Eerst stemden ze massaal CDA. Toen PVV. Nu is de PvdA de grootste in het Limburgse Simpelveld. ‘Iedereen keek in z’n portemonnee.’

Eerst zie je alleen een torenspits boven het groen uitsteken.

Dan, als je de lange, bochtige afdaling vanuit het op de heuvel gelegen Huls volgt, val je er als het ware middenin: Simpelveld, een gemeente met zo’n tienduizend inwoners in het Zuid-Limburgse heuvelland. Het is er rustig, het is er veilig, het is er mooi. De omgeving lijkt in niks op de rest van Nederland, en zelf mogen de Simpelvelders ook graag benadrukken dat ze anders zijn. Anders dan de Hollanders en zelfs anders dan de mensen in Midden- en Noord-Limburg. Vaak klinkt daar trots in door, soms ook argwaan. ‘Dat u ons heeft weten te vinden,’ zegt een dame bij de ingang van de Plus-supermarkt. ‘Laten we eerlijk zijn, voor de meeste mensen houdt bij Eindhoven het land op.’ Haar echtgenoot: ‘Limburg hangt aan de laatste tiet, zeggen wij hier.’ Twee mannen die goedgemutst een buggy voortduwen: ‘Op de radio worden de files bij Weert nooit vermeld. Let maar eens op.’

Anders is in elk geval hun stemgedrag – de reden waarom Vrij Nederland voor de derde keer neerstrijkt in het dorp en de streek die lange tijd gold als CDA-heartland. Zes jaar geleden behaalde de PVV er ruim dertien procent van de stemmen, twee keer zo veel als het landelijk gemiddelde. In 2010 was dat gestegen tot eenendertig procent, opnieuw het dubbele van de rest van Nederland. En ditmaal was dat, met twintig procent PVV-stemmers, wéér het geval. Maar de PvdA werd met vijfentwintig procent de grootste partij in Simpelveld, net als in de rest van het heuvelland. Op de verkiezingskaart is het een rode enclave in een verder VVD-blauwgekleurd Limburg.

Een wispelturig kiezersvolkje dus. Zes jaar geleden viel vooral op dat de Simpelvelder niet graag voor zijn PVV-stem uitkwam. Vier jaar later was van dat taboe op straat en in de cafés weinig meer te merken. Wat is er ditmaal veranderd? Wat is er gebeurd met de onvrede en de aversie tegen de regenten in Den Haag? Zijn er lokale oorzaken voor deze kleine aardverschuiving, of liften de Simpelvelders mee op de landelijke trends? En hoe kan het dat de VVD, twee jaar geleden nog een nietig partijtje, drie keer zo klein als het CDA, die partij nu ver voorbij is gestreefd en de derde partij is geworden?

Inne va os
Op een zonnige vrijdagochtend is PvdA-Kamerlid Frans Timmermans vanuit zijn woonplaats Heerlen in zijn oude Golfje komen aanrijden voor een ‘tas’ koffie in Brasserie Shoko, de meest mondaine uitspanning van het dorp. Tegen elven zit het er vol met zorgvuldig geklede mensen die vlaai en chique taartjes eten. Buiten passeren af en toe clubjes profwielrenners die het parcours van het aanstaande WK verkennen.

Timmermans kent het dorp goed. Het ligt op een steenworp afstand van Heerlen, hij heeft er een oudtante wonen. Tijdens de campagne deelde hij op de markt flyers uit. De PvdA’er is in een uitstekend humeur, en met reden. Niet alleen zijn de verkiezingen goed verlopen voor zijn partij, zelf kreeg hij van alle Limburgse politici de meeste voorkeurstemmen: ruim vijftienduizend. ‘Zestig procent meer dan de vorige keer, al is het altijd nog een stuk minder dan wat CDA-kopstukken als René van der Linden en Camiel Eurlings vroeger wisten binnen te slepen.’

Tegen de PvdA-gewoonte in voerde Timmermans in de regio, waar hij zelf vandaan komt, een persoonlijke campagne. ‘Met mijn eigen kop op de posters en mijn eigen slogan: Limburger en Wereldburger. Bij de PvdA zeiden ze altijd: dat doen we niet, het gaat om de partij, niet om de poppetjes. Maar kennelijk vinden de mensen hier dat toch leuk.’

