<div class="wpg-element paragraph">
Vier jaar geleden werd hij veroordeeld voor witwassen, fraude en andere onverkwikkelijke zaken. Vandaag werd Jan-Dirk Paarlberg door de Franse politie opgepakt in zijn huis nabij Saint Tropez. Destijds, in juni 2010, spraken Harry Lensink en Marian Husken met hem over zijn vermeende misdaden en de straf die hem boven het hoofd hangt. 
Het zomerse daglicht komt nauwelijks binnen in de Amsterdamse loungebar aan de Prinsengracht. Bij de ingang staat een portable schminkset, achter de deur van de rookruimte branden de cameralampen van het televisieprogramma NOVA. Jan-Dirk Paarlberg ontvangt de pers. 
De multimiljonair die op 8 juni werd veroordeeld tot viereneenhalf jaar cel voor witwassen, oplichting, fraude en valsheid in geschrifte, wil zijn verhaal doen. &#8216;Ik heb zes jaar mijn mond gehouden. Op advies van mijn vorige advocaat, die meende dat ik de zaak voor de rechter moest uitvechten. Nou, daar heb ik gruwelijk veel spijt van. Ik ben in de media op de meest vileine wijze neergesabeld, waarbij ik vermoed dat sommige kranten werden gevoed door het Openbaar Ministerie.&#8217;
</div>
<div class="wpg-element paragraph">
Maar niet alleen de pers oordeelde bij tijd en wijle snoeihard over de gedistingeerde kasteelheer, ook het vonnis van de rechters is onverbiddelijk. Paarlberg (17 februari 1957) kreeg zelfs een half jaar celstraf meer dan de eis van het Openbaar Ministerie. De rechtbank rekent het hem zwaar aan dat hij &#8216;langdurig&#8217; en &#8216;op geraffineerde wijze&#8217; het internationale financiële en economische verkeer heeft misbruikt en zijn zakenimperium heeft ingezet bij de begane delicten.
Hoofdmoot van de veroordeling is het witwassen van afpersgeld. De rechters achten het bewezen dat de later vermoorde vastgoedman Willem Endstra in de jaren voor zijn dood door Willem Holleeder is gedwongen om ruim zeventien miljoen euro te betalen aan Paarlberg. &#8216;Verdachte wist dat deze bedragen van misdrijf afkomstig waren, maar heeft desondanks de bedragen verworven en voorhanden gehad,&#8217; meldt het vonnis. Dat politie en justitie die witwasconstructies hebben kunnen traceren, is het gevolg van Endstra&#8217;s gewelddadige einde, menen de rechters. Anders was dit misdrijf wellicht nooit boven tafel gekomen, suggereren ze impliciet.
De veroordeelde gaat in beroep én roert zich nu voor het eerst publiek. Gezeten op een leren krukje, praat hij even keurig en bij vlagen geaffecteerd (hij zegt &#8216;dee&#8217; in plaats van &#8216;deed&#8217;) als de afgelopen maanden in de Haarlemse rechtbank. Paarlberg rookt cigarillo&#8217;s, draagt een donkerblauw krijtstreeppak en gebruikt het woord &#8216;verbijsterd&#8217; veelvuldig om zijn onbegrip uit te drukken. De gevallen heer van stand wordt bijgestaan door zijn advocaten Bénédicte Ficq en Marnix van der Werf. Ook aangeschoven zijn de altijd in zijn nabijheid verkerende assistente Yvonne en chauffeur Jacob, die hem al negentien jaar rondrijdt.
Zijn er verder nog mensen die met u geassocieerd willen worden?
&#8216;Ik heb denk ik driehonderd sms&#8217;jes gekregen. Hartverwarmend. Dat geeft kracht, want ik was echt lamgeslagen.&#8217;
Maar hier zit nu wel een veroordeeld witwasser, fraudeur, oplichter en vervalser.
&#8216;Ik moet keihard terugvechten om de waarheid te tonen, want ik ben geen witwasser, ik ben geen fraudeur. Ik heb één foutje gemaakt door een stuk dat een medewerker had geschreven te ondertekenen, omdat die medewerker meende dat we werkkapitaal nodig hadden (Paarlberg heeft in de rechtszaal toegegeven dat hij een vals document, een zogenaamde escrow agreement, heeft ondertekend waarmee zijn bedrijf 1,5 miljoen euro heeft geleend bij zijn bank, red.). Dat had ik niet moeten doen.&#8217;
U maakte een vrij onaangedane indruk toen de voorzitter het vonnis voorlas.
