<div class="lead">Meer duidelijkheid over de relatie tussen de Nederlandse staat en de Haarlemse ‘IRT-informant’</div>
<div class="wpg-element paragraph">
<p>Deze week <a href="https://www.vn.nl.kpnis.nl/Archief/Justitie/Artikel-Justitie/De-IRTinformant-waar-niemand-bij-kan.htm" class="normal" title="De IRT-informant waar niemand bij kan">berichtte Vrij Nederland</a> over de schimmige rol die de Haarlemmer Kris J. speelt in de omvangrijke afperszaak die maandag van start ging. Hij is verdachte maar hoeft zich niet voor de rechter te verantwoorden.</p>
</p></div>
<div class="wpg-element paragraph">
<p>Inmiddels is meer duidelijk over de vergaande afspraken tussen de Nederlandse staat en deze Haarlemse ‘IRT-informant’ over zijn bescherming.</p>
<p>Volgens het Openbaar Ministerie is er niet voldoende aanleiding om Kris J. te vervolgen. Maar wie het strafdossier in de afperszaak leest, ziet een prominent rol weggelegd voor de sportfinancier en veroordeeld drugshandelaar. Hij heeft als eerste de vermeende slachtoffers de duimschroeven aangedraaid en onder bedreiging geld geëist.</p>
<p>Dus waar is Kris J.? En vooral: waarom is hij niet hier, in de Amsterdamse Bunker? Dat vroegen de advocaten van de andere verdachten zich deze week af. Een van die raadslieden had wel een vermoeden. Volgens strafpleiter Michel van Stratum geniet J. mogelijk nog steeds overheidsbescherming. Als aanwijzing daarvoor overhandigde de advocaat afgelopen dinsdag een tot dan toe uiterst geheim stuk aan de rechtbank. Het is een proces-verbaal van een zitting bij het Amsterdamse Hof uit december 2001. Toen stond Kris J. in hoger beroep terecht voor cocaïnesmokkel. </p>
<p>Die zaak werd ruim elf jaar geleden achter gesloten deuren gehouden. Pas nu wordt bekend waarom. Er zijn indertijd meerdere opsporingsambtenaren ondervraagd over de positie van Kris J. in de Nederlandse onderwereld. Bij het Amsterdamse Hof werd voor het eerst officieel bevestigd dat J. werkte voor de overheid en dat hij namens de opsporingsinstanties in de jaren negentig was geïnfiltreerd in de organisatie rond <a href="https://www.vn.nl.kpnis.nl/Archief/Justitie/Artikel-Justitie/De-schaduw-van-de-Ouwe.htm" class="normal" title="De schaduw van de Ouwe">het criminele kopstuk Stanley ‘de Ouwe’ Hillis</a>.</p>
<p>Kris J. werd de transporteur voor de groep. Hij zorgde onder meer voor handelscontacten in Colombia. ‘Het OM heeft toen beslist dat Kris zijn verdiensten mocht behouden’, vertelde Klaas Langendoen aan de raadsheren van het hof. Langendoen was in de jaren negentig CIE-chef bij het Interregionaal Recherche Team (IRT), dat hoopte via infiltratie en via het oogluikend doorlaten van drugstransporten zicht te krijgen op de leidinggevenden in de onderwereld. De criminelen kregen in feite een helpende hand van de Nederlandse regering. ‘Kris was niet in staat om buiten ons om verdovende middelen naar Nederland te transporteren. De overheid nam een groot deel van het werk voor haar rekening, zoals het inklaren, vervoeren, de papieren, en ervoor zorgen dat de container niet bij elke opsporingsoperatie werd gecontroleerd,’ zei Langendoen. ‘Daardoor werd Kris J. drugsbaron, hij genoot aanzien.’</p>
</p></div>
<div class="wpg-element streamer">
<blockquote>
<p>Kris J. kon zijn goddelijke gang gaan. </p>
</blockquote>
</div>
<div class="wpg-element paragraph">
<p>Toen op gegeven moment de rol van Kris J. bekend dreigde te worden, kozen de IRT-informant en zijn beschermheren voor een opmerkelijke tactiek. De Haarlemmer stapte niet in een getuigenbeschermingsprogramma; hij ging ‘op de bluf’ gewoon door met zijn handel als drugsbaron. Volgens Klaas Langendoen was dat een kansrijke optie. ‘Kris had vijanden in Nederland, maar een hoop krediet bij de organisatie in Zuid-Amerika, bestaande uit Colombiaanse criminelen. Er was dankzij hem veel geld verdiend.’ Een aantal van die Colombianen bevonden zich ook in Amsterdam. ‘Daardoor was de drempel [voor de Nederlanders die J. als een verrader zagen] groter om acties tegen hem te ondernemen.’ De oud-CIE-chef: ‘Op deze wijze bestond er een machtsevenwicht dat de veiligheid van Kris kon garanderen. We hebben deze optie besproken met de leiding in Nederland, tot op hoog niveau en van hen toestemming gekregen om dit plan uit te voeren.’ </p>
<p>Kris J. kon zijn goddelijke gang gaan. Hetgeen overigens niet betekende dat hij ongehinderd cocaïne het land mocht binnensmokkelen. Toen hij dat toch deed, liep J. in 2001 tegen de lamp. De rechtbank veroordeelde hem tot 12 jaar gevangenisstraf, maar in hoger beroep speelde Kris J. zijn troefkaart: de overheid was voor hem verantwoordelijk. Dat hij drugshandelaar was en coke smokkelde was immers onderdeel van zijn dekmantel. Met andere woorden: hij moest wel, anders zou hij als ‘verrader’ door de mand vallen. Hij kreeg bijval van zijn ‘beschermheren’ van politie en justitie voor zijn ‘status aparte’. ‘Deze risico’s [wraak uit de onderwereld] kunnen nog jaren voortduren, gelet op het feit dat afrekeningen een rationele vorm van criminaliteit zijn,’ beweerde IRT-officier van Justitie officier Onno van der Veen tijdens de rechtszaak tegen Kris J. </p>
<p>Recherchechef Klaas Langendoen deed er in 2001 nog een schepje bovenop: ‘Van de besprekingen [over de veiligheid van Kris J.] is niets op papier gezet. De overheid wilde dat niet. [&#8230;] De inschatting van de risico’s was gebaseerd op een termijn van langere jaren, misschien wel een heel leven.’ De verdedigingstrategie van Kris J. werkte maar ten dele. Hij werd weliswaar niet veroordeeld voor de handel in cocaïne, maar kreeg toch zeven jaar voor andere delicten, waaronder omkoping van voetballers en illegaal gokken. </p>
<p>Hoe dan ook, de manier waarop Kris J. eerder wheelde en dealde met de Nederlandse overheid roept opnieuw vragen op bij de partijen in de huidige afperszaak, waarin hij dus niet wordt vervolgd. De advocaten van de andere verdachten willen van het Openbaar Ministerie graag weten of Kris J. bewust uit de wind is gehouden. Krijgt hij misschien in stilte nog altijd de beloofde bescherming voor het leven? Of was hij wellicht opnieuw informant van de politie? </p>
</p></div>


Harry Lensink

Gerelateerd