Van oudsher stemmen Limburgers nou eenmaal graag op een Limburger, zegt Timmermans. ‘Inne va os, dat speelt mee.’ Zijn grootvader werkte in de mijnen, zijn oom kwam er om. Timmermans gaf zijn politieke biografie de titel Glück Auf!, de wens waarmee Limburgse mijnwerkers elkaar de diepte in stuurden. Niet geheel toevallig ijverde de PvdA’er er kort voor de verkiezingen, overigens tevergeefs, voor om de mijnen op de Werelderfgoedlijst van Unesco te krijgen.

Frans Timmermans: 'Uiteindelijk gaat het de kiezers om de nestgeur, het saamhorigheidsgevoel'. Foto: Otto Snoek — Frans Timmermans: ‘Uiteindelijk gaat het de kiezers om de nestgeur, het saamhorigheidsgevoel’. Foto: Otto Snoek

Zomaar uitgescholden
Dat zal zeker meegeholpen hebben, al had Timmermans ook de mazzel dat zijn traditionele tegenstander, het CDA, het liet afweten. ‘Een compleet raadsel,’ vindt hij. ‘Voor de tweede keer op rij hadden ze niemand uit Zuid-Limburg op de lijst. Op straat waren ze nauwelijks aanwezig. Natuurlijk heeft het CDA last van de ontkerkelijking, maar het is ook een culturele kwestie. Uiteindelijk gaat het de kiezers hier om de nestgeur, het saamhorigheidsgevoel. En dat heeft het CDA totaal laten liggen. Voor mensen in het zuiden is het een calvinistenclub geworden, en daar hebben ze dus niks mee.’

Timmermans vermoedt dat er binnen het Limburgse CDA nog altijd veel chagrijn leeft over het plotselinge vertrek van local hero Camiel Eurlings, ofwel, zoals we de komende dagen meermalen zullen horen: ‘Die zoon van Martin’, Eurlings senior, oud-gedeputeerde en huidig burgemeester van Valkenburg aan de Geul. ‘Als je wist hoe ze Camiel gepamperd hebben, klaargestoomd voor het grote werk. Het is een beetje alsof je je als wielerploeg helemaal kapot fietst om je sprinter in een goede positie naar de finish te brengen, en een kilometer voor het einde haakt-ie af. Dan ben je als ploeg heel pissig, en dat is wat er is gebeurd.’

Niet onprettig, voor de PvdA. Tijdens de campagne viel het Timmermans op dat de sfeer op straat PvdA-vriendelijker was dan een paar jaar geleden. ‘Ik heb het wel anders meegemaakt. Dat mensen buitengewoon agressief en onaardig waren en ik zomaar werd uitgescholden als ik met mijn zoontje over straat liep.’ Overigens, haast hij zich te zeggen, gebeurde dat alleen in steden als Heerlen en Kerkrade. ‘Hier in Simpelveld zijn de mensen vriendelijk. Ze zullen hooguit mopperen op de hoge heren in Den Haag, wat een indirecte manier is om jou een verwijt te maken.’

Als we naar buiten gaan voor een rondje over de markt, passeren we een groepje stratenmakers dat de laatste hand legt aan het trottoir van het fonkelnieuwe winkelcentrum dat in Simpelveld is verrezen. Een van de mannen springt quasi verschrikt opzij als hij verneemt dat Timmermans van de PvdA is. Het Kamerlid zal wel niet met hem willen praten, hij heeft PVV gestemd. Dat is niet zo’n probleem, zegt Timmermans, maar kan de man misschien enige uitleg verstrekken over het Feyenoord-shirt dat hij draagt? De PvdA’er is niet alleen commissaris van het zieltogende Roda JC, maar ook fervent supporter. ‘Had dat vóór de verkiezingen gezegd,’ lacht de stratenmaker. ‘Dan had ik uit medelijden op je gestemd.’

De Postbodepartij
Simpelveld heeft weinig op met de Haagse politiek ‘van daarboven’. Bij de laatste raadsverkiezingen stemde tachtig procent van de kiezers op een van de drie lokale partijen in de gemeente: gezamenlijk bezetten ze twaalf van de vijftien zetels in de raad. Het CDA kreeg er nog net twee, de PvdA bleef in 2010 met één raadslid over.

