Scheren bij de kapper
Niet dat Jimmy Reichwein twee jaar geleden op zoek was naar een gat in de markt, maar hij zag in een oogopslag dat de Nederlandse man niet gewend is om zich buiten de deur te laten scheren. Kappers zat, maar waar was de barbershop? Nou, dat trof. Als kleinzoon van een immigrantenechtpaar dat in de jaren vijftig naar Nieuw-Zeeland vertrok, kon nieuwkomer Reichwein hier met zijn Nederlandse paspoort direct in zijn oude beroep aan de slag.
Een aardbeving had kort tevoren zijn woon- plaats Christchurch grotendeels van de kaart geveegd, inclusief de salon waar hij aan inzepen, bijpunten, frissen, vijlen en trimmen een dagtaak had. In Amsterdam zette hij het ambachtelijke scheren voor heren voort bij de pas geopende firma Barber aan de Binnen Oranjestraat, een bedenksel uit de koker van zelfbenoemd ‘creatief onderneemster’ Petra van Roon, die na het succes van Restored (een winkel vol handgemaakte producten) haar volgende uitdaging rook. Uit marktonderzoek onder auspiciën van de kappersbranche had ze begrepen dat mannen vaker bij de coiffeur langsgaan dan vrouwen. Sterker: mannen zijn bereid daar dieper voor in de buidel te tasten dan het andere geslacht. Ergo: hier lag een lucratief terrein braak voor het mannelijke equivalent van de schoonheidssalon.
Balmoral-sigaren
De nostalgie die is verknoopt met het eeuwenoude barbiersvak druipt bij Barber van het behang. De koperen lampen, het antieke kappersmeubilair van onverwoestbare degelijkheid en de accessoires van roestvrij staal scheppen de gedistingeerde omgeving die het tarief van drie tientjes voor een perfecte scheerbeurt met hete en koude handdoeken, bijtende oliën en een afsluitend wolkje talkpoeder rechtvaardigt. De formule slaat aan, gezien de inmiddels vijf hoofdstedelijke salons waar de moderne man zich ouderwets onder het mes laat nemen. In het voormalige politiebureau aan de Warmoesstraat (‘er sjokken gemiddeld tienduizend toeristen per dag langs het raam!’) opende Jimmy Reichwein onlangs zijn eigen Cut Throat Barber waar de klant (hier ‘next victim’ genoemd) ook voor een eenvoudige cappuccino mag wegzakken in de canapé.
‘Ik werk met het open uitklapmes, maar daar stop ik een mesje in dat vanwege de hygiëne maar één keer wordt gebruikt,’ verzekert Reichwein. ‘Het was knap lastig om de juiste weggooimesjes te vinden.’ Uiteindelijk spoorde hij ze op in Japan. Drie uit Barcelona geïmporteerde kappersstoelen kreunen onder tachtig jaar ouderdom. Aan elke stoel mankeert wel iets, maar dat is part of the charm. Voor de liefhebber liggen er Balmoral-sigaren onder een glasplaat.
De kapper die zich ‘hair stylist’ ging noemen is allang ingehaald door de ‘barbier’ die de kanteling van de tijdgeest haarfijn aanvoelde. De kunst van het natscheren werd in 1967 door de opleidingen geschrapt als examenvak, maar zal weldra terugkeren in het lesrooster. Bij HaarBarbaar in de Amsterdamse Wolvenstraat dragen de ‘haarsnijders’ bretels, vlinderstrikken, zwarte lakschoenen en witte slagersjassen. Barbershop Strong Young Urban (SYU) aan de Vijzelstraat afficheert zich als specialist in body grooming, wat hetzelfde betekent als lichaamsverzorging, maar bij dat woord haakt zelfs de meest wollige mannenman af. SYU beteugelt tegen betaling elke denkbare vorm van haargroei, waarbij de Italian Strong Shave van 30 euro, ‘een ontspannende scheerbeurt voor mannen die goed, glad en zonder irritatie geschoren willen worden’, veruit het populairst is. De kosten van een ‘body shave’ variëren van 20 tot 40 euro per lichaamsdeel: borst, rug, armen, benen, billen of schaamstreek. ‘Na de scheerbehandeling wordt de huid gekalmeerd en verzorgd met een hydraterende lotion.’
