Bas Heijne groeide op met een optimistisch vooruitgangsgeloof. Maar zijn mensbeeld is flink veranderd, toont hij in zijn nieuwe boek Onbehagen.

Bas Heijne werpt met zijn essay Onbehagen volgens de ondertitel ‘nieuw licht op de beschaafde mens’. Dat hij het essay eindigt met de aansporing dat we ons moeten hoeden voor de barbaar in onze omgeving en ‘voor de barbaar in jezelf’ wil zeggen dat die beschaafde mens iemand in zich heeft die zich kennelijk danig aan het roeren is. Lange tijd zou de barbaar nergens te vinden zijn geweest. De barbaar in ons was buiten werking gesteld omdat we hem niet konden gebruiken in tijden van het progressieve optimisme na de Tweede Wereldoorlog. Na de ellende van de oorlog waren we aangestoken door het verlichtingsvirus dat ervoor zorgde dat onze barbaarse en duistere kant niet gezien werd.

Frans Kellendonk in 1988 | Foto: Steye Raviez / Hollandse Hoogte

Heijne schrijft dat hij is opgegroeid met dit optimistische verlichtingsdenken. Alles...