Ook bij de jaarlijkse bijeenkomst van Ereburgers, een paar dagen later in het kloostercafé van Huize Damiaan, zijn de lokale partijen sterk vertegenwoordigd. Alleen de beide oud-burgemeesters Fons Teheux (79, ‘ondanks alles trouw CDA’er’) en Hub Bogman (65, PvdA), zijn gelieerd aan een landelijke partij. Wiel Weijers (66) was lange tijd wethouder voor het CDA, maar richtte in 2002 Leefbaar Simpelveld op. Zijn kiezers nam hij mee. Want, zo luidt zijn vaste overtuiging: ‘Het maakt hier in de streek niet uit met welke vlag je door het dorp loopt, het gaat erom dat de kiezer je kent en vertrouwt.’ Oudste aanwezige Karl Franssen (80) knikt instemmend. Hij is de trotse oprichter van de fractie Franssen-Frijns, nu Simpelveld Lokaal geheten. Voormalig postbesteller Hein Beckers (78) naast hem, stond aan de wieg van Burgerbelangen Simpelveld. ‘Maar in het dorp zeggen ze nog altijd “de partij van d’r Hein” of “de Postbodepartij”.’

Terwijl na de vlaai het Gulpener bier op tafel komt, legt CDA’er Teheux uit dat Simpelveld met zijn sterke lokale fracties op heel Nederland vooruitliep. ‘Men pikte het gewoon niet dat het landelijk bestuur zich met de lokale afdelingen bemoeide.’ Limburgers regelen de zaken nu eenmaal liever onder elkaar. Door die sterke band met de lokale partijen zijn de landelijke verkiezingen hier elke keer weer een tombola. Het kan een groot verschil maken als de landelijke partijen een lokaal gezicht naar voren schuiven. ‘Alles was anders gelopen als Camiel zich had opgeworpen om Limburg te dienen,’ zegt Teheux.

De katholieke kerk is nog altijd nadrukkelijk aanwezig in Zuid-Limburg. Foto: Otto Snoek

Scootmobiel langs de deuren
Dat de PvdA-winst vooral aan de persoonlijke campagne van Frans Timmermans is toe te schrijven, gaat er bij de aanwezigen niet in. Voor de opkomst van de PVV waren de sociaal-democraten al tijdenlang sterk vertegenwoordigd onder de arbeiders van Zuid-Limburg. ‘Frans is ontzettend kien,’ meent Wiel Weijers van Leefbaar Simpelveld. ‘Maar hij is een echte kosmopoliet. Daardoor blijft er een afstand, hij is geen man die hier tussen de mensen staat.’ PvdA’er Bogman, tot vorig jaar burgemeester van Simpelveld: ‘Frans is een jongen die hier op de markt heel goed dialect spreekt met de mensen, maar uiteindelijk is hij toch meer georiënteerd op het buitenland.’

Ligt de verklaring voor het PvdA-succes dan misschien eerder bij de lokale vertegenwoordiger? Thuis in Bocholtz, de tweede ‘kern’ van de gemeente Simpelveld, meent Jan Franssen dat hij een sterke campagne heeft gevoerd. Het enig overgebleven PvdA-raadslid kreeg hulp van twee oudere heren en een gehandicapt lid dat met zijn scootmobiel langs de deuren ging. In huis-aan-huisgesprekken, zegt Franssen, legden ze telkens een verband tussen landelijke partijprogramma’s en de lokale problematiek. ‘VVD en CDA willen een kleinere overheid, wat betekent dat voor de regio? Als het CBS in Heerlen gesloten wordt, kost dat vele banen.’ Bovendien zijn velen in de streek afhankelijk van een uitkering, of hebben een baan in de sociale werkvoorziening – het overkoepelende werkvoorzieningsbedrijf Licom is de op een na grootste werkgever in de voormalige mijnstreek. ‘De PvdA maakt zich hard voor die mensen, dat moet je blijven uitleggen.’

