<div class="lead">
Het langverwachte pamflet van de publicist en activist van Libanese afkomst Dyab Abou Jahjah gaat nauwelijks over de islam of het jihadisme. Het is vooral een lastig politiek-filosofisch essay over de macht en het ‘corrupte systeem’ van de huidige samenleving.   
</div>
Het kroonjuweel van het anarchisme (zelforganisatie) heeft via crowdfunding en in de vorm van instellingen als Airbnb een plaats gekregen in de maatschappij. Mensen kunnen hun eigen zaakjes regelen, met zo min mogelijk bemoeienis van anderen. Geen bureaucratie, geen toestemmingen, geen knevelende voorwaarden en een minimum aan macht. Het interessantste hoofdstuk van Dyab Abou Jahjahs pamflet Pleidooi voor radicalisering gaat over deze nieuwe vormen van zelforganisatie, door hem de ‘commons’ genoemd: dat wat we gemeenschappelijk hebben. Als informele structuren waarin de macht min of meer bij iedereen ligt, beschouwt hij de commons ‘als tegengif tegen de machtscomplexen.’
<q class="pull-left">Hij heeft het over ‘subalterns’, over de ‘mondiale onderklasse’, een ‘mondiale identiteit’, ‘protolocals’ en ‘semiglobals’ die de ‘middenlaag van de mondiale middenklasse’ vormen.</q>
Het is een interessant hoofdstuk omdat Jahjah ineens concreet wordt en afstapt van zijn grote woorden, abstracte analyses en het fantastische jargon waarvan hij zich bedient alsof het de gewoonste zaak van de wereld is. Hij heeft het over ‘subalterns’, over de ‘mondiale onderklasse’, een ‘mondiale identiteit’, ‘protolocals’ en ‘semiglobals’ die de ‘middenlaag van de mondiale middenklasse’ vormen. Door het over de commons te hebben begrijp je beter wat hij bedoelt wanneer hij het heeft over het ‘systeem’. Dat is zijn suggestieve aanduiding voor alles waarin we, de westerse mens, vervlochten is, ingekapseld, onderdeel van is, niet meer uit kan, in gevangen zit. We zien daardoor niet meer dat dat systeem een door mensen gemaakte constructie is, zodat we er ook weer vanaf kunnen. Maar dat zien mensen niet meer, ze zijn ermee samen gaan vallen, hebben er geen afstand meer toe. Ze hebben niet door dat ze zijn ingepakt door de ‘elites’ en de ‘machtscomplexen’.
Dit schermen met even diffuse als concrete grote woorden is het voorrecht van het radicalisme. Natuurlijk bestaan er ‘elites’, maar er zo maar een beetje mee gaan zwaaien zoals Abou Jahjah doet maakt geen indruk. Hetzelfde geldt voor ‘machtscomplexen’. Daarbij ga je aan ondoordringbare betonnen bunkers denken, alsof er geen politiek bestaat, geen parlement, geen oppositie en geen vakbonden die welke soort macht ook controleren. Radicalisme staat gelijk aan het stellen van onbereikbare doelen, die toch goed zijn om voor te strijden: de armoede de wereld uit, de oorlog de wereld uit, en ook de discriminatie en de uitsluiting. Allemaal respectabele doelen wanneer de verwezenlijking ervan niet met bloedvergieten gepaard gaat. En dat wil Jahjah niet, hij is voor ‘constructief’ radicalisme. Hoe dat in de praktijk werkt vraag ik me af wanneer hij ‘het systeem’ ‘moreel corrupt’ noemt. Het ‘systeem’ zorgt voor ‘oorlogen en laat mensen sterven aan armoede en ziekten.’ We hebben daarom ‘de morele plicht het systeem omver te werpen.’
Dat is toch eerder destructief, zou je denken. Wanneer je het schuim van deze onvervalste retoriek aflepelt hou je over dat er natuurlijk inderdaad veel slechtheid en corruptie op de wereld is. Daarom is het pamflet, hoe onleesbaar in grote delen ook, een klassieke tirade tegen de huidige samenleving. Het zijn pagina’s vol overkill, maar helemaal onwaar is het niet (wie van tijd tot tijd niet radicaal is heeft geen hart), ook al kun je er in de bewoordingen van Abou Jahjah niet veel mee. Vervelend is dat hij tegen het einde nog even moet zeggen dat de betekenis van de Holocaust wordt overdreven in verhouding tot ‘genocides’ die zijn gepleegd door de koloniale mogendheden (‘in de jaren zestig bij miljoenen afgeslacht, verkracht en geknecht in de koloniën’). En dat de moslims nu worden behandeld zoals de joden vroeger. Dat is geen constructief radicalisme meer.
<div class="info-box">
Pleidooi voor radicalisering door Dyab Abou Jahjah is uitgegeven door De Bezige Bij in de reeks Horzel.
</div>

Carel Peeters

Gerelateerd