Op de redactie van Vrij Nederland hebben we maanden geworsteld met het gebruik van het g-woord, met betrekking tot de oorlog in Gaza. Niet omdat we bang zijn om de term te gebruiken. Vrij Nederland is in 1940 opgericht om zich uit te spreken tegen onrecht en verdrukking. Zodra wij kunnen vaststellen dat hier sprake van is, spreken wij ons uit.
Maar we doen dat niet lichtzinnig.
Genocide, of volkerenmoord, is het zwaarste oorlogsmisdrijf dat we kennen. Wie dergelijke termen ten onrechte gebruikt, verlamt iedere vorm van constructief debat. Bovendien leidt het misbruik van zware woorden tot een vorm van taalinflatie die onrecht doet aan de slachtoffers van erkende volkerenmoorden.
De Shoah is een voorbeeld van zo’n erkende volkerenmoord.
Na jaren van stigmatisering, groepsbelediging, uitsluiting en collectieve verdachtmaking, besloot de ambtelijke top van nazi-Duitsland in 1942 uiteindelijk tot de systematische vernietiging van het Europese Jodendom. Vanaf dat moment werden Europese Joden bijna drie jaar lang op industriële wijze vermoord, om de simpele reden dat ze Joods waren.
Belegering
Wie bij de term genocide denkt aan gaskamers, herkent de oorlog in Gaza niet als een genocide. Op het eerste gezicht heeft de situatie veel meer weg van een middeleeuwse belegering. Gaza is omsingeld en afgegrendeld van de buitenwereld. De voedsel- en brandstofvoorraden worden al bijna vijftien maanden grotendeels afgeknepen. Bij de voortdurende beschietingen worden met hetzelfde gemak strijders, burgers en zelfs kinderen gedood.
Nog zorgwekkender is het feit dat de Israëlische strijdkrachten de Palestijnen geen enkele mogelijkheid gunnen om het dagelijks leven te hervatten, mochten de kanonnen ooit weer zwijgen. Gaza ligt in puin. Ziekenhuizen, scholen en bedrijven zijn massaal vernietigd. Landbouwgronden zijn door het gebruik van zeewater om Hamasstrijders uit tunnels te verjagen verzilt. Wegen zijn vernietigd. De economie is praktisch non-existent.
Zolang Israël Hamas wil vernietigen door Gaza af te grendelen en uit te hongeren, toont het land zich op zijn minst bereid om heel Gaza uit te hongeren.
Israëlische politici rechtvaardigen de oorlog in Gaza met het recht op zelfverdediging. En met het militaire doel van de vernietiging van Hamas. Israël heeft, zoals ieder land, het recht om zich te verweren tegen aanvallen van vijandige legers en strijdgroepen. Zeker wanneer deze aanvallen tegen burgerdoelen zijn gericht, zoals op 7 oktober 2023.
In de lezing van de Israëlische regering is het geweld in Gaza dus te rechtvaardigen, omdat de vernietiging van Hamas als een gerechtvaardigd oorlogsdoel wordt beschouwd.
Maar het internationaal recht maakt wel onderscheid tussen militaire doelen en de burgerbevolking. Wie besluit om een complete landstreek te belegeren, zonder burgers de mogelijkheid te geven het gebied te verlaten, accepteert het risico op massale sterfte van die burgerbevolking. Te meer daar we uit de geschiedenisboeken weten dat het zelden de soldaten zijn die als eersten omkomen van honger en ontbering bij de belegering. Je kunt tenslotte uittekenen wie de controle heeft over de schaarse voedselvoorraden tijdens een beleg. Dit zijn niet de ongewapende burgers en hun kinderen, maar de tot de tanden bewapende strijders.
Zolang Israël Hamas wil vernietigen door Gaza af te grendelen en uit te hongeren, toont het land zich op zijn minst bereid om heel Gaza uit te hongeren. En zolang Israël in dichtbevolkte gebieden zware vliegtuigbommen inzet om ondergrondse bunkers van Hamas uit te schakelen, neemt het land de dood van (inmiddels) tienduizenden burgers op de koop toe. De pijnlijke realiteit is dan ook dat er op dit moment in Gaza op grote schaal onschuldige Palestijnse mannen, vrouwen en kinderen worden vermoord, om de simpele reden dat ze Palestijn zijn.
Verelendung
De vraag of er sprake is van genocide in Gaza, valt op verschillende niveau’s te beantwoorden. Allereerst is genocide een juridische term. Het is uiteindelijk aan het Internationaal Gerechtshof in Den Haag om onomstotelijk vast te stellen of er juridisch sprake is van genocide in Gaza — al heeft het Hof begin dit jaar al wel geoordeeld dat Israël meer moet doen om het risico op genocide te voorkomen.
Voor ons als redactie van Vrij Nederland is het momenteel onmogelijk om met eigen ogen vast te stellen wat er gaande is in Gaza. Onze journalisten kunnen het gebied niet in. Het publieke debat over Gaza wordt al jaren vervuild door propaganda van zowel Palestijnse als Israëlische zijde.
Dit is wat wij daarentegen wel kunnen vaststellen:
VN-gezant Sigrid Kaag bezocht onlangs Gaza en beschrijft een situatie van totale vernietiging. Van honger, ondervoeding en ontbering. En erger, van Verelendung, het proces waarin een bevolking in zowel materiële als geestelijke uitzichtloosheid wegzakt. De Palestijnen in Gaza hebben onmiddellijk hulp nodig, anders is het te laat.
Als bevriende natie van Israël zou Nederland het voortouw moeten nemen in de zoektocht naar een duurzame vrede in het Midden-Oosten.
De vooraanstaande genocide-expert aan de Hebreeuwse Universiteit in Jeruzalem, Amos Goldberg, laat er evenmin twijfel over bestaan. ‘Wat er gebeurt in Gaza is een genocide’, aldus de Israëlische hoogleraar, ‘want Gaza bestaat niet meer’.
Amnesty International stelde vorige week op basis van een 300 pagina’s tellend rapport dat er in Gaza sprake is van genocide. De hulporganisatie voert hierbij zowel bewijs aan over de destructie en het grote aantal slachtoffers als de retoriek van Israëlische hoogwaardigheidsbekleders, die de Palestijnen stigmatiseren, ontmenselijken en collectief verdacht maken.
Op basis van al het verzamelde bewijsmateriaal concludeerde de voormalige verzetskrant Trouw — tijdens de bezetting opgericht door gereformeerde redacteuren die eerder betrokken waren bij Vrij Nederland — eerder dit najaar al dat er sprake is van genocide in Gaza.
Wij zeggen het hen nu na.
De vernietiging van het Palestijnse volk in Gaza is inherent aan de huidige Israëlische strategie om Hamas uit te schakelen. Het Genocideverdrag uit 1948 is hier duidelijk over. Zolang Israël niet actief op zoek gaat naar alternatieve manieren om vrede te sluiten met Hamas, valt de oorlog in Gaza moeilijk anders te duiden dan een actieve poging tot de vernietiging van (een gedeelte) van het Palestijnse volk in Gaza.
Hulporganisatie Oxfam Novib start onder de hashtag Niet in mijn naam een actieweek om een koerswijziging van het Nederlandse Israëlbeleid af te dwingen. Vrij Nederland ondersteunt deze oproep. Als bevriende natie van Israël zou Nederland het voortouw moeten nemen in de zoektocht naar een duurzame vrede in het Midden-Oosten, waarin zowel Israëliërs als Palestijnen in vrede en vrijheid kunnen leven.
We roepen de regering op om zich hier tot het uiterste toe in te spannen.