&#8216;Ik kreeg echt een ongelooflijke shock ervan. Ik was verbijsterd. Dat had ik nooit verwacht.&#8217;
Wat dan wel? Dat u zou worden vrijgesproken?
&#8216;Ja. Zeker voor de verdenking van witwassen.&#8217;
</div>
<div class="wpg-element paragraph">
&#8211; ‘Waarom zou ik in godsnaam meewerken aan afpersing?’ 
</div>
<figure id="post-25371 media-25371" class="align-none"><img decoding="async" src="https://www.vn.nl/wp-content/uploads/2014/02/825a77cd-48ea-4490-b3f2-1c0b3ea4188f_paarlberg2.jpg" alt="Foto: Wouter Vandenbrink" /><figcaption>Foto: Wouter Vandenbrink</figcaption></figure>
<div class="wpg-element paragraph">
Het verhaal van Paarlberg is bekend en komt in een notendop hierop neer: hij en Willem Endstra hadden in de jaren negentig een gezamenlijk belang in de jachthaven van IJmuiden. Toen Paarlberg zag dat zijn zakenpartner omging met criminelen, wilde hij afscheid nemen. Het duo haalde hun gezamenlijk bezit uit elkaar, waarbij Endstra de IJmuidense Seaport overnam. Pas jaren later ging Endstra, na aandringen van Paarlberg, betalen.
Dat geloven de rechters niet. Zij kennen meer waarde toe aan de versie van het OM. Die gaat ervan uit dat Endstra door Holleeder gedwongen werd miljoenen te betalen. Om dat geld een legaal sausje te geven, hebben Paarlberg en Endstra volgens justitie meerdere mogelijke neptransacties besproken. Uiteindelijk kwamen ze uit bij de zogenaamde &#8216;oude&#8217; havenschuld. Justitie baseert zich daarbij op Willem Endstra, die dit verhaal liet optekenen bij een notaris met de voorwaarde dat het stuk pas na zijn dood mocht worden geopenbaard. Endstra werd in 2004 vermoord.
Paarlberg noemt het &#8216;absurd&#8217; dat de rechtbank zijn versie niet gelooft. &#8216;Als je uit elkaar gaat, als je gaat scheiden, dan deel je toch je bezit? Volgens de rechtbank heb ik gezegd: hier Willem, je krijgt de Seaport IJmuiden cadeau. Hou het maar. Ik denk dat zo&#8217;n vrijgevig iemand niet bestaat. Het ging uiteindelijk om een investering van bijna twintig miljoen euro, de rente meegerekend. Dan wordt gezegd dat de haven niets waard was, omdat er 24 miljoen gulden verlies in zat. Dank je de koekoek! Dat is allemaal boekhoudkundig. Wij boekten af op investeringen, zodat we bij de volgende verkoop van appartementen minder belasting hoefden te betalen. Je ziet vandaag de dag dat de haven met winst draait. Maar de rechtbank wilde er niet aan. De tweede dag van de rechtszaak heb ik tegen de voorzitter gezegd: het lijkt wel of u me niet gelooft.&#8217;
Dat klopt. Ze geloven u niet.
&#8216;Ja, maar het gaat om de waarde van de haven, die is objectief vast te stellen. Voor een projectontwikkelaar zit de waarde in de grond. Daarnaast zijn er een paar honderd zeer lucratieve ligplaatsen voor jachten. Het is flauwekul om te zeggen dat die haven niets waard is. Waarom zou Willem Endstra anders zelf jaarlijks aan de accountant continuïteitsgaranties hebben gegeven als hij er zelf niet in had geloofd? Haico, zijn broer, heeft tegenover de rechter-commissaris verklaard dat ze ongelooflijk veel winst gaan maken. Dat stukje verhoor blijkt nu net niet in het proces-verbaal te zijn terechtgekomen. Gelukkig hebben we het later op band kunnen terughoren.&#8217;
Toch is de scepsis van de rechtbank begrijpelijk. U en Endstra onderzochten eerst andere mogelijkheden om de schuld in te lossen. Bijvoorbeeld de verkoop van een telecombuis tussen Schiphol en Zandvoort. Die deal ging niet door. Uiteindelijk koos u voor de oude &#8216;havenschuld&#8217; om uw rekeningen te vereffenen. Dat riekt op zijn minst naar een schijnconstructie.
