Nieuwsbericht

Premier Dick Schoof hangt vervolging wegens een ambtsmisdrijf boven het hoofd, als hij willens en wetens zijn handtekening zet onder het koninklijk besluit dat het noodrecht in werking moet stellen. Dit blijkt uit een rondgang van Vrij Nederland langs staatsrechtgeleerden. Volgens tal van juristen en een fors deel van de Tweede Kamer is de invoering van het noodrecht in strijd met de grondwet.
Nu asielminister Marjolein Faber vastbesloten is om binnen enkele weken per decreet het noodrecht van stal te halen om een asielcrisis uit te roepen, ondanks talloze negatieve adviezen van ambtenaren, waarschuwingen van juristen en woedende reacties in het parlement dat buitenspel wordt gezet, dreigt het kabinet van premier Dick Schoof nog geen drie maanden na het aantreden al in een kabinetscrisis te belanden. Nicolien van Vroonhoven, vervanger van NSC-fractievoorzitter Pieter Omtzigt, die oververmoeid thuis zit, liet al weten dat haar fractie bij negatief advies van de Raad van State niet met de noodwet akkoord zal gaan, terwijl PVV-leider Geert Wilders stelt dat de noodwet er moet en zal komen, ‘anders hebben we een probleem’.
Daarnaast hangt Dick Schoof een vervolging wegens een ambtsmisdrijf boven het hoofd. Artikel 355 lid 1 Wetboek van Strafrecht stelt: ‘Met gevangenisstraf van ten hoogste drie jaren of geldboete van de vierde categorie (een boete van maximaal €25.750, red.) worden gestraft de hoofden van ministeriële departementen: 1. die hun medeondertekening verlenen aan koninklijke besluiten of koninklijke beschikkingen, wetende dat daardoor de Grondwet of andere wetten of maatregelen van inwendig bestuur van de staat worden geschonden.’
<blockquote>Bij Marjolein Faber zou een waarschuwingslampje moeten gaan branden.</blockquote>
Desgevraagd zegt Wim Voermans, hoogleraar Staatsrecht in Leiden, dat het betreffende artikel, stammend uit de negentiende eeuw, tot dusverre nooit tot vervolging heeft geleid. In dit uitzonderlijke geval sluit hij niet uit dat het wel zo zou kunnen lopen. ‘Voor ambtsmisdrijven van bewindslieden geldt een bijzondere procedure. Niet het Openbaar Ministerie maar het kabinet kan besluiten tot vervolging, of de Tweede Kamer. Daar is op dit moment geen meerderheid voor, maar dat zou kunnen veranderen, want ook na het aftreden zou een bewindspersoon nog vervolgd kunnen worden.’ 
Paul Bovend’Eert, hoogleraar Staatsrecht in Nijmegen, wijst erop dat het vorige kabinet een grondwetswijziging in gang heeft gezet waardoor in de toekomst niet het kabinet of het parlement verantwoordelijk is voor vervolging van ambtsmisdrijven van bewindslieden, maar de procureur-generaal van de Hoge Raad. In de aanloop naar die grondwetswijziging, die nog jaren in beslag kan nemen, kan de procureur-generaal al wel een gerechtelijk vooronderzoek instellen. ‘In theorie zou dat ook in dit geval kunnen gebeuren. Maar zo ver zou de Kamer het niet moeten laten komen.’
Bij Marjolein Faber, die onlangs in Denemarken was om zich te verdiepen in het harde asielbeleid aldaar, zou een waarschuwingslampje moeten gaan branden. Dit niet alleen omdat Denemarken al in 1992 een opt out bedong om in afwijking van de Europese regels zulke maatregelen te kunnen nemen – een hopeloze weg voor het Nederlands kabinet omdat daar een Europese verdragswijziging voor nodig is – maar ook omdat de Deense ex-minister Inger Støjberg, die de grenzen van de wet wilde oprekken door koppels van asielzoekers tijdens de procedure uit elkaar te halen, in 2021 wegens ambtsmisdrijf tot zestig dagen cel werd veroordeeld.