<div class="lead">
Tientallen straten en stegen werden al vernoemd naar mannelijke verzetshelden, maar vrijwel alle vrouwen ontbraken tot voor kort. Dankzij een late maar terechte inhaalslag van de Gemeente Amsterdam komt daar nu verandering in.
</div>
In het Amsterdamse Geuzenveld-Slotermeer is een wijkje waar alle straten en stegen zijn vernoemd naar in totaal 87 verzetshelden. In die verzetsheldenbuurt is onder andere de Speelmanstraat – genoemd naar Wim Speelman, een van de oprichters van Vrij Nederland. Al sinds de jaren vijftig is er ook een Leo Frijdahof, genoemd naar het op 1 oktober 1943 gefusilleerde lid van  verzetsgroep CS-6. Je vindt er ook de Theodorus Dobbestraat – Dobbe was hoofd van de opruimingsdienst van de Landelijke Knokploegen – en de Krijn Marinus Breurstraat, genoemd naar de door de nazi’s geëxecuteerde CPN’er. Geen enkel steegje of pleintje is trouwens vernoemd naar Vrij Nederland-oprichter <a href="https://www.vn.nl/arie-van-namen-verzetsheld-geen-cowboy/">Arie van Namen</a>. Maar dat komt misschien nog wel.
Het is kortom een buurtje vol heldhaftigheid, maar raar genoeg ontbraken tot voor kort bijna alle vrouwen die een rol hebben gespeeld in het verzet tegen de nazi’s. Uitzondering was <a href="https://www.flickr.com/photos/iisg/5043529925">Reina Prinsen Geerligs</a>, in de oorlog koerierster van Prins Bernard. Vorig jaar kreeg ze, zeventig jaar na de oorlog, eindelijk gezelschap van <a href="https://www.vn.nl/juffrouw-2000/">Jacoba van Tongeren</a> van verzetsgroep 2000. De straten, hofjes en lanen waren kennelijk op, maar naamloze bruggen waren er nog wel. Dat Brug 602 werd omgedoopt tot Jacoba van Tongerenbrug was nog maar het begin. Kort nadat Niod-directeur Marjan Schwegman begin dit jaar haar afscheidsrede hield en daarbij terugblikte op haar academische loopbaan die begon met onderzoek naar ‘vrouwen in het verzet’ verschijnen er ‘in overleg met het Niod en het Verzetsmuseum’ méér verzetsvrouwen in het straatbeeld van Geuzenveld-Slotermeer.
Amsterdam is altijd behoorlijk terughoudend geweest met het vernoemen van verzetsmensen, &#8216;m&#8217; zowel als &#8216;v&#8217;. Waarom heeft het zo lang geduurd voor de verzetsvrouwen werden vernoemd? En waarom juist deze bruggen? De Amsterdamse coördinator naamgeving openbare ruimten verwijst naar de afdeling voorlichting, die alleen een korte schriftelijke verklaring kan geven. Felix Rottenberg <a href="http://www.onsamsterdam.nl/component/content/article/15-dossiers/2059-plantsoen-zoekt-naam">schetste</a> in Ons Amsterdam ooit hoe zoiets kan gaan met als voorbeeld het H.M. van Randwijkplantsoen. Een comité had jarenlang vergeefs geprobeerd een straat of plein naar de Vrij Nederland-oprichter vernoemd te krijgen. ‘Eind 1969 zag comitélid en kunstenaar Tom Rot, lopend langs het Weteringcircuit, een plantsoen-zonder-naam. Een telefoontje naar Publieke Werken en alles was geregeld. Op 2 mei 1970 onthulde Ada van Randwijk in het H.M. van Randwijkplantsoen een monument, een muur, met daarop haar mans beroemde regels: &#8220;Een volk dat voor tirannen zwicht/ Zal meer dan lijf en goed verliezen/ Dan dooft het licht.&#8221;&#8216;
Bij de vernoeming van Brug 602 naar Jacoba van Tongeren bleek, schrijft de gemeente Amsterdam met rijkelijk laat verkregen inzicht, ‘dat er veel vrouwen zijn geweest die in de Tweede Wereldoorlog verzet hebben gepleegd tegen de bezetter. Die vrouwelijke verzetshelden zijn tot nu toe onderbelicht gebleven.’
Dankzij een late maar terechte inhaalslag van de Gemeente Amsterdam zijn na Brug 602 nu ook heel doortastend de bruggen 600, 601, 603, 628 en 629 in Slotermeer-Noordoost genoemd naar vrouwen. In overleg met het Niod en het Verzetsmuseum en in overeenstemming met een raadsbesluit van twee jaar geleden &#8216;dat bij het vernoemen van personen in Amsterdam, het vernoemen van vrouwen de voorkeur geniet&#8217; heten ze voortaan naar vijf dappere vrouwen uit het verzet.
<q class="pull-right">Compleet is de verzetsheldenbuurt met de vernoeming van de vrouwenbruggen nog lang niet.</q>
De criteria waren best pittig. Over Hannie Schaft, het meisje met het rode haar, wordt bijvoorbeeld opgemerkt: ‘Ze hoort er als meest bekende verzetsvrouw bij. Haar motieven waren zeer integer.’ Andere bruggen heten straks naar Frieda Belinfante, die persoonsbewijzen vervalste, onderduikers ondersteunde en hielp bij de aanslag op het Amsterdamse bevolkingsregister. Henriette Pimentel (vermoord in Auschwitz) die 600 Joodse kinderen hielp ontsnappen via de crèche tegenover de Hollandsche Schouwburg. Hester van Lennep die Joodse kinderen hielp onderduiken en koerierster was van het illegale Trouw. Henriette Voûte die als studente Joodse kinderen hielp ontsnappen, na verraad in Vught terechtkwam en Ravensbrück overleefde.
Compleet is de verzetsheldenbuurt met de vernoeming van de vrouwenbruggen nog lang niet. Je kunt in Winkelcentrum Plein ’40-’45 weliswaar lunchen bij het Turkse restaurant Ada, maar dat ontslaat de gemeente Amsterdam absoluut niet van de plicht om zeer binnenkort een brug, een hofje of een laan te vernoemen naar de drie jaar geleden op 101-jarige leeftijd overleden verzetsvrouw <a href="https://www.vn.nl/interview-ada-van-randwijk/">Ada van Randwijk</a>.

Gerelateerd