<div class="wpg-element paragraph">
<p>Als het klopt wat oud VVD-leider Frits Bolkestein ooit opmerkte &#8211; &#8216;Gelukkig is het land waar de politiek saai is&#8217; &#8211; dan zijn wij in Nederland al enige tijd ongelukkig. Ik sprak over die politiek met een vriend, vertelde dat de verwikkelingen me aangrepen en somber stemden. Niet alleen het brein, maar ook het lichaam, dat letterlijk de neiging heeft zich terneergeslagen te gedragen. Dat gaat me veel te ver, want het is mijn beroep niet, de politiek, en zo&#8217;n allesoverheersende politieke houding vind ik meer iets voor in een ander land &#8211; voor Zuid-Afrika onder de apartheid, bijvoorbeeld.</p>
</p></div>
<div class="wpg-element paragraph">
<p>Vriend kan zich gemakkelijker distantiëren van Wilders, het CDA-congres, de nieuwe regering die staat te trappelen, en hij zei: &#8216;Ik word elke keer alleen een beetje minder trots op Nederland.&#8217; Dat is op z&#8217;n minst een opmerkelijk resultaat van acht jaar hernieuwd Nederlands nationalisme.</p>
</p></div>
<div class="wpg-element paragraph">
<p>Ik herinner me de &#8216;koopkrachtplaatjes&#8217;. Daarover, en nergens anders ging het toch als er een nieuwe regering stond aan te komen. Er was een meer linkse en een meer rechtse koopkrachtplaatjesspreker, en die twee waren het zeer oneens over de percentages en de cijfers. Het waren discussies waarover je als leek te horen kreeg dat het belangrijk was, maar wat kostte het een moeite de aandacht erbij te houden, en wat was de neiging groot te denken: &#8216;Heel knappe koppen. Die gaan het uitzoeken.&#8217;</p>
<p>Ze kwamen nu nog wel even voorbij, de koopkrachtplaatjes, maar bijna als een plichtmatigheid, een herinnering aan andere tijden. Nu overheersen de principes, de grote ideeën (vrijheid van godsdienst, rechtsstatelijkheid) en ook de dramatische gebaren. Kort gezegd: wat lange tijd een &#8216;plaatje&#8217; was, de ene statistiek tegen de andere, heeft nu een lichaam gekregen en een hart.</p>
<p>Ik weet niet of het een vooruitgang is, maar wat je ook van het CDA-congres kan zeggen: niet dat het ondramatisch was of niet hartstochtelijk. Het waren geen moties die daar stonden te wachten voor de interruptiemicrofoon, maar mannen en een paar vrouwen in onmiddellijk herkenbare Nederlandse kledij, met stemmen die trilden en lichamen die de moed bijeenraapten en zich schrap zetten.</p>
</p></div>
<div class="wpg-element paragraph-quote">
<blockquote>
<p>&#8211; Wilders is de meest lichamelijke van alle Nederlandse politici</p>
</blockquote>
</div>
<div class="wpg-element paragraph">
<p>Ineens zag je hoe het CDA eruitziet. En het was geen cerebrale, maar een buitengewoon stoffelijke ervaring. Als de politiek weer moet gaan &#8216;leven voor de mensen&#8217;, zoals zo vaak wordt gewenst, dan zag je hier de uitkomst van dat verhoorde gebed.</p>
<p>Het was geen theater in de gebruikelijke zin van het woord, eerder een aflevering van een reallife productie, waarin de mensen ontiegelijk samenvielen met zichzelf. Christenen, vooral protestanten, kunnen het van oudsher goed: opzichtig worstelen met hun geweten. Het maakt hun worsteling niet onechter, maar wel geoefender dan die van bijvoorbeeld liberalen. Nou was er binnen de VVD ook nauwelijks neiging tot tweespalt &#8211; en juist die routineuze gesmeerdheid maakte het verdacht.</p>
<p>Er is een tijd geweest waarin ik moeite had een innerlijke juichtoon te onderdrukken als het minder ging met het CDA. Want die partij stond voor stoffigheid en het vastroesten der zaken, en alles ter linker- of ter rechterzijde was beter dan dit stilstaand water. Die tijd is alweer zo&#8217;n jaar of acht voorbij, want in de praktijk zijn het de christen-democraten die de rechts-populisten het meest effectief weten te corrigeren. Linkse partijen zijn daarvoor te smetvrezend, en in elk geval de VVD heeft daarvoor niet het hart.</p>
<p>En dan is er natuurlijk Wilders, de meest lichamelijke van alle Nederlandse politici omdat hij, door de omstandigheden gedwongen, zijn eigen lichamelijke en geestelijke welzijn op het spel zet voor zijn politiek. Hij was het afgelopen weekend in Berlijn, waar hij opnieuw een onmogelijke rol vervulde: die van de internationale nationalist, de Nederlandse politicus die naar heinde en verre reist om Duitsers, Amerikanen, Denen ervan te overtuigen dat ze nog Duitser, Amerikaanser en Deenser moeten worden dan ze toch al zijn. Het is de droom van de internationale provinciën die daar gestalte krijgt.</p>
<p>Maar is het ook niet vanwege Wilders, die zijn lichaam geeft als politiek onderpand, dat de gebruikelijke sprekers over koopkrachtplaatjes niet langer overtuigen? Dat het keurige, het doorgerekende en het procedurele te weinig mensen weet te verleiden tot een stem?</p>
<p>Je moet je afvragen waar die massale steun voor Wilders vandaan komt, en wat ik kan bedenken is dit: hier is een man die, gelijk Willem van Oranje ooit, zijn lichaam in de strijd werpt om volk en vaderland te redden. PVV-stemmers moeten het gevoel hebben: deze man komt letterlijk voor ons op, niet eens zozeer door wat-ie zegt, maar omdát-ie het blijft zeggen en doen, met gevaar voor eigen leven.</p>
<p>Als die lichamelijke politiek de norm wordt, kunnen we de saaiheid, en dus ook het geluk, wel vergeten.</p>
</p></div>


Gerelateerd