<div class="lead">
Het gedachtegoed van Sylvana Simons&#8217; Bij1 leunt stevig op Gloria Wekkers Witte onschuld. Daarmee probeert de partij te verenigen wat onverenigbaar is, schrijft Jamal Ouariachi.
</div>
Naar wie gaat je stem bij de eerstvolgende verkiezingen? Ik wens te denken dat de meeste mensen hun keuze maken op basis van de inhoud van partijprogramma’s, of in ieder geval een globaal idéé dat ze van die programma’s hebben. Maar minstens zo belangrijk is de vraag: deugt de lijsttrekker?
Ikzelf zou bijvoorbeeld nooit op Thierry Baudet stemmen. Vanwege zijn standpunten, om te beginnen, maar óók vanuit het onderbuikgevoel dat die gladde glipper gewoonweg niet deugt. Ik vertrouw hem niet. Alexander Pechtold? Nog even los van zijn recente appartementen-gedonder: ik heb nooit op die man kunnen stemmen. Hij heeft ongetwijfeld het beste met het land voor, zijn partij verkondigt sympathieke standpunten &#8211; maar ook hem vertrouw ik niet. Andersom maakt de compromisloosheid van de Partij voor de Dieren dat ik op rationele gronden een stem op die partij als een verloren stem beschouw &#8211; maar mijn onderbuik zegt: Marianne Thieme deugt.
<h3>Het dubieuze zooitje van Sylvana Simons</h3>
In de stad waar ik woon kan ik bij de gemeenteraadsverkiezingen van 21 maart op Bij1 stemmen, de nieuwe partij van Sylvana Simons. Wat heeft die vrouw een hoop stront over zich heen gekregen, de afgelopen jaren, en hoewel veel daarvan onterecht was, heeft ze toch minimaal één enorme misstap begaan die mijn vertrouwen in deze politica, op puur rationele gronden, een flinke slag heeft toegebracht: ze was lid van Denk.
<div class="figure--right">
<figure id="post-327123 media-327123" class="align-left"><img decoding="async" src="https://www.vn.nl/wp-content/uploads/2016/05/prev_watermarked0_55309342_preview.jpg" srcset="https://www.vn.nl/wp-content/uploads/2016/05/prev_watermarked0_55309342_preview-320x213.jpg 320w, https://www.vn.nl/wp-content/uploads/2016/05/prev_watermarked0_55309342_preview-640x427.jpg 640w, https://www.vn.nl/wp-content/uploads/2016/05/prev_watermarked0_55309342_preview-1280x854.jpg 1280w" alt="" /><figcaption>Sylvana Simons. Foto: HH</figcaption></figure>
</div>
Niettemin, als ik haar hoor praten in een talkshow, <a href="https://www.vpro.nl/buitenhof/speel~POMS_VPRO_12330804~sylvana-simons~.html" target="_blank">zoals gisteren bij Buitenhof</a>, dan zegt mijn onderbuik: ze deugt. Ze deugt, en ze heeft het beste met onze samenleving voor. Dat weet ik zeker. En toch gilt mijn hoofd zo hard mogelijk: niet doen! niet op stemmen!
Waarom niet? Nou, niet alleen omdat <a href="http://www.bij1.org/gemeenteraadsverkiezingen-2018" target="_blank">de kandidatenlijst van Bij1</a> een nogal dubieus zooitje is. Daar staat bijvoorbeeld de geradicaliseerde extremist Anousha Nzume op. Je weet wel, dat type dat keer op keer propageert dat we toch vooral naar elkaar moeten luisteren (Hallo witte mensen!), maar dat zelf behoorlijk wat moeite heeft met luisteren.
Dat type dat zich systematisch afsluit voor kritiek op haar opvattingen, net zoals de andere leden van de benepen antiracisme-kringen waarin zij zich begeeft, bijvoorbeeld het gezelschap waarmee zij de podcast Dipsaus maakt, onder wie de beruchte extremist Arzu Aslan en de jammerlijk van haar voetstuk gevallen Trouw-journaliste Seada Nourhussen. ‘Door en voor vrouwen van kleur’, is de ondertitel van Dipsaus. Brrr, ja, ‘van kleur’, sowieso een van de ergerlijkste anglicismen van de afgelopen jaren.
