<div class="lead">
Vandaag oordeelt het Internationaal Strafhof in Den Haag of de Congolese rebellenleider Jean-Pierre Bemba schuldig is aan misdaden tegen de menselijkheid en oorlogsmisdaden. Opmerkelijk: Bemba heeft een aandeel in een bedrijf van Heineken in Congo.
</div>
Weinig wees er begin jaren negentig op dat de jonge dertiger Jean-Pierre Bemba zich zou ontpoppen tot een rebellenleider die zou worden beschuldigd van verkrachtingen, moordpartijen en kannibalisme. De zoon van Jeannot Bemba, een steenrijke Congolese zakenman die zich decennialang in de entourage bevond van toenmalig president Mobutu, leidde een luxeleven in België en hield zich vooral bezig met het zakenimperium van zijn vader, die in 2009 overleed.
Tot dat imperium hoorde ook een aandeel van 15 procent in het kapitaal van Bralima, de lokale dochteronderneming van Heineken. Bemba senior was er een tijdlang administrateur (bestuurslid) en werd op bezoek in Nederland met alle egards ontvangen op de Heineken-brouwerij in Zoeterwoude.
Op een verjaardagsfeestje in 1998 van een vriend in Brussel besloot Bemba junior het roer drastisch om te gooien. &#8216;We zaten te praten over hoe slecht het ging met het Congo van Kabila (Laurent-Désiré, de vader van de huidige president Joseph Kabila, OvB), en over de vele signalen die we kregen dat het land dringend bevrijd moest worden van deze gek,&#8217; vertelde hij aan de Belgische journalist Dirk Draulans, auteur van het boek Handelaar in oorlog. &#8216;We hadden ons kunnen beperken tot het gepraat (…), maar ik besloot we dat iets moesten doen. (…) De rest is (…) geschiedenis.&#8217;
Met steun van Oeganda slaagde Bemba er tussen 1998 en 2003 in vanuit het noorden een groot deel van het land te veroveren, maar een machtsgreep in de hoofdstad Kinshasa was een brug te ver. Bij de presidentsverkiezingen van 2006 dwong hij als oppositiekandidaat wel een tweede ronde af tegen Joseph Kabila, die zijn vermoorde vader in 2001 was opgevolgd, maar hij verloor ruimschoots.
Sindsdien heeft Bemba voornamelijk zorgen van andere aard. Het Internationaal Strafhof in Den Haag vervolgt hem vanwege de grootschalige moordpartijen en stelselmatige verkrachtingen die zijn troepen in 2002 en 2003 begingen tijdens een operatie in het buurland Centraal-Afrikaanse Republiek. Los van deze zaak is hij ook beschuldigd van kannibalisme. In Oost-Congo deden zijn manschappen zich in 2003 tegoed aan teelballen van Pygmeeën, waaraan magische krachten werden toegeschreven, en dwongen ze slachtoffers organen van stamgenoten op te eten. Volgens Dirk Draulans heeft Bemba de feiten bekend, riep hij een krijgsraad bijeen waar 27 schuldigen werden aangewezen en was de kous voor hem daarmee af. Bemba werd in 2008 bij Brussel gearresteerd.
Op het hoofdkantoor van Heineken aan het Tweede Weteringplantsoen in Amsterdam zal de zaak tegen Bemba ongetwijfeld met argusogen worden gevolgd. Jean-Pierre Bemba is als mede-eigenaar immers een zakenpartner van Heineken in Congo. Naast Heineken is zijn familie de enige aandeelhouder van het lokale dochterbedrijf Bralima, waardoor winst in Congo direct aan hem en zijn familie ten goede komt. Het aandeel verwaterde in de loop der jaren weliswaar tot 5 procent, maar levert nog altijd goed geld op.
Op de vraag of Heineken het verantwoord acht dat deze controversiële zakenman deelt in de winst, gaat de brouwer niet in. Het bedrijf zegt de karakterisering van Bemba als zakenpartner van Heineken &#8216;volstrekt onjuist&#8217; te vinden en wijst erop dat zijn familie nooit een actieve rol heeft gespeeld binnen Bralima en dat ook nooit zal doen. Daarbij gaat de brouwer voorbij aan de rol die de vader speelde.
Het bedrijf meldt verder de familie te hebben benaderd met de vraag of ze het belang wilden verkopen, maar die zouden daar te veel waarde aan hechten. Of bood Heineken niet genoeg geld?
<div class="info-box">
Volgende week in Vrij Nederland een reconstructie van ruim tachtig jaar Heineken in Congo, waaruit blijkt dat het partnerschap met de omstreden Bemba slechts het topje van de ijsberg is van Heinekens omstreden handelspraktijken in Congo. Olivier van Beemen is auteur van het boek <a href="https://www.vn.nl.kpnis.nl/Winkel/Webwinkel/Web-winkel-Product/Heineken-in-Afrika-Olivier-van-Beemen.htm" target="_blank">Heineken in Afrika</a> (Prometheus, november 2015), dat onder meer tot vragen in de Tweede Kamer en het Europees Parlement leidde.
</div>

Gerelateerd