<div class="lead">
<p>Gejuich en lovende woorden, want het klimaatakkoord is een mijlpaal. De consequenties zijn echter ook voor Nederland enorm. Gaat het lukken om op tijd onze economie om te bouwen?</p>
</div>
<p>‘We hebben geschiedenis geschreven,’ schreef de minister van Buitenlandse Zaken van de extreem laag gelegen Marshall Eilanden Tony de Brum gisteren op Twitter. ‘Met dit akkoord kan ik naar huis gaan en mijn mensen zeggen dat er een weg is om te overleven.’</p>
<div class="gpdr-overlay-wrapper">
    <script type="text/plain" class="gpdr-iframe gdpr-service-twitter"></p>
<blockquote class="twitter-tweet" width="500">
<p lang="en" dir="ltr">We have made history today. With this agreement I can go back home to my people and say we now have a pathway to survival. TdB <a href="https://twitter.com/hashtag/COP21?src=hash">#COP21</a></p>
<p>&mdash; Tony de Brum (@MinisterTdB) <a href="https://twitter.com/MinisterTdB/status/675777439122006016">December 12, 2015</a></p></blockquote>
<p><script async src="//platform.twitter.com/widgets.js" charset="utf-8"></script>    </script></p>
<div class="row">
<div class="col-sm-12">
<div class="gdpr-content">
<h4>Twitter</h4>
<p>Deze dienst is alleen beschikbaar wanneer alle cookies zijn geaccepteerd</p>
<p>                <a href="javascript: Cookiebot.renew()" class="gdpr-settings btn btn--primary button--primary">Wijzig cookie voorkeur</a>
            </div>
</p></div>
</p></div>
</div>
<p>En ja, het is inderdaad geweldig dat politici over hun eigen schaduw zijn heen gesprongen en dat het nu een wereldwijd streven is dat de aarde met niet meer dan 1,5 graden mag opwarmen, en dus niet met de eerder gangbare 2 graden. Dat is helemaal in lijn met wat wetenschappers al tientallen jaren zeggen. Een paar weken geleden <a href="https://www.vn.nl/fossiele-industrie-wordt-op-zn-knieen-gedwongen-pier-vellinga/" target="_blank">interviewde ik</a> klimaatexpert Pier Vellinga, een van de oprichters van het IPCC en degene die al in de jaren negentig het zogenaamde stoplicht ontwierp waarmee bij 1,5 graad het licht op oranje stond.</p>
<p>Maar nu de uitvoering.</p>
<p>Diezelfde Vellinga, die bij Nieuwsuur zijn deskundig licht mocht laten schijnen over het klimaatakkoord, zei terecht dat de consequenties ingrijpend zullen zijn, zeker voor een land als Nederland, waar we zo zwaar leunen op de fossiele industrie door ons gas, grootverbruikers als Hoogovens, de overslag van kolen en olie in de Rotterdamse (en Amsterdamse) Haven, de cementindustrie en de enorme transportsector. Dat moet allemaal in twintig tot dertig jaar worden omgebouwd.<q class="pull-right">Als we de uitstoot echt sterk willen verminderen, moeten we energie-intensieve industrieën stil gaan leggen die nog niet zijn afgeschreven.</q></p>
<h5>Nepakkoord</h5>
<p>De vraag die Bas Eickhout, Europarlementariër van GroenLinks zaterdagavond opwierp bij Met het oog op morgen was dan ook terecht: premier Rutte, wat ga je nu doen? Nederland is het vieste jongetje van de klas in Europa, en daarom zal juist ons land de komende jaren enorme inspanningen moeten leveren om de CO2-uitstoot sterk terug te brengen. ‘We zullen de Noordzee vol moeten zetten met windmolens, en op alle gebouwen zonnepanelen, en ook nog in een paar weilanden. Maar het kan,&#8217; zei Vellinga bij Nieuwsuur.</p>
<p>Gaat dat allemaal lukken? Dat is natuurlijk nog maar zeer de vraag. Een andere Nederlandse expert, Jan Paul van Soest, wees er deze zomer op dat afspraken maken <span style="color: #000000"><span style="line-height: 20px">éé</span></span>n is, maar dat het er om gaat dat ze ook moeten worden nagekomen. Hij zette daar zijn vraagtekens bij, vooral ook omdat, als we de CO2 uitstoot echt sterk willen verminderen, we energie-intensieve industrieën moeten gaan stil leggen die nog niet zijn afgeschreven. Maar willen aandeelhouders dat? Denk aan de gloednieuwe kolencentrales aan de Eems en op de Maasvlakte.</p>
<p>De Amerikaanse klimaatwetenschapper Jim Hansen sprak in <em>The Guardian</em> van een ‘nepakkoord’ omdat er <a href="http://www.theguardian.com/environment/2015/dec/12/james-hansen-climate-change-paris-talks-fraud" target="_blank">volgens hem</a> niet meer dan holle afspraken zouden zijn gemaakt. Volgens hem moet fossiele energie zeer zwaar worden belast, want alleen dan zou de CO2-uitstoot drastisch kunnen worden beperkt. Maar daarover zijn geen afspraken gemaakt. Net zomin als over de regulering van de scheep- en luchtvaart, zoals collega Bernice Notenboom gisteren in <a href="https://www.vn.nl/309609-2/" target="_blank">haar blog</a> al opmerkte.</p>
<h5>Als de kudde bizons in beweging komt</h5>