<a data-ga-category="embedded-article" data-ga-action="clicked" data-ga-label="" href="https://www.vn.nl/gloria-wekker-witte-onschuld-bestaat-niet/" class="article-embed article-embed--right">Lees ookEmeritus hoogleraar Gloria Wekker: ‘Witte onschuld bestaat niet’8 juni 2016</a>
<h3>Waarom intersectionaliteit een waanbeeld is</h3>
Maar kandidaat-lid Nzume is niet het grootste probleem van Bij1. En het grootste probleem is zelfs niet kandidaat-lid Gloria Wekker, hoewel het gedachtegoed van de partij zowel taalkundig als inhoudelijk stevig leunt op Wekkers veelbesproken studie Witte onschuld. Dat gedachtegoed zelf is wél het probleem. Ik heb het dan over intersectionaliteit.
In Buitenhof legde Sylvana Simons gisteren uit dat haar partij politieke onderwerpen aankaart ‘vanuit een intersectionele gedachte’. Intersectionaliteit is het idee dat verschillende menselijke kenmerken, zoals klasse, etniciteit, seksuele voorkeur en gender, raakvlakken met elkaar vertonen en dus niet geïsoleerd maar altijd in relatie tot elkaar beschouwd moeten worden. Een gedachte waar eigenlijk niemand bezwaar tegen kan hebben, op het eerste oog. En toch is de theorie van de intersectionaliteit in de praktijk een waanbeeld.
Wie op de website van Bij1 de kandidatenlijst van de partij bestudeert, voorzien van vrij hilarische en aardig narcistische cv’tjes, ziet al snel wat ik bedoel. Een van de kandidaat-leden noemt zich &#8216;vreer&#8217;. Ik citeer uit het cv van &#8216;vreer&#8217;: &#8216;ik ben vreer (geschreven zonder beginhoofdletter!) en ik ben een genderzwerver, gendermeander. Als voornaamwoorden gebruik ik voor mezelf geen hij of zij, maar hen/die en hun.&#8217;
<q class="pull-left">Hebben moslims wel respect voor transgenders zoals &#8216;vreer&#8217;?</q>Ja, je kunt erom lachen, dit majestueuze meervoud in de derde persoon, maar laten we &#8216;vreer&#8217; een paar seconden lang serieus nemen. &#8216;vreer&#8217; maakt deel uit van een partij die behalve voor de acceptatie van transgenders tevens strijdt voor de acceptatie van moslims. Helemaal volgens het handboek van de intersectionaliteit: minderheden moeten solidair met elkaar zijn. Mooi, dus we moeten respect hebben voor moslims. Splendid! Maar hebben die moslims wel respect voor transgenders zoals &#8216;vreer&#8217;?
<h3>Niet elke islam-criticus is islamofoob</h3>
Een ander kandidaat-lid, Marjan Sax, schrijft: &#8216;Vanaf de jaren zeventig zet ik me in voor vrouwenrechten, veilige abortus en de rechten van sekswerkers.&#8217; Alweer: wat prachtig! Maar als je verbonden bent aan een partij die kritiek op de islam &#8216;islamofobie&#8217; noemt, zoals kandidaat-lid So Roustayar in haar bio’tje doet, dan wringt er iets. Islamofobie is over het algemeen een term die gebruikt wordt om islam-critici de mond te snoeren.
Wie niet zit te wachten op een toename van moskeeën in Nederland, is islamofoob. Wie strenger toezicht wil op wat er door imams in die moskeeën gepredikt wordt, is islamofoob. Wie er niet blij mee is dat de hoofddoek, dat symbool van zevende-eeuws denken over vrouwelijke én mannelijke seksualiteit, een geaccepteerd onderdeel wordt van het Nederlandse straatbeeld, ook bij politieagenten &#8211; lijdt aan islamofobie.
