<div class="wpg-element lead-bold">
Opnieuw ligt het Amsterdamse korps onder vuur. Dit weekend werd bekend dat de AIVD corruptie onder de hoofdstedelijke politie heeft onderzocht. Schokkend, maar niet nieuw. 
</div>
<div class="wpg-element paragraph">
Nee, er is niets aan de hand. Dat riepen minister Donner en de Amsterdamse korpsleiding om het hardst toen De Telegraaf afgelopen zaterdag met een onthullende publicatie kwam. De krant meldde dat de AIVD onderzoek had gedaan naar corruptie bij het hoofdstedelijke korps. Oude koek, volgens de verantwoordelijke bestuurders, en het onderzoek had bovendien niets opgeleverd.
Dat er niets nieuws onder de zon is, klopt. Maar anders dan Donner en korpschef Bernard Welten het bedoelden. Want het lijkt erop dat Amsterdam een structureel probleem heeft. Al meer dan twaalf jaar worden politie en justitie in de hoofdstad beschuldigd van corruptie. Soms waren het zelfs hooggeplaatste personen die deze verwijten uitten, zoals de Utrechtse ex-hoofdcommissaris Jan Wiarda of de politievakbondsbestuurder Hans van Duijn.
Keer op keer stelden de verantwoordelijke ministers echter dat Amsterdam niets te verwijten viel. Maar steeds opnieuw lijken de dienders moeite te hebben met hun ambtsgeheim. Zo staat er aanstaande vrijdag een medewerker van de Amsterdamse Criminele Inlichtingen Eenheid (CIE) voor de rechter omdat hij strikt vertrouwelijke informatie met derden deelde. En nog geen week geleden werd een rechercheur van de Nationale Recherche aangehouden. Hij zou informatie hebben gelekt over de aanhouding van de Hells Angels, afgelopen najaar. Ook deze ambtenaar is afkomstig van het Amsterdamse korps.
Hogere echelons De frequentie doet vermoeden dat het om meer gaat dan incidenten. Al uit het rapport van de commissie-Wieringa, die in 1994 onderzoek deed naar de opheffing van het IRT-team, bleek dat andere politiekorpsen met argusogen kijken naar de hoofdstad. Bij de leiding van het Openbaar Ministerie werd zelfs getwijfeld aan de onkreukbaarheid van de Amsterdamse politietop, zo staat er te lezen. Ook bij de redactie van Vrij Nederland zijn de afgelopen jaren regelmatig verhalen binnengekomen – van criminelen, advocaten, politie en justitie – over ‘foute’ opsporingsambtenaren, veelal Amsterdammers. Daarbij valt op dat het in de hoofdstad vooral om mensen in de top zou gaan, terwijl elders slechts lager personeel over de schreef lijkt te gaan.
De beschuldigingen aan het adres van hogere echelons blijken bovendien hardnekkig. Sommige namen komen telkens terug, zoals die van een hoge CIE-medewerker en zelfs commissarissen (‘bezocht seksclubs’, ‘liet een arrestatie niet doorgaan’). Van de CIE-man werd gezegd dat hij zich een centrale positie heeft verworven in de Amsterdamse onderwereld en dat hij zelfs op de loonlijst heeft gestaan van een topcrimineel, coffeeshophouder Magdy Barsoum, die in 2002 werd geliquideerd. Dat verhaal werd gestaafd door een lang en gedetailleerd betoog van leden van een Rotterdamse criminele familie, die wisten dat de CIE’er regelmatig ‘dikke enveloppen’ kreeg toegestopt in ruil voor geheime informatie. Het was een substantieel bedrag waaraan de Rotterdammers, ook een bijdrage leverden. De CIE-medewerker was volgens hen de spil van een netwerk van ‘platte’ dienders in Amsterdam. Hij zorgde ervoor dat ook de anderen hun deel kregen.
Bewijzen werden er niet bijgeleverd en het zou heel goed kunnen dat criminelen proberen op deze manier hun tegenspelers – de politie – in diskrediet te brengen. Toch is algemeen bekend dat topcriminelen soms verbazingwekkend goed op de hoogte zijn van de manoeuvres binnen het Amsterdamse korps. Van zware jongens als Sam Klepper (in 2000 geliquideerd) en Johnny Mieremet (vermoord in 2005) was duidelijk dat ze over actuele informatie uit het Amsterdamse korps beschikten en zo uit de handen van de politie konden blijven. En als ze informatie niet konden kopen, lieten ze die ‘halen’: dan werd er gewoonweg ingebroken bij justitieambtenaren.
