihard afgestraft. BOMMMM. ‘Drop it! Don’t act!! Be true! Honesty!’ De paradox van het vastbinden is dat het niet beperkt, maar juist helpt om iets in ons te openen. 
Tijdens deze wonderlijke weken merk ik ineens iets geks: ik heb me in tijden niet meer zo vrij gevoeld. Vastgebonden, hinkend, hoppend, zwetend, en constant: floppend. BOMMM. ‘It is a flop.’ BOMMM. ‘A complete and utter flop.’ BOMMMM. Hoe kan dit nou als bevrijding voelen?
Maar na de tweede week van floppen merk ik dat ik me ook weer kan losmaken van dit falen en opnieuw kan beginnen. En dit voelt als complete vrijheid. In een tijd waarin gesprekken bijna niet meer bij elkaar kunnen komen en vrienden elkaar eerst in de haren vliegen en dan niet meer met elkaar praten vanwege meningsverschillen over politiek, gender, persoonlijke onderwerpen. In een tijd waarin ik mezelf zo vastgekleefd voel, vaak, in mijn eigen angst voor kritiek uiten en kritiek ontvangen. Want wat als ik iets fout heb gedaan, niet op mijn woorden heb gelet? In een tijd van trigger warnings en het wegnemen van het ongemakkelijke gesprek, waarin ik nooit meer toestemming krijg om het ook eventjes niet te weten, is het heerlijk dat ik hier uitgenodigd word om iets te doen wat ik in het normale leven nooit te horen krijg. Namelijk, om even, net als iedereen, toe te geven dat ik een idioot ben. Die er niet uitkomt. Wat een opluchting. Wat een bevrijding! 
BOMMMMM. 
‘It is a flop.’

Nina’s kind

Nina’s flop