Interview / Adam Levin
Twee van de negen jaar dat hij werkte aan zijn 1030 pagina&#8217;s tellende debuut, stond Adam Levin rechtovereind te schrijven. De jaren eraan voorafgaand had hij zo verkrampt gezeten, zoveel uren achter elkaar, sigaretten rokend, koffie slurpend, dat het grondig misging met zijn rug. &#8216;En dan zat ik ook nog eens op zo&#8217;n luie stoel, bijna een fauteuil,&#8217; vertelt de jonge Chicago&#8217;er op het Crossing Border festival in Den Haag. Hij heeft een kater. Hij heeft een jetlag. Hij schreef een van vermakelijkste debuutromans die ik ooit heb gelezen.
The Instructions (Nederlandse uitgave: De Instructies) is het verhaal van Gurion ben-Judah Maccabee. Gurion is een zeer slim, maar moeilijk Joods jongetje van tien jaar oud. Omdat hij het al op meerdere scholen heeft verbruid, krijgt hij les in &#8216;The Cage&#8217; van zijn huidige school: een speciale, afgesloten ruimte waarin licht ontvlambare kinderen afzonderlijk in een soort stemhokjes moeten zitten, nauwlettend in de gaten gehouden door de wrede en eenhandige gevangenisbewaarder Botha. Gurions vader is een advocaat die twee rechtsextremistische criminelen verdedigt, zijn moeder een ex-commando van het Israëlische leger. En Gurion zelf? Die is van mening dat hij misschien niet, maar waarschijnlijker wél de Messias is. &#8216;Volgens mij speelt ieder Joods jongetje wel eens met die gedachte,&#8217; antwoordt Levin op de vraag of hij er als kind zelf ook wel eens last van heeft gehad. Het complete verhaal, verteld vanuit het perspectief van Gurion, omvat slechts vier dagen. Op de eerste pagina&#8217;s ben je getuige van min of meer onschuldig kwajongensstreken, op de laatste pagina&#8217;s wordt het grimmig. De ontwikkeling doet denken aan een boek als Lord of The Flies, waarin kinderen, gestrand op een eiland, zich langzaam ontpoppen tot machtswellustige en meedogenloze monsters. Ook associeerde ik het personage Gurion af en toe met Tom Sawyer. Maar de stijl van het boek, de humor, de slimme grapjes en mathematische analyses van bijvoorbeeld schoolpleinspelletjes doen veel meer denken aan Infinite Jest van David Wallace, of misschien Extremely Loud and Incredibly Close van Jonathan Safran Foer. Hierdoor, en ook door een redelijk rechttoe-rechtaan plot, ervaar je het boek geenszins als ontzettend dik. En als je het dan eenmaal uit hebt, dan snap je niet meer precies waar die duizend bladzijden nou voor nodig waren.
Wat een lul
Dat was ook het commentaar in sommige recensies: Levin stopt de pagina&#8217;s vol met futiliteiten, het is alleen maar pagina&#8217;s vullen om het pagina&#8217;s vullen. Maar het zijn júist de uitweidingen, het meticuleus blootleggen van zowel de machinaties van een gewiekste belhamel als de hiërarchie en parallelwereld van een lagere school, die The Instructions zo&#8217;n heerlijk boek maken.
