<div class="lead">Wat doen een linkse multiculturalist en een conservatieve nationalist bij elkaar in één boek?</div>
<div class="wpg-element paragraph">
<p><p>Nu hun namen samen groot op het omslag van het boekje <em>Thuis in de tijd</em> staan lijkt het er op alsof Geert Mak en Thierry Baudet een poging doen om boven hun meningsverschillen over Europa uit te komen. </p>
</p></div>
<div class="wpg-element paragraph">
<p>Dat zou zo zijn wanneer ze rechtstreeks op elkaars idee&euml;n zouden zijn ingegaan, maar dat is niet het geval. Ze schrijven samen wel een inleiding, maar daar valt geen conclusie uit te trekken. Het boekje heet daarin een &lsquo;zoektocht&rsquo;. Geert Mak publiceert zijn Abel Herzberglezing van vorig jaar, Baudet vat zijn alternatieve idee&euml;n over Europa nog eens samen. Hun bijdragen zijn aangevuld met die van Marita Mathijsen, de dichter en schrijver Benno Barnard, de socioloog Jan Willem Duyvendak, de filosoof Ad Verbrugge en de schrijver Asis Ayman. Ze hebben het allemaal over &lsquo;je thuis voelen&rsquo;.</p>
<p>Dat de progressieve multiculturalist Mak en de conservatieve nationalist Baudet hier samen optreden komt door &eacute;&eacute;n overeenkomst in hun idee&euml;n over Europa. In de week dat Mak zijn Herberglezing hield, eind september vorig jaar, publiceerde Baudet zijn boek <em>Oikofobie. De angst voor het eigene</em>. Daarin houdt hij een pleidooi voor&nbsp; al het &lsquo;eigene&rsquo;: de eigen stad, het eigen land, eigen wetten, eigen gewoonten, eigen cultuur. &lsquo;Europa&rsquo; komt er daarbij niet goed af, dat is veel te ver weg, Europa leidt alleen maar tot onteigening.</p>
</p></div>
<div class="wpg-element streamer">
<blockquote>
<p>Deze demagogie doet Baudets soms zinnige bezwaren tegen de Europese Unie geen goed</p>
</blockquote>
</div>
<div class="wpg-element paragraph">
<p>In die week in september deed zich een co&iuml;ncidentie voor: ook al blijft Europa bij Mak fier overeind, in zijn Herzberglezing zegt hij hetzelfde als Baudet: een van de belangrijkste bronnen van het onbehagen dat er voor heeft gezorgd dat het rechtse populisme in Europa zo is gaan floreren, is de afstand die is ontstaan ten opzichte van &lsquo;Europa&rsquo;. &lsquo;Het gaat erom&rsquo;, zegt Mak, &lsquo;dat veel mensen zich simpelweg niet meer herkennen in de Europese Unie. Ze hebben zelfs het gevoel dat de EU aan hen hun thuis, hun eigenheid, meer en meer ontneemt.&rsquo;</p>
<p>Het is alsof Mak ook een handreiking doet aan de conservatief Baudet wanneer hij zegt dat &lsquo;met name progressieve en liberale bewegingen, door de hele geschiedenis heen, stelselmatig veel te weinig oog hebben gehad voor de menselijke behoefte aan een thuis, inderdaad, aan een plaats, en alles wat daarmee samenhangt. Dat hele veld hebben ze zo overgelaten aan conservatieve en reactionaire bewegingen.&rsquo;</p>
<p>Als de schrijver van het boek <em>Hoe God verdween uit Jorwert</em>, waarin hij aan lokale geschiedschrijving doet, als van <em>In Europa</em>, waarin hij door heel Europa reist, is Mak in de positie om zowel voor de lokale en regionale cultuur te staan, als voor Europa. Mak is voor het eigene &eacute;n voor het Europese.</p>
