Interview / Yusuf Altuntas en Nur Hamurcu van Milli Görüs
Moe maar strijdbaar zitten Yusuf Altuntas (33) en Nur Hamurcu (32), respectievelijk directeur en bestuurslid in- en externe betrekkingen van Milli Görüs Noord-Nederland, in de bestuurskamer van een tot moskee verbouwde school in een buitenwijk van Amersfoort. Beide mannen zijn landelijk actief in de Turkse conservatief religieuze beweging, en de afdeling Amersfoort is hun thuishaven. De koran met roodleren kaft ligt gesloten op de bestuurstafel, in een hoek staat de maquette van de nooit gerealiseerde droom van Milli Görüs Amersfoort: een nieuwe moskee, inclusief minaret. ‘We bleken toen, midden jaren negentig, niet genoeg geld te hebben voor zo’n grootschalig project,’ legt Hamurcu uit. ‘Inmiddels zijn we er niet meer rouwig om, integendeel: we zijn trots op dit gebouw.’ Tijdens het gesprek is het roerig in het moskeegebouw. De preek van de imam en de vrouwen, die boven een ruimte hebben, zijn duidelijk hoorbaar. Later op de avond is er nog een toespraak die via de speakers het hele gebouw door gaat. Alles in het Turks.
Voor buitenstaanders is de neerwaartse spiraal van de moskeeorganisatie die een paar jaar geleden nog zo werd gerespecteerd, bijna niet meer te volgen. Sommige maatschappelijke organisaties die tot nog toe samenwerkten met Milli Görüs willen er niet langer mee worden geassocieerd. Een grote zorg voor de pas aangetreden Altuntas, in het dagelijks leven ambtenaar, en Hamurcu, die als consultant bij een organisatieadviesbureau werkt.
Er is gesuggereerd dat de bestuurswisseling en het vertrek van Haci Karacaer, de voormalig directeur en gezicht naar buiten, tekenen zijn van een ruk naar rechts. Voortaan zou Milli Görüs onder curatele staan van het Duitse hoofdbestuur. De bouw van de Amsterdamse Westermoskee, het prestigeproject van de vorige vice-voorzitter Üzeyir Kabaktepe en Karacaer, werd onlangs stopgezet omdat woningbouwvereniging Het Oosten en stadsdeel De Baarsjes geen vertrouwen meer zouden hebben in een goede samenwerking. Daarnaast dienden een paar vroegere Milli Görüs-aanhangers een bezwaarschrift in tegen de bouw van de moskee. Het bestuur van de moskeeorganisatie werd van zwendel in aandelen beschuldigd. Afgelopen week deed een van de bezwaarmakers zelfs aangifte bij de politie, hij zei bedreigd te zijn door vertegenwoordigers van de organisatie.
In Vrij Nederland van vorige week vroeg Karacaer zich af waarom het huidige bestuur alle beschuldigingen lijdzaam over zich heen laat komen. Waarom bijten ze niet veel feller van zich af?
Zowel Hamurcu als Altuntas wekken niet de indruk van het Westen afgekeerde radicale moslims te zijn. Ze noemen zich, als het om hun geloof gaat, fundamentalistisch. Maar tegelijkertijd zegt Hamurcu met klem hoe belangrijk het is om je te bemoeien met de Nederlandse samenleving: ‘Migranten kúnnen eenvoudigweg niet roepen: ik doe hier niet mee. Dit is een vrij land. Als het je hier niet bevalt, pak je je spullen en ga je elders wonen.’
Hamurcu en Altuntas werden gevormd door Karacaer. ‘We leerden veel van hem.’ En: ‘Door hem weet ik dat je geen discussie uit de weg moet gaan.’
Hamurcu: ‘Als Haci nu kritiek heeft op ons leiderschap, wil ik hem wel een spiegel voorhouden. Zowel Karacaer als Kabaktepe misten respect voor hun omgeving, hun collegabestuurders, hun achterban. Ik zou Haci graag willen vragen: is het meest sexy moskeeproject van Nederland in je eentje van de grond krijgen, dus zonder draagvlak, goed leiderschap?’
Altuntas: ‘Haci liep te ver voor de troepen uit.’
Hamurcu: ‘Er was een handjevol mensen, onder wie wij, dat hem snapte.’
Twee jaar geleden organiseerde Karacaer een bijeenkomst waar hij de toekomst van de beweging wilde bespreken. Altuntas herinnert zich dat nog goed: ‘Ik heb dat kamp samen met Haci opgezet. Wij zagen het als een soort trainingskamp.’
Hamurcu, lachend: ‘Dat woord zou ik niet gebruiken, meer een congres.’
Hij kreeg geen bijval voor zijn beleid. Jullie lieten hem ook vallen. Daarom besloot hij die dag om op te stappen.
Hamurcu vindt achteraf dat ze de discussie daar aan hadden moeten gaan: ‘Wij zijn niet bedreven in het voeren van een intern debat, daar moet ik eerlijk in zijn.’
Altuntas : ‘Het is eigenlijk een migrantenprobleem om gevoelige thema’s te vermijden. Laatst organiseerde ik in Enschede een debat over weerbaarheid tegen radicalisme. Ik had de arabist Hans Jansen uitgenodigd. Hij is kritisch en dat betekent discussie. Werd ik gisteren gebeld door de moefti, die namens de imam een klacht indiende over uitlatingen van Hans Jansen. Imam, denk ik nu, je bent te laat. De imam had tijdens die bijeenkomst zijn bezwaar kenbaar moeten maken en niet achteraf. Wij zijn gewend alles in de doofpot te stoppen of onder het tapijt te vegen.’