Afgeperst Een andere beruchte misdadiger, oud-Heineken-ontvoerder Willem Holleeder, is ook buitengewoon snel op de hoogte van interne politieaangelegenheden. Toen nabestaanden en vrienden van de geliquideerde vastgoedhandelaar Willem Endstra door de recherche werden gehoord, kregen ze vanuit de hoek van Holleeder binnen een dag de vraag voorgelegd of ze ‘aan het praten’ waren. Toen Endstra kort voor zijn dood zijn verhaal deed bij de politie – hij werd naar eigen zeggen afgeperst door Holleeder – kreeg hij kort daarop letterlijk een oorvijg, aldus een familielid. ‘Holleeder zei tegen hem: je denkt toch niet dat je zomaar naar de politie kan lopen.’ Tegelijkertijd laat een goede kennis van de vermoorde zakenman weten dat Endstra zelf aardig op de hoogte was van de justitiële actualiteit. ‘Willem ging regelmatig een potje golfen met een officier van justitie.’
Ook bij de opsporings- en inlichtingeninstanties zelf heerst argwaan. Toen VN twee maanden geleden naar aanleiding van de liquidatiegolf contact had met CIE-rechercheurs, lieten deze weten zwaar gefrustreerd te zijn over ‘het lek bij justitie’. Volgens de speurders wordt er alles aan gedaan om de lekkage te stoppen. ‘Als we processen-verbaal maken, gebeurt dat op steeds dezelfde laptop die ’s avonds in een kluis verdwijnt.’ Toch sijpelt informatie weg naar onbevoegde derden.
Corrupte contacten Nu staat Amsterdam dus opnieuw voor schut. De Telegraaf wist dit weekend te melden dat de AIVD vooral geïnteresseerd was in de ‘informatiepositie’ van de van moord verdachte beroepscrimineel Mink K. Deze zou zelfs miljoenen hebben gereserveerd om politiemensen om te kopen.
Verantwoordelijk voor de divisie ‘omkoping’ was Mink K.’s adjudant Jan Femer, alias De Snor, die in 2000 werd doodgeschoten. Halverwege de jaren negentig was Femer al eens op heterdaad betrapt toen hij in ruil voor geld informatie kreeg van een hoofdagent. Deze werd per omgaande ontslagen. Kort voor zijn liquidatie schepte Femer nog op over zijn corrupte contacten. Dat werd opgetekend door misdaadjournalist Bas van Hout in zijn boek De Erven Bruinsma. Femer pochte dat hij meerdere ingangen had bij de politie. Hij had ooit een klusje opgeknapt voor een Amsterdamse hoofdinspecteur, het ging om ‘geweld tegen iemand die hem had dwarsgezeten’. En ja, vertelde Femer aan zijn ondervrager, ‘zo’n man staat dan voor altijd bij ons in het krijt’. Femer stelde dat iedere agent voor omkoping vatbaar is. ‘In feite krijg je iedere politieman plat. Ze bieden zich zelf aan. Op het moment dat ze door hebben dat je geen domme crimineel bent en dat ze op een nette manier aan je kunnen verdienen, zonder dat de balans wordt verstoord, gaan ze overstag.’
Informatie is van levensbelang voor een carrière in het criminele milieu. Maar soms is informatie ook dodelijk. Bijvoorbeeld als de opsporingsinstanties met opzet informatie ‘lekken’, om zo onrust te zaaien. ‘Dat kan leiden tot liquidaties,’ weten betrokken boeven. De politie heeft daar een andere lezing van. ‘Als we dat doen, is het vooral om ze van hun moordplannen af te brengen.’
Frustrerend Expres lekken zal zeker niet opgaan voor informatie die onlangs nog op straat belandde. Het criminele milieu en een paar journalisten kregen uiterst geheime informatie van de CIE toegespeeld. Het ging over de reeks liquidaties in Amsterdam, waarbij in de betreffende processen-verbaal namen van verdachten voluit worden genoemd (‘Meneer X zou er achter zitten.’). Verder staan er telefoonnummers in en wordt de voortgang van het onderzoek besproken (‘Nader horen van getuigen van motor B.’).