<p>Baudet zal zich gesterkt hebben gevoeld door Maks erkenning dat progressieven en liberalen altijd weinig op hebben gehad met het eigene en het &lsquo;thuisgevoel&rsquo;. Op zijn buurt doet Baudet nauwelijks concessies. Hij houdt vast aan zijn nationalisme, maar is wel bereid het nu &lsquo;&rsquo;multicultureel nationalisme&rsquo; te noemen. Hij houdt ook vast aan zijn eis dat Nederland een &lsquo;soevereine&rsquo; staat moet blijven, maar binnen die soevereiniteit wil hij nu wel een &lsquo;kosmopoliet&rsquo; zijn.</p>
<p>Verder verandert er niets, want &lsquo;Europa&rsquo; betekent volgens Baudet &lsquo;dat u niet meer zelf kunt beslissen hoe uw geld uit te geven, wat u &rsquo;s avonds wilt eten en welke gasten u daarbij wel of niet wilt ontvangen&rsquo;. Het grote &lsquo;thuis&rsquo; van de Europese politiek bepaalt volgens Baudet het kleine thuis: &lsquo;Gezamenlijke beslissingen hoe we willen leven &ndash; hoe we ons geld uitgeven, wat voor eisen we stellen aan onze voedingswaar, hoe we omgaan met consumentenbescherming, wie we wel of niet binnenlaten &ndash; we kunnen ze helemaal niet meer zelf nemen.&rsquo;</p>
</p></div>
<div class="figure--right">
<figure id="post-26187 media-26187" class="align-none"><img decoding="async" src=""-1" alt="" border=" /></figure>
</div>
<div class="wpg-element paragraph">
<p>Dit is een aardig staaltje demagogie dat schril afsteekt bij evenwichtige instelling van Mak. Deze demagogie doet Baudets soms zinnige bezwaren tegen de Europese Unie geen goed. Zo heeft hij zeker gelijk dat de &lsquo;Europese regelgeving&rsquo; te gek aan het worden is. In zijn H.J. Schoo-lezing van 2012 gaf Baudet een lijstje van die regels dat, als het waar is, inderdaad idiote vormen aanneemt: &lsquo;Denk aan de handelsnormen voor drilboren, kunstgebitten, de kromming van de komkommers en het maximale geluid dat grasmaaiers mogen maken; aan de aanbevolen lengte van condooms, de verplichte omzetting van zomertijd naar wintertijd, de richtlijnen voor prei en voor gloeilampen&rsquo; enzovoort, enzovoort. Als dit waar is, dan hebben we te maken met bemoeizuchtige boekhouders wier te grote ijver ook nog wettelijk en &lsquo;Europees&rsquo; beschermd wordt.</p>
<p>Het interessante is dat die bemoeizuchtige boekhouders op hun manier ook nog &lsquo;gelijk&rsquo; kunnen hebben, al is het een gelijk van de meetlat, en niet van de variatie, het verschil en de authenticiteit. De grasmaaier die is gemaakt in een fabriek in Appingedam maakt misschien meer geluid dan die uit een fabriek in Lyon. Er worden oordopjes voor aanbevolen. Bij die van Lyon niet, want die maakt iets minder kabaal. Maar die van Appingedam ziet er veel mooier uit. Hij is ook robuuster, en gaat langer mee. De &lsquo;Europese regelgeving&rsquo;, met andere woorden, loopt het gevaar aan fantasieloze homogenisering te gaan lijden. Alles dreigt overal hetzelfde te moeten zijn. Dat mag praktisch, effici&euml;nt en &lsquo;Europees goedgekeurd&rsquo; zijn, het is de dood voor de variatie, de creativiteit, de fantasie en de verrassing die bij verschillen hoort. Het is tamelijk beroerd om te horen dat iets &lsquo;niet meer mag van Europa&rsquo;. Dan is Europa een lange, bemoeizuchtige arm geworden.</p>
