Zanger
Heeft mijn manager je wel precies verteld waar ik het niet over wil hebben? Niet over muziek, nee. Niet over wie-deed-het-met-wie-in-Andy-Warhols-Factory. En niet over politics. Ik ben in Nederland vanwege Andy en zijn kunst. Ik kan misschien iets zeggen over hoe ik in contact kwam met Andy. En wat zijn werk heeft betekend. Maar: ik ben geen Andy Warhol-expert.
Iedereen denkt trouwens dat Andy de eerste kunstenaar was die ik ontmoette. En dat ik daarvóór alleen maar met muzikanten omging. Onzin. Ik was zeventien of achttien en ik bezocht Syracuse University. Een van de leraren was Delmore Schwarz. Studenten vertelden me dat Schwarz ook verhalen schreef. Ik las zijn verhaal ‘In Dreams Begin Responsibilities’ en kreeg een klap op mijn hoofd. Dat verhaal veranderde mijn leven, mijn kijk op de werkelijkheid, alles.
Het verhaal gaat over een jongen die in de bioscoop zit te kijken naar een film over zijn ouders. Die jongen wordt gek. Hij roept tegen die ouders dat ze kinderloos moeten blijven. Maar waar is die jongen? In de bioscoop? In die film? Wat is de droom en wat is de werkelijkheid? Het is een ingewikkeld verhaal, maar Schwarz vertelt het in de simpelst denkbare woorden.
Dat je met zulke eenvoudige taal zulke ingrijpende dingen met de werkelijkheid kon doen, dat vond ik geniaal. Ik deed mijn best om toegelaten te worden op de cursus Creative writing die hij op Syracuse gaf. Maar ik was meer geïnteresseerd in muziek. Ik wilde met drie akkoorden doen wat Schwarz met die simpele woorden met taal deed.
Nee, Andy Warhol lijkt in niets op Delmore Schwarz. Die parallel zou ik niet willen trekken. Andy is Andy. Wat ik nu zeg zal niemand verbazen: ik heb geen kunstenaar ontmoet die zoveel talent had als Andy. Andy kon geweldig goed tekenen, schilderen, hij had enorm gevoel voor vorm. Maar ik heb ook nog nooit een kunstenaar ontmoet die zo ontzettend zijn best deed om niet zélf dat talent in praktijk te brengen. Voor Andy was het erg belangrijk om anderen het uitvoerend werk te laten doen. Voor het resultaat maakte het niet uit. Andy hield altijd een oogje in het zeil als anderen uitvoerden wat hij had bedacht.
Na Andy’s dood maakte ik met John Cale een in memoriam voor Andy. Songs For Drella heette het. Dat album is alweer zeventien jaar oud. Het laatste nummer heet “Hello, it’s me”. Daarin probeerde ik Andy’s manier van praten te imiteren. Tegelijk gaat het nummer ook óver hem, over hoe anderen hem missen.
Ik schreef toen dat ik vooral zijn brein miste, ja. Zijn manier van kijken naar de wereld, zijn manier van denken. Dat brein beschrijven? Kijk naar Andy’s werk, en je ziet Andy’s brein. Ik kan er verder niets niks over zeggen.
Naderhand schreven allerlei mensen die vroeger in de Factory hadden rondgehangen allerlei boeken over Andy. Die boeken heb ik nooit willen lezen. Sommige mensen uit die Factory-tijd zijn achteraf kwaad op Andy. Dan zeggen ze dat Andy al die mensen in de Factory de vernieling in hielp. Ik zie dat anders. Hij gaf mensen een kans. Sommigen hebben die kans benut. Anderen niet. Die vernietigden zichzelf.
Andy ging iedere zondag naar de kerk. Ik heb nooit met hem over zijn kerkbezoek gesproken. Waarom zou ik? Denk jij dat ik met hem over de kerk zou praten? Ik praatte met hem over andere dingen. Ja, welke dingen… Over alles waar jij ook met vrienden over praat. Niet over God, in ieder geval.
Waarom begin je nu weer over Songs for Drella? Die teksten zijn geen historische documenten. Het zijn gewoon songteksten. Ik laat het over aan de luisteraar wat er historisch waar kan zijn en wat niet. Ik laat de dingen liever open. En andere dingen weet ik niet. Ik weet bijvoorbeeld niet waarom hij, nadat hij was neergeschoten door Valerie Solanas, zei dat hij altijd maar half had geleefd. Ik denk dat hij bedoelde dat hij na die moordaanslag zijn leven waardevoller vond dan daarvóór. Maar waarom vraag je dat aan mij? Er is maar één persoon die hier antwoord op kan geven en dat is Andy, en die is er niet meer. Dus het is zinloos om het daarover te hebben.
