<div class="lead">
Je wordt omsingeld door de bemoeizucht van de grote bedrijven zoals Google, Facebook en Amazon zo gauw je je op het internet begeeft. De sluipende kolonisering van de menselijke psyche, zoals Franklin Foer het noemt, is niet mis.
</div>
Ontdoen Google, Facebook, Twitter en Amazon ons écht van onze individualiteit en het vermogen zelf beslissingen te nemen? Het is een vraag die je aan de hand van een factchecklijstje voor eens en altijd beantwoord zou willen zien. Maar dat is nog niet zo eenvoudig. In Klont, de amusante roman van Maxim Februari, treedt een oplichter als hoofdpersoon op die er in zijn lezingen over kunstmatige intelligentie en dataficering om lucratieve redenen voor gekozen heeft zijn toehoorders angst aan te jagen, maar het eigenijk wel meent (‘de verhalen zijn ook gewoon waar’). Die bedrijven maken onze ziel te gelde met de gegevens die ze via internet van ons verzamelen. Ze zitten daar op het portret van je psyche en gebruiken het om je dagelijks te bombarderen met reclame die als een handschoen op jou is toegesneden. Ze kennen je daar beter dan je jezelf kent. Waar bemoeien ze zich mee, zou je kunnen vragen.
Met het nodige vernuft speelt Februari met de voors en tegens van de dataficering. ‘Per slot van rekening is de mens wel iets meer dan een optelsom van zijn gegevens,’ zegt iemand relativerend. Dat is de vraag. De bemoeizucht van Facebook, LinkedIn, Google of Amazon zorgt voor een omsingeling zodra je je met internet inlaat. Het is alsof je permanent gadeslagen wordt. Er wordt stalkend gevraagd om meer persoonlijke gegevens. Facebook wil ‘radicale transparantie’ als een uiting van idealistische openheid, maar in werkelijkheid om de röntgenfoto van je ziel tegen het licht te houden.
<q class="pull-left">Internetgebruikers zouden hun eigen gegevens moeten bezitten, niet Google.</q>Franklin Foer heeft groot gelijk wanneer hij in Ontzielde wereld, zijn boek over ‘de existentiële dreiging van Big Tech’, de sluipende kolonisering van de menselijke psyche als wederrechtelijk beschrijft. Het is diefstal. Er wordt op giga schaal mee verdiend. Internetgebruikers zouden de bezitters van hun eigen gegevens moeten zijn en zelf beslissen of ze die wel willen afstaan. Ze zijn niet van Google of Facebook. Er zou een democratische correctie moeten komen op het bezit van de internetgegevens. Het moet ook mogelijk worden om je uit te schrijven, zoals al normaal is bij bedrijven waarvan je ongewenste e-mails ontvangt.
Franklin Foer is niet tegen technologie en ziet de zegeningen heus wel. Hij heeft er alleen genoeg van om gekoeioneerd te worden door het monopolisme van grote bedrijven: ‘De democratie snakt naar adem wanneer een bepaald domein in de samenleving te groot en te machtig wordt.’ Achter je rug om houdt Amazon via de e-reader bij welke passages we in een boek onderstrepen en geeft die informatie door aan andere lezers van het boek. Met een stalen gezicht hebben Google, Twitter en Facebook Russische advertenties geplaatst die de Amerikaanse verkiezingen van 2016 beoogden te beïnvloeden. Het inmiddels beruchte fenomeen van het algoritme vangt ons leven in gewoonten en patronen. Met die objectieve kennis wordt gehandeld. Daarvoor moeten we onze individualiteit inleveren. Het wordt geen handel in dode zielen, zoals bij Gogol, maar in levende zielen.