&#8216;Endstra was altijd met fiscale constructies bezig. Het idee om die andere transacties te gebruiken om de schuld te verrekenen, was van hem afkomstig. Zo werkte hij. Ik dacht: als het ons geen schade berokkent en we blijven binnen de grenzen van het toelaatbare, waarom niet? Maar op een gegeven moment vond ik het genoeg. Ik heb zo lang op mijn geld moeten wachten. Ik heb toen gezegd: je moet nu de afspraken uit het verleden nakomen.&#8217;
Ook Endstra zelf wist dat de schuld niet was betaald, stelt Paarlberg. Hij ziet daarvan een bevestiging in een brief die Deloitte &#038; Touche in 2000 naar Endstra stuurde en waarin de accountant aan de vastgoedman adviseert over de vordering die er nog op de haven is. &#8216;Dat heeft de rechtbank van tafel geveegd met het argument: dat zal wel een fiscaal verdoezelingetje van Endstra zijn geweest, maar het is gewoon keihard bewijs dat hij me nog zo veel geld moest betalen. Dat past dan niet in het beeld van Endstra als slachtoffer, dus doen de rechters er niets mee.&#8217;
De zaak is op details ongelooflijk ingewikkeld, maar de bottomline is simpel: of Willem Endstra liegt, of u.
&#8216;Nou, ik weet wel wie er liegt.&#8217;
Waarom zou Willem Endstra over u liegen?
&#8216;Ik ben puzzled. Ik weet niet wat deze man heeft bewogen. Hij regeert over zijn graf heen. Wat ik wel weet, is dat Endstra een bloedhekel had aan mij. Ik ben de eerste die ooit officieel zakelijk afscheid van hem heeft genomen. Hij noemde me een schijtnicht. Endstra had een enorm minderwaardigheidscomplex. Hij maakte graag goede sier met het bezit van anderen. Hij pochte met de Euromast die van mij was, hetzelfde deed hij met de Amsterdamse Droogdok Maatschappij van Erik de Vlieger. Hij had negen vriendinnen, het bewijs dat hij continu bevestiging van zijn persoonlijkheid nodig had. Ik heb hem daarin dwarsgezeten. Op 10 april 2003, de dag dat ik mijn geld wilde veiligstellen en hem bij de notaris een volmacht tot verpanding liet tekenen, is hij zo woedend geworden dat hij die belastende verklaring heeft afgelegd.&#8217;
Toch hechten de rechters veel waarde aan het verhaal van Endstra, gesteund door getuigenverklaringen uit zijn omgeving.
&#8216;Ik ben dan wel geen jurist, maar ik heb buiten de verklaringen van Endstra en getuigen uit zijn omgeving geen spat bewijs gezien. En Endstra is onduidelijk. Hij heeft een dagboek nagelaten waarin ik word genoemd, maar dat is aantoonbaar achteraf gereconstrueerd. Verder noemt hij me niet in de achterbankgesprekken, waarin hij sprak over de afpersing door Holleeder. Maar de belangrijkste vraag is simpel te beantwoorden: wat zou in godsnaam mijn beweegreden zijn om aan een afpersing mee te werken? Ik heb het geld niet nodig. Ik heb genoeg verdiend. Ze zeggen dat ik dat geld van Endstra voor Holleeder houd. Maar ik heb het allemaal al uitgegeven! Die stukken van mijn boekhouder heb ik ook aan de rechtbank getoond.&#8217;
U hebt eerder een beeld geschetst van een vastgoedhandel waar miljoenendeals mondeling worden beklonken. Het OM en de rechters reageerden vol ongeloof.
&#8216;Het maakt me machteloos. Het zijn juristen, ze denken alleen maar in juristerij. Dus zeggen ze: &#8220;Als u uw geld van Endstra niet kreeg, waarom deed u dan niet gewoon een incasso?&#8221; Maar zo werkt het niet altijd. In de vastgoedwereld gaat veel mondeling en geldt: een man en man, een woord een woord. Althans voor mij. Een mondelinge overeenkomst is ook bindend. Zo deed ik zaken met Endstra, die overigens zwaar dyslectisch was. Hij schreef niet makkelijk en ik trouwens ook niet.&#8217;
Maar u komt uit de bankwereld! Niet uit de ambulante autohandel, waar je op de achterkant van de sigarendoos een deal sluit.
