<div class="lead">
<p>De VVD heeft de meeste bestuurders en maakt dus ook de meeste uitglijders. Maar schuldbewust tonen VVD&#8217;ers zich zelden. Ze blijven vechten.</p>
</div>
<div class="info-box">
<p>Vrij Nederland publiceert voor de vijfde keer de <a href="https://www.vn.nl/politieke-integriteit2016-integriteit-in-de-politiek" target="_blank">Politieke Integriteits Index</a>, het jaarlijkse overzicht van affaires en rellen in de Nederlandse politiek. Wat kunnen we leren uit een kleine vijfhonderd affaires?</p>
</div>
<p>De VVD heeft verreweg de meeste integriteitsproblemen: 107 sinds 1980. CDA en PvdA zitten daar met 83 en 70 zaken ruim achter. Alle lokale partijen (en afsplitsingen) scoorden samen 116 affaires. Edith Schippers lanceerde in maart 2015 de theorie dat er ‘krachten’ aan het werk waren om haar VVD in het zicht van de Statenverkiezingen te beschadigen door affaires op te rakelen. Het jaar daarvoor was vlak voor de verkiezingen de bonnetjesaffaire ook al opgedoken.</p>
<p>Het is een leuk bedachte complottheorie, maar de werkelijkheid is aardser. VVD’ers werken vooral zichzelf in de nesten. De VVD is de grootste partij en heeft met de meeste bestuurders dus ook de meeste kansen op uitglijders. Bovendien zitten ze van alle partijen het dichtst tegen het bedrijfsleven aan, waar nu eenmaal meer geld zit en dus grotere verlokkingen zijn dan in de publieke sector. De partij heeft niet alleen de meeste, maar ook de zwaarste affaires. Sinds 2008 werden maar liefst 21 VVD’ers strafrechtelijk veroordeeld (zie tabel hieronder). Ter vergelijking: bij de PvdA waren dat er vijf, bij CDA en D66 drie. Alleen daarom al is het logisch dat er veel meer aandacht is voor VVD-affaires. Daar komt bij dat de betrokken VVD’ers er vaak alles aan doen om het werk van de opsporingsdiensten te saboteren (daarmee een fors beslag leggend op de opsporingscapaciteit) en de zaak zodoende te rekken, waardoor ze langer in de publiciteit blijven. Sjoerd Swane gooide zijn harde schijf in de Vecht. Jos van Rey versleutelde zijn iPads zo professioneel dat het NFI de encryptie niet kon doorbreken en de tablets naar Amerika moest sturen. Zijn broer Hennie verstopte zijn cash in kiprollades.</p>
<p>Bovendien geldt voor VVD’ers: <em>sorry seems to be the hardest word</em>. Ze tonen zich zelden schuldbewust en blijven vechten, ook in de publiciteit. Ze gaan ook vaak in hoger beroep, waardoor de hele rel nóg een keer langskomt. Met zoveel slepende affaires is het niet vreemd dat er in het zicht van de verkiezingen altijd wel eentje oplaait. Bas Haan, de journalist die steeds nieuwe feiten in de bonnetjesaffaire onthult, heeft erop gewezen dat de VVD’ers in de top van het ministerie ook flink tijdrekken met antwoord geven op zijn vragen. Elk detail van de Teeven-deal moest eruit gesleurd worden door journalisten, onderzoekscommissies en oppositiepolitici. Ook daardoor blijft het schandaal maar etteren.</p>
<p>Toch hebben ze er wel van geleerd. Tot een paar jaar geleden was de VVD ontspannen over integriteitsaffaires. De omslag kwam in 2013, toen de VVD-top doorkreeg dat de affaire rond Jos van Rey bijzonder schadelijk was. Hij was niet zomaar een lokale bestuurder, hij was ook Eerste Kamerlid, met talloze connecties binnen de VVD. Sindsdien past de VVD zijn verkiezingsretoriek ook toe op de eigen bestuurders: <em>zero tolerance</em> en ‘meer straf en minder begrip voor criminelen’. In de woorden van partijvoorzitter Henry Keizer: wie zich misdraagt, vliegt eruit.</p>
<h3>Het strafblad van de VVD</h3>