Levin lacht als ik zo&#8217;n recensie aanhaal. &#8216;O, man,&#8217; zegt hij, en drinkt grijnzend van zijn thee. Het is de lach van de schrijver die de humor er wel van kan inzien, maar er toch ook wel mee in zijn maag zit. Vooral die in The New York Times zit hem dwars. Niet zomaar een krant, tenslotte. Levin: &#8216;Ik lach er nu om, maar die vent moet mij echt niet in een donker steegje tegenkomen.&#8217; Hij is zo pissig omdat de recensent, Joshua Cohen, aan het begin van het artikel zijn eigen (bijna zo dikke) boek naast dat van Levin legt. Hij lijkt zichzelf schaamteloos via Levin in de kijker te willen spelen. Alle kritiek daarna voelt dan ook als het afgunstig neersabelen van de concurrentie. &#8216;Ik troost me met de gedachte dat hij zichzelf enorm voor lul heeft gezet en zo zijn eigen recensie compleet heeft ontkracht. Maar toch, wat een lul, wát een lul.&#8217; Levin verklaart de bizarre keuze van de redactie van de NYT als volgt: &#8216;In Engeland doen ze dat vaker, een auteur door een andere auteur laten recenseren. Liefst kiezen ze dan twee auteurs die een beetje in hetzelfde vaarwater vertoeven. Het is dan natuurlijk de bedoeling dat na de recensie van de één, de ander met venijnige repliek komt. Heb ik niet gedaan, maar ik heb er wel stevig van gebaald, ja.&#8217; Gek genoeg, ook al weet ik dat hij een grapje maakt, kan ik het me zonder enige moeite voorstellen dat deze niet zo heel grote doch jongensachtige en ietwat ondeugend ogende schrijver een recensent bij de oren pakt en hem tegen de vloer werkt. Identificeert hij zich met een van zijn personages? Was hij vroeger een gefrustreerd, haast schizofreen heethoofdje als Gurion? Een onbevreesde vechtersbaas als Benji Nakamook? Of meer een stil, belezen en keppeldragend ventje als Eliyahu? Levin lacht. &#8216;Ik was wel een heethoofd, maar zeker niet zo geëngageerd en getroebleerd als Gurion. Geen machiavellistische mini-Rabbijn. Ik was meer als Vincie, snel kwaad, veel vechten, geen zin in wiskunde, waar ik trouwens wel heel goed in was. Ik ben trouwens ook nog even heel dik geweest. Dat was geen pretje.&#8217;
Penny guns
Tijdens het lezen van The Instructions kwam één vraag steeds weer op, en in de recensie van Joshua Cohen kwam het ook al naar voren. &#8216;Gurion is net zo oorlogszuchtig als de meeste antisemieten denken dat Israël is,&#8217; schreef hij. Dus dat die vergelijking ook steeds bij mij opkwam, maakt me volgens Cohen misschien wel een beetje een antisemiet. En dát maakt mij, op mijn beurt, een tikkeltje huiverig om het bij Levin aan te kaarten. Staat Gurion symbool voor Israël? Hij is streng gelovig en de loyaliteit voor zijn ouders valt moeilijk te rijmen met die voor zijn uitverkoren volk en voor zijn niet-Joodse vriendjes. Onder een groep Joodse kinderen verspreidt hij wapens (penny guns, een plastic fles met een ballon waarmee je kwartjes kunt schieten) voor wanneer het tijd voor de strijd is, en die strijd komt uiteindelijk ook (the Gurionic War).Levin schiet voor de zoveelste keer in de lach. &#8216;Of ik nu denk dat jij een antisemiet bent? Nee, nee, maak je geen zorgen. Ik begrijp de associatie heus wel. Waarschijnlijk zit de complexiteit van Israël ook in Gurion. Maar gelukkig heb ik dat er niet bewust in willen stoppen. Het boek is geen statement, geen allegorie, geen pamflet.&#8217;En nee, zo voelt het ook niet. Integendeel. The Instructions is een boek dat je terug slingert naar de tijd dat een uit de klauwen gewassen pestkop zo angstaanjagend en zorgwekkend was als een vijandige staat nu, waarin het slopen van de klok in de gymzaal gelijkwaardig was aan een missie van de Mossad.&#8217;Het gerucht gaat,&#8217; vertelt Levin grijnzend, &#8216;dat Hemingway testosteronpillen slikte. En wist je dat hij op het einde van A Farewell to Arms het lijk van zijn geliefde neukt? Ik maak geen grapje. Dat haal je er niet uit als je het de eerste keer leest. Toen iemand het me vertelde, moest ik het ook nog een keer lezen. Maar het is echt zo, pak het er maar bij. You&#8217;ll be like: Whát?&#8217;In het voorjaar verschijnt een verhalenbundel van Levin. Daarna gaat hij een tweede roman schrijven. &#8216;Een dunne. Een belachelijk dunne.&#8217;

Gerelateerd