<p>Ondertussen wordt het thuisgevoel-thema in <em>Thuis in de tijd</em> door de medewerkers aan het boekje heel verschillend uitgelegd. Duyvendak denkt dat het bij &lsquo;thuisgevoel&rsquo; om een &lsquo;nationaal huis&rsquo; gaat waarin van iedereen wordt gevraagd hetzelfde te denken over wat Nederland is. Dat vindt hij onnodige homogenisering. Hij heeft liever dat &lsquo;trots&rsquo; wordt gebruikt als een manier om zich emotioneel gebonden te voelen aan Nederland. Hij zou trots kunnen zijn omdat Nederland zo&rsquo;n progressief land is, of zo weinig corruptie heeft, of zo&rsquo;n mooie verzorgingsstaat is. &lsquo;Thuis&rsquo; betekent volgens Duyvendak onherroepelijk dat veel Nederlanders van andere herkomst zich buitengesloten zullen voelen.</p>
</p></div>
<div class="wpg-element streamer">
<blockquote>
<p>Het thuisgevoel-thema wordt door de medewerkers aan het boekje heel verschillend uitgelegd</p>
</blockquote>
</div>
<div class="wpg-element paragraph">
<p>Ad Verbrugge heeft geen enkele moeite met &lsquo;thuis&rsquo; omdat het voor hem direct verband houdt met zijn zoektocht naar een nieuwe &lsquo;gemeenschappelijkheid&rsquo; en een nieuw &lsquo;bezield verband&rsquo;. Hij voert een feestganger op die zich verloren voelt op een feest omdat hij niemand kent en niemand zich om hem bekommert. Dat is de hedendaagse mens. De crisis waarin deze hedendaagse mens zich bevindt hangt volgens Verbrugge samen &lsquo;met de miskenning van het aardverbonden karakter van het menselijk leven.&rsquo; Laten we hopen dat dit &lsquo;aardverbonden karakter van het menselijk leven&rsquo; het niet verder brengt dan dit artikel van Verbrugge. &lsquo;Aardverbonden&rsquo; doet te veel aan de modderige klompen denken van iemand die nooit verder komt dan zijn eigen erf.</p>
<p>&lsquo;Zodra ik Midden-Limburg betreed&rsquo;, schrijft Marita Mathijsen, &lsquo;voel ik een soort geborgenheid die ik uit mijn jeugd ken, maar die ik meegenomen heb naar Amsterdam, waar ik me ook thuis voel&rsquo;. Ze weet heel goed dat zulke gevoelens snel in verband gebracht kunnen worden heemkundigen, streekmarkten, oude ambachten, kruidenplukkers en schuttersverenigingen. Dat is de conservatieve associatie met geborgenheid. Maar er moet volgens haar een rationele manier zijn om die &lsquo;geborgenheid&rsquo; te verantwoorden: &lsquo;Er is een gehechtheid aan grond, taal, geluid, smaak die niet met een bekrompen soort nationalisme of overdreven chauvinisme te maken heeft maar met het gevoel ergens bij te horen.&rsquo; Dat soort gehechtheid en geborgenheid zou zich volgens Mathijsen bevinden tussen het priv&eacute;leven en het openbare leven in: een derde ruimte van vrienden, familie en streekgenoten, mensen van wie je de waarden, regels, gewoonten en geschiedenis kent. Ze noemt dat het &lsquo;heemgevoel&rsquo;.</p>
<p>Door, wat Mak noemt, &lsquo;het al te massieve Europese en globale geweld&rsquo; hebben begrippen als thuisgevoel en nationalisme een andere, iets minder onheilspellende klank gekregen. Ook als &lsquo;Europeaan&rsquo; is men beducht voor al te veel onnodige Europese bemoeienis, zoals aan Mak is te zien. Maar Baudet mag niet te vroeg juichen dat zijn oikofilie weerklank vindt. Het grootste deel van zijn anti-Europese idee&euml;n blijven slagen in de lucht.</p>
<p>Thuis in de tijd <em>is uitgegeven door Prometheus/Bert Bakker</em>.</p>
</p></div>


Gerelateerd