De plaatselijke politiek, zegt Franssen, is zó lokaal gedifferentieerd, dat hij zijn aanhangers vooral in Bocholtz heeft. ‘De elitemensen, D66’ers en VVD’ers, wonen boven op de berg in Huls. De meeste middenstanders vind je ook in Simpelveld. De arbeiders wonen vooral hier.’ Voor de kern Bocholtz loopt Franssen zich al jaren het vuur uit de sloffen. ‘Bocholtz is kapotgemaakt bij de gemeentelijke herindeling. In Simpelveld is voor miljoenen in het nieuwe winkelcentrum geïnvesteerd, en wij kregen die Aldi niet. Het kostte ons zelfs heel veel moeite om hier in Bocholtz een speelveldje aangelegd te krijgen voor een paar duizend euro.’

Volop armoede
Maar of het succes van de PvdA in Simpelveld nou echt zo sterk te danken is aan het ‘canvassen’ en het flyeren op de markt? Gevraagd naar hun beweegredenen begint geen enkele PvdA-stemmer over Frans Timmermans. En Jan Franssen, ach, zo klinkt het in het dorp. ‘Hij zoekt de controverse in de lokale blaadjes,’ zegt Hub Hodinius aan de toog van café Oud-Zumpelveld, ‘en daar krijgt-ie dan later weer gedonder mee. Hij werkt hard, dat zeker, maar de PvdA-winst komt niet door hem, hoor.’ Volgens Hodinius, huidig fractievoorzitter van Simpelveld Lokaal, is die eerder te danken aan de afvallige PVV-stemmers. ‘Ze zijn overgestapt naar de PvdA vanwege het sociale aspect, in de hoop dat die partij de pijn in deze moeilijke tijden verzacht.’

Zo heeft Elly, begeleidster op de bus naar het speciaal onderwijs, haar hoop na de PVV nu weer op de PvdA gevestigd. De winst van de partij in de regio verbaast haar niet. Door haar werk komt ze veel in aanraking met kwetsbare gezinnen. Volgens Elly is er volop armoede in de streek, maar laten Limburgers dat niet graag zien. Ze houden hun voortuintjes netjes op orde, het leed zit achter de deur. ‘Samsom leek mij socialer dan de rest,’ zegt ze. ‘En ik vond hem vrij rechtuit. Toen Wilders wegliep uit het Catshuis ben ik afgeknapt. Ik had iets meer veerkracht van hem verwacht.’

In Bocholtz komt een echtpaar met volgeladen tassen de Plus-supermarkt uit. Het succes van de PvdA? Da’s toch logisch, zeggen ze. Zij: ‘Velen wilden niet meer op de PVV stemmen, want Wilders laat alles ontploffen.’ Best jammer, vindt ze. ‘Want op veel punten ben ik het wel met de PVV eens. Maar het komt bij die gasten zo rottig hun strot uit.’

Hij: ‘Maar de mensen hier zoeken wel een partij die er met gestrekt been ingaat.’
Zij: ‘Samsom is een fris gezicht, en bovendien: een activist. Daar verwachten we wel wat reuring van.’

Even verderop, bij de bushalte, staat de heer Palmen tevreden een sigaartje te roken. Hij stemt al jaren trouw PvdA. ‘Ze hebben flinke klappen gehad, maar sinds de komst van Spekman heb ik er weer vertrouwen in. Hij doet moeite voor de mindere dieners. Overal gaat geld naartoe, behalve naar de armen en de ouderen. De mijnwerkers hebben zich de pleuris gewerkt en krijgen nu de rekening gepresenteerd. De ziektekostenpremies gaan omhoog, de pensioenen omlaag. Het is van de gekke. Daarboven maken ze de mensen arm.’

Zelf werkte meneer Palmen ook tien jaar lang in de mijnen. Van huis uit kreeg hij mee dat hij moest stemmen op het CDA, toen nog KVP. ‘Maar toen het bergaf ging met de kerk en we hier een beetje gingen nadenken, was het: dág CDA.’ De PvdA was het logische alternatief voor veel arbeiders, al is tegelijkertijd niemand vergeten dat het nou juist Joop den Uyl was die de mijnen sloot. Dat ze nu weer de grootste zijn in Simpelveld had meneer Palmen niet verwacht. ‘Het gaat hier op en neer. In Limburg wordt vlug gewisseld. De mensen zijn niet tevreden.’

