De spelers haatten hem, en ze hadden respect voor hem. Hoe Rinus Michels een klein land groot maakte door ‘onmenselijk’ te zijn. Maar introduceerde hij nou het ‘totaalvoetbal’ of niet?

Pas ná ons gesprek in 1996 begreep ik waarom het zo lang had geduurd voordat ik zijn toestemming had gekregen voor een interview. Volgens goede bekenden hoopte hij op een financiële vergoeding. De grote Rinus Michels die centen wilde van een weekbladverslaggever? Nou, die centen had ik niet geboden en daarom was het een stroperig telefoontje geworden met veel gezucht van De Generaal, met lange pauzes en dan uiteindelijk de bekende basklanken: ‘Vooruit dan maar.’

Twee dagen later zag ik hem. De 68-jarige Rinus Michels kwam de lobby van het Holiday Inn binnenlopen – niet ver van zijn woonhuis in Amsterdam-Zuid – en onmiddellijk pakte hij een gratis krant uit een rek. Opnieuw een gebaar waar iets kleins in zat. Geen vergoeding voor een gesprek, dan maar een gratis krantje voor de...