Als het klopt wat oud VVD-leider Frits Bolkestein ooit opmerkte – ‘Gelukkig is het land waar de politiek saai is’ – dan zijn wij in Nederland al enige tijd ongelukkig. Ik sprak over die politiek met een vriend, vertelde dat de verwikkelingen me aangrepen en somber stemden. Niet alleen het brein, maar ook het lichaam, dat letterlijk de neiging heeft zich terneergeslagen te gedragen. Dat gaat me veel te ver, want het is mijn beroep niet, de politiek, en zo’n allesoverheersende politieke houding vind ik meer iets voor in een ander land – voor Zuid-Afrika onder de apartheid, bijvoorbeeld.

Vriend kan zich gemakkelijker distantiëren van Wilders, het CDA-congres, de nieuwe regering die staat te trappelen, en hij zei: ‘Ik word elke keer alleen een beetje minder trots op Nederland.’ Dat is op z’n minst een opmerkelijk resultaat van acht jaar hernieuwd Nederlands nationalisme.

Ik herinner me de ‘koopkrachtplaatjes’. Daarover, en nergens anders ging het toch als er een nieuwe regering...