&#8216;Ik heb mijn hele leven nog nooit aantekeningen gemaakt. Ik heb met overheden en multinationals wereldwijd zaken gedaan. Als ik een zaak heb lopen, doe ik die helemaal uit mijn hoofd. Ook toen we Uni-Invest overnamen (Paarlberg kocht dit beursgenoteerde vastgoedbedrijf in 2002, red.). Ik kon vertellen wat er in de contracten op pagina 143 links bovenaan stond. Zo heb ik het altijd gedaan, ook in de bankwereld. Ik had twee secretaresses die mijn brieven schreven. Vraag het Yvonne, ik schrijf nooit wat op.&#8217;
De claim die u op Endstra had, dateert van eind jaren negentig. In 2002 kwam Endstra in het nieuws als &#8216;bank van de onderwereld&#8217;. Had u niet gewoon uw verlies moeten nemen toen ook de banken afscheid van hem namen?
&#8216;Ja, achteraf. Maar toen… wij waren ook continu aan het uitbreiden, we hadden geld nodig. En denk maar niet dat de banken spoorslags vertrokken zijn. Nadien zat de Duitse Areaal Bank gewoon bij hem op kantoor voor een nieuwe geldlening. En een andere bank financierde de aankoop van het Kurhaus, waar Endstra achter zat.&#8217;
Op 17 mei 2004 werd Endstra doodgeschoten. Wat dacht u op dat moment?
&#8216;Ik was geschokt. Net zo verbaasd als iedereen. Ik wist niet dat hij zo diep in die wereld zat en dat wist het OM ook niet. Officier van justitie Koos Plooij vertelde op een van de regiezittingen dat &#8220;ons pas nu is gebleken op welke schaal meneer Endstra witwaste en wat hij in die onderwereld deed&#8221;. Oké, hij werd de bankier van de onderwereld genoemd in krantenartikelen. Maar ik heb de afgelopen jaren ook heel wat onzin over mezelf gelezen in de media. Echt de ballen van waar.&#8217;
Een andere zaak waarvoor u bent veroordeeld is de aankoop van een hotel. U hebt de aanschaf onder meer gefinancierd met 8,5 miljoen gulden die bij een bank in Luxemburg cash is gestort. Geld dat volgens u afkomstig is van de verkoop van kunst aan een Belgische verzamelaar. Maar de rechters oordelen dat u crimineel geld hebt witgewassen. Waarom hebt u dat niet goed kunnen uitleggen?
&#8216;Dat is niet waar. Ik heb alle schilderijen bij de rechter-commissaris beschreven. Wat ze voorstelden, wat er op stond, welke schilders. Daarnaast heb ik ook een verklaring bijgevoegd van de kunstgalerie waar ik de stukken midden jaren tachtig heb gekocht. Het gaat onder meer om een Botero-beeld, een paar werken van Van Dongen, een kubistische Picasso en een Chagall waarvan ik niet zo was gecharmeerd.&#8217;
U kunt de namen van de schilderijen niet noemen. Er zijn geen foto&#8217;s, geen documenten, geen getuigen van die deal te vinden en de afnemer is dood.
&#8216;Ja, dat is heel vervelend. Zeker nu de rechters die zaak in twijfel trekken.&#8217;
Ze trekken het niet in twijfel. Ze zeggen glashard: het is witwassen.
&#8216;Ja maar, hebben jullie daar bewijs van gezien?&#8217;
Daar gaat het niet om. Bij een witwasverdenking geldt de omgekeerde bewijslast. Legt u als verdachte maar uit dat het geld wel een legale herkomst heeft. Dat is u niet gelukt.
&#8216;Ik ben op zoek geweest naar bewijzen. Mijn vaste kunstagent heeft het internet nog afgestroopt, op zoek naar die stukken. Maar we hebben niets gevonden.&#8217;
Dat is niet het enige. U krijgt ook nog eens 8,5 miljoen gulden cash, die u pas een maand later naar een bank in Luxemburg brengt. Het geld komt vervolgens via buitenlandse vennootschappen terug in een hotel in Nederland. Nog eens aangevuld met 3 miljoen euro van Willem Endstra, afkomstig uit de verkoop van een speedboot aan een rijke Arabier. Daar mag de rechter toch een verklaring voor eisen?