Hamurcu: ‘Dat slachtoffergedoe, dat piepen achteraf, dat pást helemaal niet bij een modern Milli Görüs.’
Het is moeilijk, zeggen de bestuursleden, om kritiek te uiten op Karacaer en Kabaktepe, hun vroegere voorbeelden: ‘Als iemand wat voor Milli Görüs heeft betekend, mag je alleen zeggen: moge Allah hem belonen voor zijn goede daden.’
Altuntas memoreert de faux pas in 2004 van de toenmalige jongerenvoorzitter Mehmet Öztoprak, die in De Journalist zei dat de holocaust maar weinig joodse slachtoffers had gekend. Ondanks zijn inzet voor de beweging werd Özteprak weggestuurd. Altuntas zou dat anders doen. ‘Ik was met hem naar Auschwitz gereden. Nu werd hij zwartgemaakt in de media en dus zien we hem niet meer. Mensen verstoten, is voor ons geen oplossing.’
Toch gebeurde dat met Kabaktepe, de vroegere vice-voorzitter.
Altuntas: ‘Er was zoveel wantrouwen, bijna niemand stond nog achter hem.’
Hamurcu: ‘We wisten niet wat er allemaal rond de Westermoskee werd geregeld. Hij informeerde ons niet.’
Altuntas: ‘Kabaktepe was een solist. We hebben hem te veel de vrije hand gegeven.’
Altuntas: ‘De achterban wilde weten hoe het financieel zat.’
Hamurcu: ‘Het was geld dat mensen die aan de lopende band werkten opzij hadden gezet. De Westermoskee moest groot, groter, grootst worden. De mensen hier zeiden: al die pracht en praal, dat hoeft niet.’
Altuntas: ‘Alleen de maandlasten zijn al niet te betalen. Tachtig- tot negentigduizend euro per maand aan hypotheek en vaste lasten. Hoe hoesten we dat op?’
Het bestuur kon toch naar Amsterdam afreizen om uitleg te vragen?
Hamurcu: ‘Dat gebeurde, we hebben de vraag – hoe bekostigen we de Westermoskee – talloze malen gesteld. Üzeyir heeft het geflikt om jaren door te gaan zonder een financiële verantwoording te geven.’
Altuntas: ‘Er is door Milli Görüs Amsterdam al jaren geen aangifte gedaan bij de belasting. Volgens de informatie die wij nu hebben, kloppen de boeken van Manderen BV, de beleggingsmaatschappij waarvan Kabaktepe voorzitter was en die de bouw van de Westermoskee zou financieren, niet. De rechter heeft inmiddels bepaald dat Kabaktepe alle stukken moet overdragen, maar dat is tot op heden niet gebeurd. Op dit ogenblik zit hij in Turkije.’ (Kabaktepe laat desgevraagd weten dat hij zich van geen kwaad bewust is, MK)
Het Amsterdamse stadsdeel De Baarsjes maakte twee weken geleden bekend dat het onderzoek laat doen naar mogelijke zwartgeldpraktijken van Manderen BV. De Autoriteit Financiële Markten kondigde op 7 maart een onderzoek aan naar de vermeende zwendel in aandelen door Milli Görüs in het midden van de jaren negentig. Gelovigen zouden zijn geprest aandelen van Turkse beleggers te kopen. Altuntas en Hamurcu zeggen ‘heel blij’ te zijn met deze inmenging van buitenaf. Altuntas: ‘Nu komt de waarheid vast en zeker boven tafel.’
Hamurcu: ‘Als er nog meer pus zit, laat dat er dan maar uitkomen.’
Allebei beseffen ze dat het de komende tijd nog even doorbijten wordt. Vorige week was er nog een voormalige Milli Görüs-ganger die aangifte deed omdat hij bedreigd zou zijn nadat hij de aandelenzwendel bij justitie had aangekaart. Altuntas is er niet van onder de indruk. ‘Wij klagen hém aan wegens smaad. Hij heeft geroepen dat er bloed kleeft aan Milli Görüs. Tien mensen zouden zelfmoord hebben gepleegd door die zwendel. Bovendien geloven wij niet dat hij is bedreigd.’
Hoe weten jullie dat?
Altuntas: ‘Niemand neemt die man serieus.’
Hamurcu: ‘Hij voelt zich steeds meer Turk dan moslim, zegt hij zelf. Als dat zo is, als ie zoveel van zijn land houdt, waarom gaat hij dan niet terug naar Turkije? Dan hebben wij geen last van hem.’
Het loopt tegen middernacht. Al die onderlinge twisten zijn heel Turks, verzuchten de bestuursleden. Elkaar zwartmaken brengt de bouw van de Westermoskee, eens het paradepaardje van Milli Görüs, ook niet dichterbij.
Zal die moskee uiteindelijk toch verrijzen? De geschiedenis lijkt zich te herhalen. Ook nu is er, net als in Amersfoort tien jaar geleden, waarschijnlijk onvoldoende geld om de oorspronkelijke droom uit te voeren.
Hamurcu: ‘De toekomstige moskee zal bescheidener in omvang zijn. En zonder minaret van tweeënveertig meter.’
Altuntas: ‘In de tijd van de profeet was er helemaal geen minaret. Toen kwam de oproep tot gebed van de dichtstbijzijnde hoge helling.’

Gerelateerd