***** F. Springer. Met stille trom. Querido, 224 p., € 19,95
Roman
Met stille trom hebben de Hollanders in 1962-1963 Nederlands Nieuw-Guinea verlaten. Het gebied werd, via de Verenigde Naties, overgedragen aan Indonesië. De eindfase van de Nederlandse koloniale aanwezigheid heeft Springer meegemaakt, die er bestuursambtenaar was in. Al in 1963 had hij een roman klaar die een gefictionaliseerd verslag was van zijn ervaringen. Nu, na een vertraging van bijna vijftig jaar, is het boek verschenen. In een heel persoonlijke &#8216;Voorgeschiedenis&#8217; legt Springer uit hoe dat zo gekomen is. Zeven bladzijden toptekst met daarna een paar foto&#8217;s die lezers helpen om zich een idee te vormen over de realiteit waarbinnen alles zich heeft afgespeeld. Een handvol Nederlanders, witten en indo&#8217;s, houden zo goed mogelijk orde te midden van de oorspronkelijke bevolking: een miljoen Papoea&#8217;s, verdeeld in talloze stammen, verspreid over een gebied van dertien keer Nederland. Oerwoud alom; verplaatsingen per vliegtuigjes. Hoofdpersoon Dekker wordt als controleur aangesteld in een modderige bergstreek en moet zich verstaan met de mensen die daar de koloniale aanwezigheid uitmaken: wat ambtenaren, militairen, politiemensen, een arts. Ook een enkele zendeling (protestant) en missionaris (katholiek), die elkaar beconcurreren bij het winnen van Papoeazielen. En passanten: een betweterige professor antropologie, wereldvreemde bergbeklimmers. Springer geeft vrij spel aan zijn verrukkelijke onderhuidse humor wanneer hij zijn personages verbaal uittekent via hun optreden en woordgebruik. Als dialoogschrijver is hij onnavolgbaar. Zijn psychologie is feilloos. Wanneer er aantrekking ontstaat tussen de solitaire Dekker en andermans echtgenote blijven de uitwisselingstekens daarvan subtiel, binnen de overigens nogal bonkige sfeer. Daarnaast heeft Springers Vergangenheitsbewältigung een &#8211; onnadrukkelijk &#8211; apologetisch karakter. Hij doet weten dat die laatste kolonialen aldaar allerminst uit waren op onderdrukking of uitbuiting. Dit werk rechtvaardigt eens te meer Springers prominente plaats binnen de canon van onze letteren. Het is voorstelbaar dat er lezers zijn die concluderen: &#8216;Hier gooi ik Max Havelaar voor weg.&#8217;
*** Patrick Lapeyre. Het leven is kort en het verlangen oneindig. Van Gennep, vertaling Floor Borsboom, 352 p., € 19,90
Roman
Begeerte heeft ze aangeraakt, twee mannen: Louis, een Franse vertaler, woonachtig in Parijs, getrouwd, en Murphy, een Amerikaanse trader, werkzaam in Londen, vrijgezel. Het object van hun verlangen is de Engelse Nora, aantrekkelijk en onafhankelijk. Zij komt en gaat in hun leven, met onvoorspelbare tussenpozen. Met Nora is er van tijd tot tijd ontspanning en seks van kwaliteit. Na haar verdwijnen zijn er verdriet, weemoed, zielenpijn, een scala aan kwellende gevoelens. Als de vrouw van Louis hem verlaten heeft (verzuchting: nu hoeft hij niet meer te liegen) en Nora hem te kennen geeft dat ze er definitief vandoor gaat, zegt Louis: &#8216;Het is een hard gelag voor een man om tegelijkertijd gedumpt en verjaagd te worden.&#8217; Wanneer hij later Murphy ontmoet, drinken ze samen een forse whisky. Het heeft iets van Jules et Jim. Murphy overleeft vooral door de Bijbel te lezen en Louis komt zijn post-scheidingsinzinking verzwakt maar ongedeerd te boven. Een mannenboek met humor en herkenbaars. 
**** Olivia Fane. Uit liefde voor Josiah. Nieuw Amsterdam, vertaling Lidwien Biekmann &#038; Wim Scherpenisse, 319 p., € 19,95
Roman
De jonge Engelsman Josiah is de zoon van twee mensen die elkaar beminden in een psychiatrische inrichting. De knaap krijgt al heel jong te maken met maatschappelijk werkers, voornamelijk vrouwen. Zij bedisselen de loop van Josiahs leven volgens conventionele uitgangspunten, die doorgaans niet bij hem passen. Hij is intelligent, gevoelig en mooi, en wordt in het kindertehuis waar de weldoeners hem plaatsen bijna dood gepest. Maar een sympathieke hoogleraar klassieke talen ontfermt zich over hem, neemt hem mee naar Toscane. Dat leidt tot gesprekken over Plato en Cicero, en een &#8211; fijnzinnig vertelde &#8211; ontluikende liefde, die de professor bij terugkeer in Engeland met een pedofilieproces moet bekopen. Josiah is een kind dat liefde oproept, met alle ingrijpende gevolgen van dien, zoals gelukzaligheid en tragiek. Olivia Fane beschrijft het allemaal zonder haar eigen visie te verhullen in een woelig boek dat veel te beleven en te overdenken geeft.

Aart van Zoest

Gerelateerd