‘Wie veel verdient, kiest VVD. En verdien je weinig, dan is het PvdA’

Verkeerde keelgat
Met twintig procent van de stemmen is de PVV nog steeds de tweede partij in Simpelveld. In het dorp klinken grofweg dezelfde redenen als twee jaar geleden: Wilders zegt het toch maar mooi, hij benoemt de problemen met ‘de buitenlanders’ – die er in Simpelveld overigens niet zijn – en een figuur als Wilders is nu eenmaal nodig om de hoge heren in Den Haag bij de les te houden. Trouwens: hij ís helemaal niet weggelopen uit het Catshuis. Hij is opgestapt omdat ze hem niet serieus namen.

Niettemin hebben ruim zevenhonderd Simpelveldse PVV-stemmers een andere keuze gemaakt dan in 2010. Volgens Frans Timmermans speelt daarbij ook een rol dat Wilders’ anti-Europa retoriek veel mensen in Zuid-Limburg in het verkeerde keelgat is geschoten. ‘Als hij had gezegd: weg met Brussel, weg met al die bureaucraten, dan hadden mensen hem wel gesteund. Maar dat we uit Europa moeten stappen en de gulden weer terughalen, dat is voor de mensen hier – die afhankelijk zijn van wat er in België en Duitsland gebeurt – een brug te ver. Aken ligt om de hoek, Brussel is dichterbij dan Den Haag.’ Het was een dankbaar campagne-onderwerp voor ‘de kosmopoliet’. ‘Ik kon gewoon zeggen: als je hier weer grenzen invoert, dan liggen we weer aan de rand van Nederland, niet meer in het hart van Europa.’

In de feestzaal van Oud-Zumpelveld wordt die analyse onderschreven door de bassen van mannenkoor David, die op maandagavond repeteren. ‘Met dat verhaal over de gulden heeft Wilders ons bedrogen,’ zegt Roy Weeren. ‘Dat kan helemaal niet. Er is geen weg terug.’ Cor Vliex: ‘Dat heeft hem in Zuid-Limburg veel stemmen gekost, zeker weten.’ Sjaak Hanssen was die middag nog in Duitsland om te tanken: zesentwintig cent goedkoper per liter. ‘De Nederlandse politiek?’ schampert hij. ‘Ik vind het veel belangrijker wat Merkel zegt.’

Terwijl in de pauze het bier rondgaat, nemen de heren de verkiezingsuitslag nog maar eens door. De PvdA kan op weinig sympathie rekenen. ‘We zijn belazerd door Joop den Uyl,’ zegt Vliex, die zelf nog in de mijnen werkte. ‘Mijn vader zei al: jongen, stem nooit op de rooien.’ Vliex bleef het CDA lang trouw (‘De KVP hè, daar werd alles voor je geregeld’), maar dit keer is hij net als Hanssen bij de VVD uitgekomen. Tot voor kort kregen de liberalen in Simpelveld zelden een voet aan de grond, nu werden ze de derde partij. Vliex: ‘Nu het CDA ons voor de zoveelste keer heeft laten zitten, zagen we geen andere mogelijkheid.’ Dan heft het koor een dranklied aan. ‘Ein Lied mit harmonischen Klange,’ klinkt het vierstemmig uit vijfendertig kelen. ‘Stoss an!’ Als het gezang verstomd is, vat Hanssen de stemming in het dorp nog maar eens kernachtig samen. ‘Hier in Simpel City, zoals onze vijanden in Bocholtz ons noemen, is het eigenlijk heel simpel. Iedereen heeft in z’n portemonnee gekeken. Het CDA is weg, Wilders heeft ons belazerd. Dus wie veel verdient, kiest VVD. En verdien je weinig, dan is het PvdA.’