<figure id="post-350548 media-350548" class="align-none"><img decoding="async" src="https://www.vn.nl/wp-content/uploads/2017/02/Strafblad-VVD-II.jpg" srcset="https://www.vn.nl/wp-content/uploads/2017/02/Strafblad-VVD-II-320x292.jpg 320w, https://www.vn.nl/wp-content/uploads/2017/02/Strafblad-VVD-II-640x584.jpg 640w, https://www.vn.nl/wp-content/uploads/2017/02/Strafblad-VVD-II-1280x1168.jpg 1280w, https://www.vn.nl/wp-content/uploads/2017/02/Strafblad-VVD-II-1920x1752.jpg 1920w" alt="" /><figcaption>Het jaar is het begin van de zaak, de veroordeling kan veel later zijn</figcaption></figure>
<h3></h3>
<div class="info-box">
<h3 class="tekst">Verantwoording</h3>
<p class="kader">De Politieke Integriteits Index (PI Index) wordt sinds 2013 samengesteld door Bart de Koning (in samenwerking met Vrij Nederland), Leo Huberts, hoogleraar bestuurskunde aan de VU en Muel Kaptein, hoogleraar integriteit aan de Erasmus Universiteit.</p>
<h3 class="kader">Criteria voor opname in de Politieke Integriteits Index</h3>
<p class="kader">&#8211; Het gaat om gekozen (of benoemde) Nederlandse politici die een functie hebben (of daarvoor kandidaat waren) bij gemeente, provincie, rijk, of een Europese of internationale instelling. Functies bij semi-overheden of andere publieke organisaties vallen erbuiten.</p>
<p class="kader">&#8211; Deze lijst vermeldt integriteitsaffaires waarbij het gaat om het overtreden van geldende morele waarden, normen en regels. De integriteit van de betrokkene is in het geding, wordt ter discussie gesteld, het gaat om (mogelijke) integriteitsschendingen. Andere politieke affaires, zoals bij budgetoverschrijdingen of verbroken verkiezingsbeloften, vallen er buiten.</p>
<p class="kader">&#8211; Onder integriteitsschendingen wordt hier verstaan: corruptie; fraude of diefstal; dubieuze giften; onverenigbare functies; misbruik van bevoegdheden; misbruik van informatie; ongewenste omgangsvormen en bejegening; wanprestatie en verspilling; wangedrag in de vrije tijd.</p>
<p class="kader">&#8211; Het gaat om een publieke affaire die ‘de pers’ heeft gehaald. Daarbij gaat het primair om de reguliere landelijke, regionale en lokale media, hetgeen samenhangt met onze onderzoeksstrategie (het achterhalen van affaires via (lokale) media, internet en Twitter). Het jaar waarin de affaire in de PI Index terecht komt, is het jaar dat de affaire publiek wordt via de media (niet noodzakelijkerwijs het jaar waarin de gemelde feiten zich voordeden).</p>
<p class="kader">&#8211; De betrokken politicus moet wegens de affaire zijn afgetreden en/of is gesanctioneerd, formeel via onderzoek (al dan niet strafrechtelijk) of informeel (bijvoorbeeld blijkend uit excuses, erkenning van schuld, terugbetaling). Ook als een politicus de affaire heeft ‘overleefd’, kan de zaak in de lijst worden genoemd, maar alleen als de feiten vaststaan of uit geloofwaardige bron komen, ze voldoende ernstig zijn en tot vraagtekens over iemands integriteit hebben geleid. Dit betekent dus niet dat wanneer iemand op de lijst staat er automatisch sprake is geweest van een integriteitsschending. Het gaat om ‘integriteitsaffaires’, niet om (onomstotelijk) vastgestelde schendingen.</p>
<h5> 9 typen integriteitsschendingen</h5>
<p class="tekst"> 1. Corruptie<br />
2. Dubieuze giften en beloften<br />
3. Fraude<br />
4. Laakbaar of onbehoorlijk gedrag<br />
5. Misbruik en manipulatie van informatie<br />
6. Misbruik van bevoegdheden<br />
7. Misdragingen in de vrije tijd<br />
8. Onverenigbare functies en bindingen<br />
9. Verspilling en wanprestatie</p>
<p><em>Met dank aan Muel Kaptein, Leo Huberts, Thomas Westveer, Martijn Wessels en Klaas Postma.</em></p>
</div>
<div class="info-box">
<p>Meer lezen over de Politieke Integriteits Index van 2016? Alle artikelen staan <a href="https://www.vn.nl/thema/politieke-integriteits-index/" target="_blank">hier.</a></p>
</div>
<figure id="post-350546 media-350546" class="align-none"><figcaption></figcaption></figure>


Gerelateerd