Pijnlijk en gevaarlijk. ‘Je weet niet half hoe frustrerend het is,’ verzuchtte een CIE-rechercheur afgelopen oktober tegen VN. ‘We doen ons uiterste best om vertrouwen te wekken. Maar als getuigen bang zijn dat hun verhaal zo maar op straat kan komen te liggen, praten ze niet meer. Iedereen is bang.’
</div>
<div class="wpg-element paragraaf-kader">
<h3>Was Evert Hingst &#8216;Sentaro&#8217;?</h3>
&#8216;AIVD had infiltrant in drugsmaffia&#8217;. De letters knalden zaterdag van De Telegraaf. De man van de geheime dienst droeg de codenaam &#8216;Sentaro&#8217; en was diep doorgedrongen in de bende van topcrimineel Mink K. Zijn groep werd verdacht van &#8216;corrupte politiecontacten&#8217; en daar wilde de AIVD eind jaren negentig het fijne van weten.
Toen afgelopen weekend dat nieuws naar buiten kwam, trad de tamtam meteen in werking. Speculerende advocaten belden elkaar op en complottheorieën werden gretig uitgewisseld. Waarom kwam het dossier nu op straat te liggen? En wie heeft er belang bij? Maar de belangrijkste vraag was natuurlijk: wie was Sentaro?
De krant gaf een paar aanknopingspunten. Eind jaren negentig was de undercover van de AIVD samen met de bekende crimineel Jan &#8216;Snor&#8217; Femer naar een corrupte politieambtenaar gegaan om hem een half miljoen gulden smeergeld te geven. Dat deden ze in opdracht van Mink K. Femer werd geliquideerd in 2000. Ook Sentaro is inmiddels vermoord, zo meldde De Telegraaf. Hij zou een van de recente slachtoffers zijn uit de reeks afrekeningen in Amsterdam.
&#8216;Nou, dan is het niet zo moeilijk,&#8217; zeggen twee bekende strafpleiters. &#8216;Sentaro is Evert Hingst. Het kan niet anders.&#8217; Okay, Hingst was de advocaat van Mink K. en hij is op 31 oktober vorig jaar doodgeschoten. Maar dat is niet voldoende om hem postuum te kapittelen als infiltrant. Toch, als we aanvullende feiten op een rijtje zetten, klinkt de verklaring ineens heel plausibel.
1 Mink K. vroeg als beginnend crimineel advies bij de student fiscaal recht Evert Hingst. De aankomend advocaat werd de protégé van de topcrimineel. Toen Mink K. in 1998 werd aangehouden voor wapenhandel, bezocht Hingst hem dagelijks in de gevangenis. &#8216;Je kan als raadsman enthousiast zijn,&#8217; zegt een oud-collega van de advocaat, &#8216;maar dit was wel een beetje absurd.&#8217;
2 De Telegraaf meldde dat Sentaro een vertrouweling was van Mink K. Daarom was de infiltrant samen met K.&#8217;s adjudant Jan Femer op pad gestuurd om een politieman om te kopen. &#8216;Mink kon op Evert aan,&#8217; weet een advocaat. &#8216;Evert was als raadsman &#8220;een geheimhouder&#8221;.&#8217;
3 &#8216;Ook voor een advocaat was Hingst altijd verbazend goed op de hoogte van de vele politieonderzoeken die er in Amsterdam liepen tegen zijn cliënten,&#8217; zegt een goede zakenkennis van Hingst. &#8216;Als je hem in vertrouwen sprak, schermde Evert er ook mee dat hij corrupte contacten had. &#8220;Met een usb-stick is het tegenwoordig niet zo moeilijk meer om gegevens uit te wisselen,&#8221; zei hij dan.&#8217;
4 Na de dood van Jan Femer in 2000 begon Hingst zich anders te gedragen, zeggen bekenden. &#8216;Een goede advocaat hoort bij te houden hoeveel uren hij maakt, welke gesprekken hij voert. Hij hoort declaraties te schrijven.&#8217; Hingst werd laks. Het leek alsof hij de advocatuur gebruikte als dekmantel voor iets anders.
5 Kort voor zijn overlijden werden de laptops van Hingst gestolen. Na zijn dood nam justitie zijn pc in beslag. Nu blijkt dat de rechter-commissaris heeft bepaald dat het apparaat eerst helemaal moet worden geschoond, voor de computer kan worden teruggegeven aan de erfgenamen van de advocaat. Er blijkt een kleine hoeveelheid informatie op de harde schijf te staan, die echt niemand mag lezen.
</div>

Harry Lensink

Gerelateerd