Van de drie verkiezingen die dit jaar in Litouwen worden gehouden, krijgt de strijd om de zetels in het Europees Parlement de minste aandacht. Brussel voelt ver weg voor de Litouwse kiezer, die weinig aanstalten maakt om zich wezenlijk te verdiepen in de Europese politiek. Litouwen kiest dit jaar elf leden voor het Europees Parlement. Onder hen bevinden zich kandidaten die ook meedoen aan de presidentsverkiezingen.
Zelfs Litouwers die de politiek professioneel volgen, tonen weinig belangstelling voor de Europese verkiezingen.
‘Om je de waarheid te zeggen, ik heb de Europese verkiezingen niet veel aandacht gegeven,’ zegt Vladas Gaidys, socioloog en hoofd van het peilbureau Vilmorus. Van de drie verkiezingen van het jaar vindt ook hij de stemming voor het Europees Parlement het minst interessant.
‘Het aantrekkelijkst zijn natuurlijk de presidentsverkiezingen,’ zegt hij. ‘Daar kun je een kandidaat in de ogen kijken, zoals bij atletiek, of bij een paardenrace. Het Europees parlement staat te ver van mensen af. Hun belangen worden vertegenwoordigd, maar het vergt een specialist om de onderwerpen te begrijpen.’ Volgens Gaidys is het dan ook moeilijk om specifieke campagnes voor de Europese parlementsverkiezingen in Litouwen te vinden.
Vytautas Dumbliauskas, een politicoloog aan de Mykolas Romeris Universiteit (MRU), zegt desgevraagd half schertsend dat de Europese verkiezingen alleen interessant zijn voor degenen die op partijlijs- ten staan. ‘Het Europees parlement heeft niet zoveel invloed op het leven van een doorsnee inwoner van Litouwen’, zegt Dumbliauskas. ‘Het is enigszins machteloos. De Europese Commissie, die niet wordt gekozen maar benoemd, heeft meer macht dan het door burgers gekozen parlement. Kiezers hebben bovendien het gevoel dat politici in Europa vooral bezig zijn met hun eigen beloning.’
De Litouwse politica Ausra Maldeikiene. maakte vorig jaar openbaar hoeveel ze verdient als lid van het Europarlement. Inclusief de riante onkostenvergoedingen komt ze op zo’n 15.000 euro per maand. Dumbliauskas: ‘Dit soort bedragen zijn voor de meeste Litouwers niet te bevatten.’
De politicoloog denkt dat kiezers geen rationele afweging maken over op wie ze stemmen bij de Europese verkiezingen. ‘Ze kijken naar het fotogenieke karakter van de kandidaat en of ze hem leuk vinden of niet,’ zegt Dumbliauskas. ‘Terwijl leden van het Europees parlement zeer belangrijk werk verrichten. Europa staat voor een crisis. De wereld stort voor onze ogen in.’
Ook politicoloog Matas Baltrukevicius aan het Vilnius Instituut voor Beleidsanalyse zegt dat de Europese Parlementsverkiezing in Litouwen geen strijd om ideeën wordt. ‘Het is duidelijk dat veel partijen zich niet bijzonder druk maken om de Europese verkiezingen,’ zegt hij. ‘De partijen die meedoen aan de presidentsverkiezing zullen daar meer in investeren, zelfs als ze weten dat hun kandidaat het niet goed zal doen. Zelfs een kansloze campagne voor het presidentschap levert een partij hier meer zichtbaarheid op dan een succesvolle campagne voor de Europese verkiezingen.’
Aangezien de verkiezingen voor het Europees Parlement dit jaar niet samenvallen met de presidentsverkiezing, zal de opkomst in Litouwen naar verwachting laag zijn.
Historisch beschouwen Litouwse politici het Europees Parlement bovenal als een kans om te ontsnappen aan de hectiek van de nationale politiek, zegt Baltrukevicius. Het werk in Brussel is rustiger en het salaris beter. ‘Sommige politici beschouwen het echt als een vervroegd pensioen’, aldus de politicoloog. Maar dat geldt niet voor iedereen. ‘Voor ambitieuze politici is Brussel een dynamische plek waar ze een groot verschil kunnen maken voor Litouwen. Zoals in de meeste landen hebben ook wij actieve en passieve parlementsleden.’
Dalia Plikune is een Litouwse politiek correspondent voor Delfi Litouwen en voor het nieuwsagentschap ELTA.