DRUNEN/TEXEL – Sapa Pole Products haalt oude lantaarnpalen op, smelt ze om en maakt er weer nieuwe van. Al tien Nederlandse gemeenten maken gebruik van dit Take Back systeem en dat aantal groeit snel. Een van de voorlopers is Texel, de eerste gemeente in Nederland waarbij de openbare verlichting volledig energieneutraal is.
Het bedrijf uit Drunen maakt en levert al meer dan 50 jaar lantaarnpalen. Wat zou er nu mooier zijn om die aan het eind van hun levensfase terug te nemen, om te smelten en er weer nieuwe van te maken, dachten ze bij Sapa. ,,Aluminium kun je eindeloos recyclen zonder kwaliteitsverlies. Daarom kun je eigenlijk elke lantaarnpaal blijven omsmelten tot een nieuwe,” zegt directeur Leopold Moormann van Sapa Pole Products.
Milieuvoordelen
Deze Cradle to Cradle-aanpak heeft grote voordelen voor milieu en klimaat. Aluminium mag dan in grote hoeveelheden aanwezig zijn op aarde – ruim 8 procent van de aardkorst bestaat uit aluminium -, er is grootschalige mijnbouw nodig om bauxiet te winnen. Uit dat erts kan vervolgens alleen onder hoge temperaturen aluminium gehaald worden. Dat kost veel energie en zorgt voor CO2-uitstoot. Aluminium recyclen kan onder veel lagere temperaturen en dat scheelt 95 procent aan energie.
De kringloop sluiten
Gemeenten kunnen met het Take Back systeem de kringloop van hun openbare verlichting sluiten. Zo leveren ze een bijdrage aan de circulaire economie, die Nederland volgens een berekening van TNO een extra omzet van 7,3 miljard euro en 54.000 banen kan opleveren. Sapa startte in 2013 een pilot in Tilburg. ,,In het begin was het terugnemen van lantaarnpalen een hoop gedoe, maar uiteindelijk hebben we er een businesscase van kunnen maken,” vertelt Moormann. Nu haalt het bedrijf de lantaarnpalen zelf op en ontmantelt ze centraal in Drunen.
Sociale component
Het Take Back systeem kreeg ook een sociale component. De afgedankte lantaarnpalen worden gestript en doormidden geknipt door werknemers van Baanbrekers, de sociale werkvoorziening in de gemeenten Heusden, Loon op Zand en Waalwijk.
Het afgelopen jaar nam Sapa zo’n 2000 lantaarnpalen terug. Het bedrijf heeft inmiddels ruim honderd rekken in omloop, waar gemeenten hun afgedankte palen kunnen stallen. Op dit moment doen er tien gemeenten mee aan het Take Back systeem, maar Moormann verwacht dat dit aantal in 2016 meer dan verdubbelt.
Texel grote voorbeeld
Een van de pioniers op duurzaamheidsgebied is de gemeente Texel. Een groot deel van de straatverlichting op het Waddeneiland was na vijftig jaar aan vervanging toe. De gemeente wilde daarbij niet alleen energie besparen. Duurzaamheid en recycling maakten onderdeel uit van de aanbesteding. Hoofdaannemer Dynniq (voorheen Imtech) won die onder meer door Sapa in te schakelen om de oude palen in te zamelen, om te smelten en er ruim duizend nieuwe van te maken.
Texel wil volledig zelfvoorzienend worden op het gebied van energie. Door over te schakelen op zuinige LED-verlichting en door die ’s avonds na elven te dimmen en ’s nachts na enen te doven, daalt het energieverbruik van de straatverlichting van 544 naar 195 megawatt per jaar. Die stroom wordt straks geleverd door zonnepanelen.
,,Hierdoor worden we de eerste gemeente in Nederland waarvan de openbare verlichting volledig energieneutraal is,” zegt Stephan Kikkert van gemeentewerken. ,,Door de Cradle to Cradle-aanpak wordt het een én-én of win-win-verhaal. We wilden met deze aanbesteding echt onze nek uitsteken.”
Texel kreeg bezoek van diverse gemeentelijke delegaties, zelfs eentje uit Zuid-Korea, die geïnteresseerd zijn in de ervaringen. Kikkert: ,,We zijn trots op onze aanpak en willen die kennis graag delen.”
Sapa op televisie
Inmiddels bestaat minimaal 95 procent van het aluminium dat Sapa gebruikt voor zijn lantaarnpalen uit gerecycled metaal. Niet alleen via het Take Back systeem, ook via andere wegen belanden oude lantaarnpalen in de smeltovens. Sterker nog: 99 procent van het gerecycled aluminium, ruim 27.000 ton per jaar, wordt aan Sapa Drunen geleverd via schroothandelaren. Hoe het Take Back systeem precies in zijn werk gaat, was 10 april te zien in het televisieprogramma ‘Doe maar duurzaam’ van RTL7. De herhaling staat gepland op 16 april.
Alleen duurzaam overleeft
Het Drunense bedrijf is onderdeel van de Sapa Group, het grootste aluminium verwerkende bedrijf ter wereld. Dat levert onder meer aluminium voor treinen, vliegtuigen, schepen en auto’s, offshore, tuinbouw en industrie. Dochter Sapa Pole Products exporteert 60 procent van haar lantaarnpalen en levert ze aan landen in Europa, Australië/Nieuw-Zeeland tot het Midden-Oosten.
Alleen duurzame bedrijven blijven ook op de langere termijn bestaan, denkt Moormann. ,,Als je net als wij de Cradle to Cradle-gedachte centraal stelt, moet je van wieg tot graf voor je eigen product zorgen,” zegt hij. ,,Bij het Take Back-systeem blijkt dat gemeenten graag meedoen aan de circulaire economie, als je ze maar een makkelijke oplossing biedt om van hun oude lantaarnpalen af te komen.”
Stap verder
Met de gemeente Heusden gaat Sapa nog een stap verder. De lantaarnpalen die via het Take Back systeem teruggehaald worden gaan niet meer de oven in, maar worden schoongemaakt, ingekort, opgeknapt en omgebouwd tot nieuwe. ,,Zo is zelfs omsmelten niet meer nodig en kunnen de lantaarnpalen weer 35 tot 40 jaar mee,” aldus Moormann.