<div class="lead">
We zijn in Nederland heel tolerant, vinden we zelf. Maar tolerantie is meer dan &#8216;graag harira en baklava eten en dol zijn op Nouri&#8217;. &#8216;Echte tolerantie moet gepaard gaan met een politiek streven naar gelijke kansen.&#8217;
</div>
Eberhard van der Laan zat zondag bij Zomergasten en mijn gedachten dwaalden af naar die bekende <a href="https://www.youtube.com/watch?v=m2KECJv9XrQ" target="_blank">Coca Cola-reclame</a> uit de jaren zeventig. Jongeren van over de hele wereld staan daarin opgewekt zij aan zij te zingen op een berg in Italië, ieder zo’n glazen flesje in de hand. ‘I&#8217;d like to teach the world to sing…in perfect harmony.’ Kapitalisme? De ijzeren greep van multinationals? Diabetes? Nu even niet, oké?! ‘Grow apple trees and honey bees…and snow white turtle doves.’ Jaren later liet ook Michael Jackson in <a href="https://www.youtube.com/watch?v=mj3MfUR35CM" target="_blank">de clip</a> van Cry zo’n kleurrijke slinger aan mensen uit alle windstreken zien. Als we vanavond allemaal op hetzelfde moment huilen, kweelde de King of Pop, kunnen we de wereld veranderen. Handen vast. Kumbaya, my lord. Dichter bij huis stond Vijftien miljoen mensen in de hitlijsten. Dat allegaartje aan Nederlanders wist het toch maar mooi met elkaar te rooien. Tolerantie was, zo leerden we in die tijd, een typisch Nederlands begrip. Een traditie misschien zelfs wel.
Nee, dan Van der Laan, een man van vlees en bloed die iets teweegbracht wat nog het beste te omschrijven valt als het Van der Laan-effect. En wat waren we eraan toe. De Amsterdamse burgemeester deed ons snakken naar eenheid, naar een betere toekomst. Of juist naar vroeger, toen we elkaar nog niet driemaal daags voor rotte vis uitmaakten. Weer even met alle neuzen dezelfde kant op, ondanks de verschillen — misschien juist dankzíj de verschillen. En vooral zonder dat iemand met kritische noten de slinger van gelijkgestemden kwam verbreken.
<q class="pull-left">Tolerantie was, zo leerden we in die tijd, een typisch Nederlands begrip. Een traditie misschien zelfs wel.</q>
Toen filosoof Marli Huijer twee jaar geleden Denker des Vaderlands was, waarschuwde ze voor lege tolerantie. Dat komt erop neer dat je elkaar misschien wel erkent, maar niets doet aan de sociale en economische ongelijkheid die er bestaat. Stel bijvoorbeeld dat Harm-Jan en Suleiman dezelfde opleiding volgen, zei Huijer, waarna ze een vrijwel identieke sollicitatiebrief sturen. En verrassing: Harm-Jan krijgt de baan en Suleiman niet. Dan kunnen we allemaal wel zeggen dat we tolerant zijn naar mensen met een islamitische naam, dat we graag harira en baklava eten en dol zijn op Nouri, maar zolang moslims door onze maatschappij benadeeld worden, kopen ze daar helemaal niets voor. Echte tolerantie, stelde de filosoof, moet gepaard gaan met een politiek streven naar gelijke kansen.
Want hartstikke leuk als de Surinaamse buurvrouw een ovenschotel met pom komt brengen, maar stoor tolerante Nederlanders niet als ze feest willen vieren met zwartgeschminkte karikaturen van slaven. En nee, natuurlijk zijn ze niet homofoob, maar kunnen die gasten hun geaardheid lekker thuis uitoefenen? Oh, en transgender mensen? Oververtegenwoordigd in armoede- en zelfmoordcijfers? Kan zijn hoor, maar tussen wal en schip blijft een prima plek voor die ingewikkelde genderidentiteit van ze. Beetje inbinden allemaal. En nu, hup, de mantel der liefde er weer overheen. ‘I&#8217;d like to build the world a home…and furnish it with love.’
<q class="pull-left">Hartstikke leuk als de Surinaamse buurvrouw een ovenschotel met pom komt brengen, maar stoor tolerante Nederlanders niet als ze feest willen vieren met zwartgeschminkte karikaturen van slaven.</q>
De gemeente Amsterdam, waar Van der Laan hopelijk nog wel even aan de touwtjes trekt, presenteerde vorige week een taalgids met genderneutrale aanspreekvormen waar ambtenaren inspiratie uit kunnen putten. Want waarom zou je alleen van mannen en vrouwen spreken als ongeveer <a href="http://zizo-online.be/nederlandse-studie-schat-aantal-transgenders-op-een-op-de-twintig" target="_blank">één op de twintig</a> Nederlanders zich niet eenduidig man of vrouw voelt? Ingewikkeld. De mensen op de heuvel stopten met zingen en keken geïrriteerd op van hun mierzoete drankje. En toegegeven, de termen zullen ook niet meteen soepeltjes van mijn tong rollen. Maar die verbroedering (verzustering? vermensing?) waar Van der Laan ons naar liet verlangen, waar hij zelf ook naar zei te verlangen, is helemaal niets waard als-ie alleen kan bestaan wanneer de getolereerden zich niet te nadrukkelijk roeren. 
Geachte mensen, die typisch Nederlandse tolerantie van ons kan wel een upgrade gebruiken.

Gerelateerd