<p>Maar toch, er zit verandering in lucht. In de Klimaattrein, waarmee verschillende betrokken partijen twee weken geleden naar Parijs reiden, deed de financiële sector plechtige beloften aan staatssecretaris Sharon Dijksma dat ze er op zouden toezien dat de CO2-uitstoot omlaag zou gaan. Banken als ABN, SNS, Triodos en grote pensioenfondsen als PGGM gaan gesprekken aan met hun cliënten, van grootindustrie tot MKB en huizenbezitters, om ze te dwingen wat te doen aan CO2-reductie. ‘De kudde bizons is in beweging gekomen en dan zijn ze niet meer te stoppen,’ zei een ingewijde. Überhaupt is de verbazing &#8211; en de vreugde &#8211; bij klimaatexperts groot over de enorme omslag die gaande is.</p>
<p>Niet alleen bij de <em>financials</em>, maar ook in het bedrijfsleven. Iedereen lijkt opeens ervan overtuigd dat er snel wat moet veranderen. In september hield VNO/NCW voorzitter Hans de Boer op Terschelling tijdens het Springtij-festival een <a href="https://www.vn.nl/hoe-vno-ncw-voorzitter-hans-de-boer-de-groene-kerk-opeens-omarmt/" target="_blank">opgewekt verhaal</a> over de kansen van het Nederlandse bedrijfsleven. Er was geld te verdienen aan de verduurzaming! Nederland moet volgens hem een &#8216;Sustainable Delta&#8217; worden, een ‘showroom met eigen oplossingen voor een duurzame wereld’. De Boer probeert zelfs de World Expo naar Nederland te halen, wat dan de eerste ‘groene expo’ moet worden.</p>
<p><q class="pull-right">Elke investering in fossiele industrieën is risicovol geworden</q></p>
<p>Er zullen ook verliezers zijn. De aandelen van bedrijven die kolen winnen gingen de afgelopen jaren al sterk naar beneden: de meesten doen nog maar een paar dollar per aandeel. De olie en gasindustrie zullen hun voorbeeld volgen. De uitkomsten in Parijs zijn een signaal aan de olie- en gasindustrie, zei Urgenda-directeur Marjan Minnesma gisteren in een eerste reactie bij EenVandaag. ‘Hun tijd is voorbij.’ Als om die stelling te onderstrepen verloor het aandeel Shell de afgelopen weken maar liefst twintig procent van haar beurswaarde door de voortdurende lage olieprijs. Toch zou die nog wel eens verder kunnen gaan dalen. ‘Elke investering in fossiele industrieën is risicovol geworden,’ zei Pier Vellinga <a href="http://www.telegraaf.nl/binnenland/24870805/___Investering_in_fossiel_risicovol___.html" target="_blank">dit weekeinde</a> in <em>De Telegraaf</em>. ‘Ik zou uw aandelen na vandaag heel snel van de hand doen,’ sneerde hoogleraar Jan Rotmans op Twitter.</p>
<div class="gpdr-overlay-wrapper">
    <script type="text/plain" class="gpdr-iframe gdpr-service-twitter"></p>
<blockquote class="twitter-tweet" width="500">
<p lang="nl" dir="ltr">Mocht u aandelen Shell hebben dan zou ik ze na vandaag zo snel mogelijk van de hand doen -))   <a href="https://t.co/RMxU8H9I9J">https://t.co/RMxU8H9I9J</a></p>
<p>&mdash; Jan Rotmans (@janrotmans) <a href="https://twitter.com/janrotmans/status/675774356551806978">December 12, 2015</a></p></blockquote>
<p><script async src="//platform.twitter.com/widgets.js" charset="utf-8"></script>    </script></p>
<div class="row">
<div class="col-sm-12">
<div class="gdpr-content">
<h4>Twitter</h4>
<p>Deze dienst is alleen beschikbaar wanneer alle cookies zijn geaccepteerd</p>
<p>                <a href="javascript: Cookiebot.renew()" class="gdpr-settings btn btn--primary button--primary">Wijzig cookie voorkeur</a>
            </div>
</p></div>
</p></div>
</div>
<p>De in 2013 verschenen toekomstscenario’s van Shell, Mountains en Oceans, zijn met dit akkoord achterhaald. In beide scenario’s werd de twee graden-limiet overschreden. Er werd voorzien dat er een transitie zou komen waarbij gas in 2030 de leidende brandstof zou zijn. Shell zette hier vol op in, investeerde in gas, en zette projecten op het gebied van duurzame energie stop.</p>
<h5>Herculiaanse taak</h5>
<p>Was dat verstandig? Shell houdt vol – en niet onterecht, stelde ook Van Soest al vast – dat de ombouw van de economie om de opwarming tot 1,5 graden te beperken een Herculiaanse taak is. Immer, hoe krijg je het voor elkaar om een complete industrie in veertig jaar om te bouwen? En dat zonder de omstreden ondergrondse opslag van CO2 die door burgers maar niet wordt gewild? En hoe moet het met de het vliegtransport? Er zijn vooralsnog geen oplossingen gevonden voor de vervanging van fossiele brandstof in de luchtvaart. Onuitgesproken boodschap: we zullen olie en gas nog hard nodig hebben, hoezeer we in Parijs ook voor elkaar applaudisseerden.</p>
<p>Waar Shell nog geen rekening mee heeft gehouden is het politieke momentum en het publieke sentiment. Wat zal er de komende tijd gebeuren op de aandelenbeurs?</p>
<p>Dit is dus het beeld: de politieke wil om de opwarming te beperken is nu luid en duidelijk uitgesproken, de urgentie wordt gevoeld, er is momentum. Maar zal het snel genoeg gaan om te voorkomen dat onze kinderen en kleinkinderen met een onleefbare aarde zitten opgescheept? Zeker is dat er met het akkoord in Parijs een fundament is gelegd voor verandering.</p>


Harm Ede Botje

Gerelateerd