Hipper dan hip is de museaal ingerichte pijpenla Schorem aan de Nieuwe Binnenweg te Rotterdam waar de baarden en/of krulsnorren van de negenkoppige knip- en scheerbrigade stijf staan van pommade, volgens authentiek recept bereid uit puur schapenvet. Het personeel opteert unaniem voor de burgerlijke stropdas, in weerwil van tatoeages die bij allen brutaal boven de gesteven boorden uitsteken. Compagnon Leen liet zelfs de afbeelding van een scheermes in zijn hals aanbrengen. De tot stemverheffing nopende snoeiharde rockmuziek vloekt met de wanden vol gravures van Daumier, kiekjes van schuimende kinnebakken en vergeelde advertenties die de geborgenheid van de traditionele scheersalon in herinnering roepen. Er klopt niets van deze heksenketel, maar toch is goed over dit concept nagedacht – anders zouden niet wereldwijd 66.862 fans de Facebooksite van Schorem ‘leuk’ vinden.
Mede-eigenaar en woordvoerder Bertus had het te druk om de hedendaagse marketeersbijbel The Experience Economy: Work Is Theater and Every Business a Stage van Joseph Pine en James Gilmore uit te lezen, maar daar staat de praktijkervaring tegenover die hij onlangs deelde met deelnemers die zich op een MKB-congres kwamen informeren over het belang van storytelling. ‘Kappers hebben de neiging om in de spiegel meer naar zichzelf te kijken dan naar de klant. Wij hebben ervoor gezorgd dat de barbier weer trots kan zijn op zijn vak. Er werkt bij ons een gozer die we hebben weggeplukt bij de gemeentelijke vuilnisophaaldienst. Hij is een van onze beste barbiers, hij scheert en knipt als een master. Mannen komen bij ons voor de beleving. Playboy, biertje, lullen over voetbal. Vrouwen mogen niet naar binnen. Zodra er een dame bij komt, gaan mannen weer haantjesgedrag vertonen.’
Draagtas in de hand
Driekwart van de Amerikanen scheert zich nat, in Nederland is dat (volgens onderzoek in opdracht van scheermesjesfabrikant Wilkinson) 51 procent. Het elektrische scheerapparaat blijkt vooral populair in agrarische regio’s buiten de Randstad waar, misschien om die reden, de traditionele barbier nog niet is teruggekeerd. Het gros van de baarddragers woont in Groningen, Friesland en Drenthe. Rotterdam kent de meeste gebruikers van bussen scheerschuim, Amsterdammers knijpen hun crème liever uit een tube, in Groningen is het staafje scheerzeep favoriet. Nu aan de handgemalen, organisch gekweekte koffieboon een prijskaartje bungelt dat de kosten voor het machinaal verwerkte massaproduct meervoudig overtreft, was herwaardering van het ooit verguisde beroep van barbier een kwestie van tijd. Trendwachters zagen jaren geleden al aankomen dat de toevoeging ‘ambachtelijk’ borg staat voor kwaliteit. De kritische consument is historisch bewust. Puur natuur, wellness, duurzaam zijn pluspunten.
‘Mannen willen weer ervaren wat het betekent om man te zijn,’ vermoedt Juan Ettema, die zes jaar geleden (‘ik denk dat ik een fijne neus heb voor trends’) de webwinkel manandshaving.nl begon. ‘Wij mannen hebben in de afgelopen decennia op allerlei gebied behoorlijk wat terrein moeten prijsgeven aan vrouwen. Het lijkt nu alsof mannen stilzwijgend met elkaar hebben afgesproken: scheren is ons terrein. Ze gaan op zoek naar rituelen en producten die helpen bij de afbakening van het mannelijke domein. Een man vertelde me dat hij ’s morgens tijdens het scheren zijn dagelijkse zen-moment beleeft. Een ander had het over zijn vrolijke noot in de ochtend. Als je er zo over denkt, dan ga je niet voor een goedkope scheercrème, maar voor exclusiviteit die helemaal aan jouw persoonlijke smaak beantwoordt.’