‘De Nederlandse politiek? Ik vind het veel belangrijker van Merkel zegt’

Uit bed gerammeld
In het Zuid-Limburgse heuvelland is de katholieke kerk nog altijd nadrukkelijk aanwezig. Op menig dorpsplein neemt Jezus een prominente plaats in, soms is er een vaasje verse bloemen voor hem neergezet. In Simpelveld zijn twee kloosters, een voor de paters, een voor de zusters. Die laatsten geven godsdienstlessen op de basisschool, de kinderen groeien met hen op. Ook het levendige verenigingsleven – de harmonie, de fanfare, de schutterij – is op katholieke leest geschoeid. Bij het ‘koningsvogelschieten’ wordt het ereschot gelost door de burgemeester én de pastoor, op Hemelvaartsdag vormt de schutterij een erehaag tijdens de processie. In de Sint Remigiuskerk worden vier missen per week gehouden. Op een doordeweekse avond zitten er zeventien, veelal bejaarde, Simpelvelders voor het altaar. ‘In het weekend zijn het er drie- tot vierhonderd,’ vertelt pastoor Pisters. ‘Het loopt wel terug met de jaren, maar in vergelijking met andere parochies in de streek mag ik niet klagen.’

Buiten op het plein komt fietsenmaker John Moison zojuist terug van de supermarkt. Hij woont naast de kerk. Moison heeft op de PvdA gestemd, zegt hij. Niet dat hij ‘een rooie’ is, hij is een ‘dwarsligger’. De klare taal van Diederik Samsom sprak hem aan. ‘Die zegt waar het op staat. En als iemand probeert hem woorden in de mond te leggen is het meteen: hé, ho, effe kappen nou, hè.’ Maar we moeten zijn keuze vooral zien als een ‘anti-CDA-stem’. De greep die de kerk hier traditioneel op het leven heeft, Moison vindt het niks. Als jonge jongen zag hij hoe de pastoor en de nonnen bij het stembureau stonden als er verkiezingen waren en zachte druk uitoefenden om toch vooral christelijk te stemmen. Hij hoorde hoe het door het dorp zoemde als iemand zondags niet op de mis was verschenen. Dat is allemaal misschien wel minder geworden, maar toch. ‘Ik word elke zondag uit mijn bed gerammeld door die klokken. En dan denk ik: kunnen ze die oudjes niet gewoon een sms’je sturen dat de mis begint?’ Dan, serieuzer: ‘Het is 2012 en we hebben hier twee kloosters. Dat kost klauwen met geld, dat je ook zou kunnen investeren om mensen aan het werk te helpen. Want ik ken helaas heel veel mensen van mijn leeftijd die werkloos zijn.’

Grootse speech
Het rijke roomse leven mag dan nog steeds alomtegenwoordig zijn in Simpelveld, de vanzelfsprekendheid om op het CDA te stemmen, is volledig verdwenen. Nog maar negen jaar geleden behaalde de partij eenenveertig procent van de stemmen, twee jaar geleden achttien procent, nu stemde nog maar elf procent van de Simpelvelders op het CDA. ‘Dat doet pijn hoor,’ zegt Gerard Vanhommerig, boer en kritisch CDA-lid, aan de toog van café De Eend. ‘Voor de vijfde keer op rij verliezen: er is geen partij die dat klaargespeeld heeft. Het zou me verbazen als het CDA over tien jaar nog bestaat.’

Vanhommerig – pretoogjes, stompje sigaar in de mond, grote handen tevreden om zijn buik gevouwen – stuurde twee weken voor de campagne een mail aan de landelijke partijleiding waarin hij suggereerde dat Sybrand Buma een grootse speech moest geven, naar het voorbeeld van Konrad Adenauer. ‘Einigkeit, eensgezindheid: dat zou een mooie, duidelijke boodschap zijn. Beter dan steeds maar te verwijzen naar een programma dat misschien inhoudelijk wel deugt, maar heel slecht communiceerbaar is. De mensen die het moeten brengen hebben ook te weinig grandeur. Er is geen spirit meer in het CDA. Het zijn vast capabele bestuurders, maar ja, in de politiek geldt: wat niet overkomt, dat is slecht.’ Overigens kreeg hij nooit antwoord op zijn mail. ‘Terwijl ik daar toch wel een dik half uurtje zoet mee was.’