<q class="pull-left">Je kunt niet voor vrouwenrechten pleiten en tegelijkertijd kritiek op de islam wegzetten als islamologie.</q>
Daar wringt de schoen. Je kunt niet voor vrouwenrechten pleiten en tegelijkertijd kritiek op een van de meest vrouwenrechten-schendende religies, de islam, wegzetten met die besmette term islamofobie. Je kunt ook niet aan de ene kant voor jezelf de vrijheid opeisen om genoemd te worden zoals jij dat vanwege je gender-identiteit graag wil &#8211; ‘hen’ of ‘zus of zo’ of ‘whoever’- terwijl aan de andere kant een partijgenoot van je, de eerdergenoemde Nzume, andere mensen streng corrigeert als ze zichzelf met het woord &#8216;blank&#8217; willen omschrijven.
Dan treedt de taalpolitie op, dan moet het ineens &#8216;wit&#8217; zijn. (Ach, ik zie die arme Georgina Verbaan nóg opschrikken toen zij onlangs in <a href="https://dewerelddraaitdoor.bnnvara.nl/media/379784" target="_blank">een uitzending van De wereld draait door</a> per ongeluk ‘blank’ zei en meteen door Nzume fel op de vingers werd getikt&#8230;). Je zult dan moeten accepteren dat iederéén de taal vrijelijk mag gebruiken, dat iederéén zichzelf mag aanduiden zoals het hem of haar goeddunkt, zelfs als zo’n aanduiding kwetsend voor jou is.
<h3>Door te kiezen voor alles, kiest Bij1 nergens voor</h3>
Bij1 probeert te verenigen wat onverenigbaar is. Hetzelfde patroon zie je als je het programma van de partij bestudeert. Leukigheid voor iedereen, daar komt het zo’n beetje op neer. Intersectionalisme is allemansvriendisme, en Bij1 wil dan ook een allemansvriend zijn, maar terwijl de partij diversiteit hoog in het vaandel heeft staan, staat allemansvriendisme juist haaks op diversiteit.
Allemansvriendisme komt erop neer dat je door te kiezen voor alles, nergens voor kiest. Je kunt, om nog maar eens een voorbeeldje te noemen, niet tegen racisme ageren en ondertussen meer aandacht vragen voor ‘zwarte kunst’. Sowieso, als je de term ‘zwarte kunst’ zonder blikken of blozen gebruikt, zit er gewoon iets niet helemaal goed in je bovenkamer.
De enige gemene deler die ik kan ontwaren in het program en de kandidaten-cv’s van Bij1, het enige werkelijk intersectionele element, als het ware, is het streven naar een maatschappij waarin niemand zich gekwetst voelt. Ook dát kan niet. Dat is een kinderachtige droom, een kleuterfantasie. Je ontkent met die fantasie dat mensen fundamenteel van elkaar verschillen en dus ook fundamenteel met elkaar van mening kunnen verschillen. Dat zal altijd tot onbegrip, kwetsuren, ergernis en zelfs haat leiden.
<q class="pull-left">Begrip hebben voor elkaars anders-zijn is een mooi ideaal, maar mag nooit een plicht worden.</q>
Daar doe je niets aan. Het is het onvermijdelijke gevolg van individuele vrijheid. Je kunt mensen niet verplichten elkaar aardig te vinden. Begrip hebben voor elkaars anders-zijn is een mooi ideaal, maar mag nooit een plicht worden. Je kunt er hooguit voor zorgen dat de wet waarborgt dat alle Nederlanders gelijk behandeld worden. En laat Sylvana Simons in Buitenhof nu nét erkend hebben dat de Nederlandse grondwet dát al doet…
Ach, het is zo’n mooie gedachte: een samenleving zonder discriminatie. Maar je kunt alleen tegen discriminatie strijden als je keuzes maakt. Misschien iets om te onthouden voor de Tweede Kamerverkiezingen van 2021.
<div class="info-box-shadow">
<a href="https://www.vn.nl/auteur/jamal-ouariachi/" target="_blank">Jamal Ouariachi (1978)</a> is schrijver. Elke week schrijft hij een column voor Vrij Nederland. Eerder schreef hij over intersectionaliteit dit: <a href="https://www.vn.nl/jamal-metoo-ihave-discussie/" target="_blank">&#8216;De discussie over #MeToo en #IHave raakt door absurdisme ondergesneeuwd.&#8217;</a>
</div>

Macht