Ettema zag inmiddels menigeen met een draagtas in de hand en een gelukzalige glimlach op het gezicht de deur van zijn showroom uit stappen. ‘We hebben wel dertig samples en testers van preshaves, aftershaves, lotions, zalfjes en oliën in de winkel staan. Mannen zijn soms een half uur bezig om alles uit te proberen. Ze zijn allergisch voor dit, hebben een te gevoelige huid voor dat, niks helpt, het is een en al irritatie. En dan opeens is het triomfantelijk van: hebbes! Hebben ze eindelijk dat zeepje of de spray gevonden die helemaal bij ze past. Als de klant gelukkig is, ben ik dat ook.’
Een vlammenwerper
De cursus natscheren die Man and Shaving tegen een vergoeding van €79,50 p.p. aanbiedt in de Haarlemse ‘grand salon’ van ‘meesterbarbier’ Jan Heideman (krijtstreepkostuum, das, horlogeketting) zit de komende acht woensdagavonden al vol. Uit veiligheidsoverwegingen – ‘we werken met open mes’ – mogen per keer maximaal vier deelnemers aanschuiven. Vanavond blijken twee gegadigden werkzaam in het kappersvak. Eén van hen komt er zelfs helemaal voor uit Roermond: ‘Dit is bijna niet te doen, ik moet morgenochtend om negen uur weer in de zaak staan.’ Toch beschouwt hij zijn zelfopoffering niet als luxe. Steeds meer klanten vragen om een natte scheerbeurt. Bovendien lonken aanvullende verdiensten uit de hoek van jaarfeesten en braderieën. ‘In Venlo staat komend weekend een nostalgische markt in het teken van de jaren vijftig. Daar zochten ze een barbier bij, maar ik vond me zelf nog niet goed genoeg om twee dagen te komen natscheren.’
Een andere cursist werd door zijn echtgenote gestuurd. ‘Ik scheer mezelf vijf ochtenden per week voordat ik naar mijn werk ga. Mijn vrouw vindt het onprettig dat ik in het weekend geen zin heb in een scheermoment. Goed, heb ik gezegd, dan ga ik me ook op zaterdag en zondag scheren, maar dan maak ik er een ritueel van met lotions, aluinblokjes, dassenharen kwast, poeder en de hele rimram. Op die manier wordt het leuk.’
In de anderhalf uur vóór de pauze belicht Heideman de theoretische aspecten van het barbiersvak. Ter afsluiting van het praktijkgedeelte zwaait hij vervaarlijk met een literfles aftershave ter waarde van 250 euro. ‘Opgelet! Dit is alleen voor echte kerels. Zeventig procent alcohol!’
In de Koestraat te Tilburg, in een smal bedrijfspand waar voorheen coffeeshop Highlander zat, knipt en scheert de uit Turkije afkomstige kuaför Cadirici Halil zes dagen per week van twaalf uur ’s middags tot tien uur ’s avonds. Zijn eerste scheerklant nam hij onder handen toen hij tien jaar oud was – binnenkort exact dertig jaar geleden. Zijn vlijmscherpe lemmet vliegt door het baardschuim met de souplesse waarmee een mes door zachte boter glijdt. De klant die na tien minuten veronderstelt dat het welletjes is, wordt met zachte hand teruggedrukt in de stoel. Nu begint het uitscheren met het opnieuw inzepen van kin en wangen. Ter afronding verschroeit een vlammenwerper oor- en nekharen. Het resultaat voelt gladder aan dan een biljartbal.
‘Zeven euro, inclusief btw,’ zegt Halil.
Zo weinig?
‘Dure scheerbeurt niet beter dan goedkoop,’ vindt de barbier. ‘Zoals wij zeggen: het gaat niet om het mes, maar om de man die dat vasthoudt.’
Nee

Gerelateerd