Net als Frans Timmermans is Vanhommerig verbijsterd over het ontbreken van lokaal bekende kopstukken op de CDA-lijst. ‘Voor de mensen hier is het CDA een veredelde ARP geworden. Limburgse kiezers willen graag hun vertrouwen geven aan iemand van vlees en bloed. Piet van hiernaast, Sjeng van om de hoek. Ze willen hem nog ’ns aan zijn jas kunnen trekken. Als die er niet is, gaan ze elders hun heil zoeken.’

Jo Ernes, een van de twee CDA-raadsleden in Simpelveld, is het daar niet mee eens. Dat geweeklaag over het vertrek van Eurlings moest maar eens voorbij zijn, zegt hij. ‘We hebben nu Martijn van Helvert uit Susteren. Dat is veertig kilometer verderop, maar Martijn staat midden tussen de mensen. Hij heeft er bijvoorbeeld voor gezorgd dat de afrit van de A76, die midden door Huls zou gaan, er niet kwam. Daar zijn ze hem hier dankbaar voor, echt waar.’ Nee, aan de kandidaten kan het niet gelegen hebben. Stellig: ‘De verkiezingsuitslag is op televisie bepaald, en Buma kwam gewoon niet uit de verf. Hier hebben we gedaan wat we konden, maar landelijk zat het tegen.’

'Limburgers regelen de zaken nu eenmaal liever onder elkaar'. Foto: Otto Snoek — ‘Limburgers regelen de zaken nu eenmaal liever onder elkaar’. Foto: Otto Snoek

Geen maatpak meer
Hoe anders ze zichzelf ook vinden, met het wegvallen van het CDA is de Zuid-Limburgse kiezer steeds meer op de rest van Nederland gaan lijken. De band met lokale politici, of het ontbreken daarvan, komt weliswaar vaak terug in gesprekken, maar uiteindelijk geeft dat voor velen niet langer de doorslag. Ook de Simpelvelder dacht aan zijn eigen portemonnee, of stemde ‘strategisch’. Volgens electoraal geograaf Josse de Voogd is het opvallend dat veel kiezers in deze regio zowel conservatief als sociaal links georiënteerd zijn. Zou de SP dan niet een logischer keuze zijn geweest dan de PvdA – zeker voor de afgehaakte PVV’ers? Die partij heeft bovendien al jaren een bolwerk in Heerlen, mede dankzij de inspanningen van het echtpaar Jan (Kamerlid) en Riet (wethouder) de Wit. Toch bleef hun winst in Simpelveld beperkt tot een schamele tachtig stemmen. ‘De mensen praten gewoon de televisie na,’ denkt garagehouder Ben Höpener. ‘Ik ook. En zo’n Roemer, tja, ik spreek nog beter Engels als hem.’

Op straat komen we sterke staaltjes kiezersacrobatiek tegen. Een man die bijna PVV stemde omdat hij de gulden terug wil, maar op het laatste moment toch voor D66 koos. ‘Wilders en Pechtold zijn allebei geen kuddedieren.’ Een boze dame uit Huls, ‘het importwijkje op de heuvel’, die D66 verliet voor de Partij voor de Dieren omdat ze ‘dat voortdurende Haagse afkatten’ beu is. En dan waren er nog degenen die Den Haag in het geheel hadden opgegeven. Een hotelhoudster: ‘Ik geef niemand mijn stem, ze gedogen mekaar toch.’ Een schouderophalende schilder: ‘Alles is niks.’

De kersverse burgemeester van Simpelveld, Richard de Boer (VVD), verwoordt het zo: ‘De politiek is geen maatpak meer, maar confectie.’

Ook Frans Timmermans beseft dat er in Limburg ‘voor geen enkele partij meer een vanzelfsprekende basis is om op terug te vallen’. ‘Ik denk dat de grote partijen voortaan moeten rekenen op een range van vijftien tot veertig zetels. Wat ik op straat vooral te horen kreeg, was: regel het nou een keer goed, en kom niet over twee jaar terug met wéér nieuwe verkiezingen. Mensen hebben genoeg van al dat wilde gedoe. Maar dat is nu. De stem is dit keer in meerderheid bij ons beland, maar als het beleid de mensen niet aanstaat, kan dat de volgende keer weer helemaal anders zijn.’

Gerelateerd