&#8216;De rechter kan zo&#8217;n conclusie van witwassen trekken, maar ontbeert realiteitszin. Hij weet niet hoe mijn leven eruitziet. Ik was in die tijd met tien verschillende dingen tegelijk bezig en zat veel in het buitenland. Gemiddeld meer dan tweehonderd dagen per jaar.&#8217;
Het Openbaar Ministerie ziet u niet alleen als dader maar ook als slachtoffer. U zou zijn gedwongen aan de afpersingen mee te werken. In het dossier zijn daar expliciete en impliciete aanwijzingen voor te vinden. Wat vindt u van die toebedeelde dubbelrol?
&#8216;Daar heeft het OM vijf kantjes aan besteed in zijn requisitoir. Dat ik slachtoffer zou zijn. Mijn advocaten vonden het bizar dat Plooij die weg opging. Hoe kun je van iemand straf eisen als je hem afschildert als slachtoffer?&#8217;
En? Bent u ook slachtoffer?
&#8216;Nee, absoluut niet! Ik wilde weg bij Endstra vanwege de mensen om hem heen. Dan zou ik me vervolgens laten dwingen door diezelfde types? Ik neem aan dat als Holleeder druk uitoefent, hij dan wel andere methodes weet om zijn geld te krijgen dan mij naar een notaris te sturen.&#8217;
Over uw contacten met Holleeder stelt het vonnis dat die &#8216;omvangrijker zijn geweest dan dat de verdachte de rechtbank wil doen geloven&#8217;. Hoe goed kende u hem?
&#8216;Ik heb Holleeder twee keer gezien bij Endstra thuis. Dat heeft Holleeder in zijn eigen strafzaak ook gezegd. Er is nog een derde keer geweest. In het toilet van restaurant Groot Paardenburg stond ik mijn handen te wassen toen hij binnenkwam. We hebben elkaar gegroet. Hoe kan je dan met droge ogen volhouden dat de frequentie hoger is geweest?&#8217;
Getuigen bevestigen dat idee.
&#8216;Met de man die beweert dat Holleeder regelmatig bij mij thuiskwam, had ik een arbeidsconflict over diefstal. Hij heeft geprobeerd geld achterover te drukken. Dat kostte hem zijn baan. Uit woede heeft hij bij de politie een verklaring afgelegd. Hij zou bij mij thuis een handgemeen hebben gehad met Holleeder. Mijn chauffeur Jacob was volgens hem tussenbeide gekomen. Jacob heeft onder ede verklaard dat het nooit is gebeurd.&#8217;
Op uw bezit is beslag gelegd. Uw wacht een gevangenisstraf. Hoe verlammend werkt dat?
&#8216;Het is inderdaad kaal aan de muur op Bolenstein. We hebben nog stoelen, maar geen bestek meer. Ik ben niet per se optimistisch, maar ga er wel tegenaan. Ik sta vijf-nul achter.&#8217;
Bereidt u zich voor op een verblijf in de gevangenis?
&#8216;Ik slaap meestal erg goed, maar ik heb na het vonnis wel een paar erg korte nachten gehad.&#8217;
U hebt in 2004 drie dagen in een politiecel gezeten. Hoe was dat?
(Voor het eerst lachend:) &#8216;Dat was geen feest. Ik ben wel afgevallen, want het eten was niet te harden daar. Slapen ging ook niet geweldig. Ik moest mijn bed opmaken met papieren lakens.&#8217;
Een voorproefje op viereneenhalf jaar cel?
&#8216;Nee! Dat gaat me niet gebeuren. Ik ga niet een straf uitzitten voor iets dat ik niet heb gedaan. Ik heb zo veel onbegrip voor het vonnis, het lijkt wel of de rechtbank het requisitoir heeft overgenomen. Ik zal het zelf moeten doen, op zoek gaan naar mensen die voor me willen getuigen in de rechtszaal.&#8217;
</div>

Jan-Dirk Paarlberg: ‘de rechter ontbeert realiteitszin’