Nee, ik bezit geen enkel kunstwerk van Andy. Moet dat dan? Ik zou wel een Marilyn willen hebben, of een doek uit de Elvis-reeks. Of de Elektrische Stoel, natuurlijk. In roze uitvoering. Of een print uit de Schedel-serie. Ja, die had ik ook wel willen hebben.
Na zijn dood heb ik bijna alle overzichtstentoonstellingen van Andy ter wereld wel gezien. En ik ben vaak in het Andy Warhol Museum in Pittsburgh geweest. Ik was gast-curator daar. Zonder “Pittsburgh” had deze tentoonstelling in Amsterdam niet gemaakt kunnen worden. Ik dacht dat ik toch al heel wat van Andy’s werk heb gezien, maar hier in Amsterdam zie ik werk dat ik nog niet kende. De Time Capsule die hier wordt getoond kende ik ook niet. We wisten vroeger wel dat Andy veel dingen bewaarde. Maar niet dat hij echt álles bewaarde. Vroeger liet hij die Time Capsules, die kartonnen dozen vol met kaarten en spullen en troep – vroeger liet hij die nooit zien. Hij bewaarde ze thuis. En bijna niemand kwam ooit bij Andy thuis. Maar wat kan ik erover zeggen? Ik zei het niet voor niets: ben geen Warhol-expert.
Zie je dit fototoestel? Af en toe maak ik wat foto’s van de cameraploegen die vandaag hier zijn. Het is een geweldig toestel. Een Leica M8. Ja, een digitale camera. Maar de lenzen zijn afgestemd op de chip die erin zit. Dan krijg je de scherpte-diepte terug die je vroeger had. Het probleem met digitale fotografie is dat het heel vlak is, alsof alle foto’s met een enorme groothoek zijn gemaakt. Deze Leica geeft weer gevoel terug aan het beeld.
Eén momentje.
Mijn manager vertelt me dat jij een boek hebt geschreven met als titel “Perfect Day”. Is dat zo? Waar denk jij dat “Perfect Day” over gaat? Ikzelf interesseer me daar minder voor dan jij. Mensen zoals jij mogen zich met die tekst bezighouden. Ik denk nooit meer aan wat ik vroeger maakte, alleen maar aan wat ik nu maak.
De naam Theo van Gogh zegt me wel iets, ja. Was hij niet die gast die op straat is vermoord? Was “Perfect Day” zijn favoriete nummer? Okay. En draaiden ze “Perfect Day” op zijn begrafenis? Het is niet echt een begrafenisnummer, maar waarom niet? Maar die moord, volgens mij is dat politiek. And I don’t want to discuss politics.
Zie je deze bril? Die draag ik sinds een tijdje. Ik heb die bril zelf ontworpen. Lou’s Views, zo heet de bril. Eerst maakte ik er handmatig een paar, nu worden ze gefabriceerd in Italië. Kijk, je hebt dubbele glazen, en als je bijvoorbeeld aan tafel het menu wilt lezen of door een lens van de fotocamera moet kijken, klap je het voorste klepje naar boven. Hoef je nooit meer van bril te wisselen. Iedereen aan wie ik dit vertel, is enthousiast. Maar het is ook een geweldig ontwerp. Wil je meer weten over die bril? Waarom vraag je niet meer over die bril?
LOU REED
1942Geboren in Freeport, New York als Lewis Alan Reed
1960Gaat literatuur en toneel studeren aan Syracuse University
1965Begint The Velvet Underground met John Cale. Band wordt ontdekt door Andy Warhol, die Nico toevoegt
1966Album met bananenhoes verschijnt
1970Verlaat The Velvet Underground
1972Eerste soloalbum Lou Reed
1972Transformer, met ‘Walk on the Wild Side’
1973Berlin
1990Maakt met John Cale Songs for Drella, over Andy Warhol
1993Reünie The Velvet Underground, toernee
2003Eerste fotoboek Emotions in Action
2007Hudson River Wind Meditations, met meditatiemuziek

Gerelateerd