<div class="element-wrapper item-wrapper-p">
<div class="lead">
<p class="item-paragraph">‘Theo van Gogh is de naam.’ Zo begon Theo van Gogh een sollicitatiebrief die hij schreef in reactie op een vacature in <em>Vrij Nederland</em> van 12 november 1977. Voor een nieuw te vormen weekblad werden jonge redactieleden gezocht ‘die ondanks alles nooit iets anders zouden willen zijn dan journalist’.</p>
</div>
</div>
<div class="element-wrapper item-wrapper-p">
<p class="item-paragraph">De brief is geschreven in Van Goghs karakteristieke handschrift, vol quasi-doorhalingen, en houdt middenin een woord op; alsof zijn aandacht plotseling werd afgeleid. Het is niet zeker of hij een nette versie van de brief ooit heeft verstuurd. Maar zelfs al heeft hij de brief nooit op de post gedaan, dan nóg is het document interessant: de brief kan helpen om te begrijpen wat voor persoon Van Gogh op twintigjarige leeftijd moet zijn geweest.</p>
<div class="element-wrapper item-wrapper-ph">
<h3 class="item-header">Geen relevante ervaring</h3>
</div>
<div class="element-wrapper item-wrapper-p">
<p class="item-paragraph">Als biograaf ben je blij als je een sollicitatiebrief van je hoofdpersoon vindt, want sollicitatiebrieven laten bij uitstek zien hoe de opsteller ervan zichzelf graag ziet. Ze stellen een ideaalbeeld voor, waarbij soms soepel wordt omgegaan met de waarheid: een jaartje in leeftijd eraf (of juist erbovenop), een opleiding die chic klinkt maar in werkelijkheid weinig voorstelt, een overdreven opsomming van ervaring – in sollicitatiebrieven doen mensen zich vaak belangrijker en beter voor dan ze eigenlijk zijn. Was dit bij Van Gogh ook zo?</p>
<p class="item-paragraph"><q class="pull-left">Blijkbaar was hij anno 1977 al niet bang te zeggen waar het op staat.</q></p>
<div class="element-wrapper item-wrapper-p">
<p class="item-paragraph">Van Gogh wond er geen doekjes om dat hij pas op zijn twintigste zijn schoolexamen had behaald en dat hij geen relevante ervaring bezat. Over de journalistieke bagage die hij wél naar voren bracht, was hij opvallend nonchalant: zijn schoolkrantredacteurschappen waren ‘gebruikelijk’, en het blad waarvan hij redacteur was geweest, <em>De Vrije Wassenaarder</em> (hij noemde de naam overigens niet), deed hij af als ‘een handgedraaid stenciltje’. Dat was misschien waar, maar je hoeft het natuurlijk niet zo te noemen. Net zoals je een gewonnen verhalenwedstrijd op je veertiende niet als ‘enige wapenfeit’ hoeft op te voeren.</p>
<figure id="post-379617 media-379617" class="align-left"><img decoding="async" src="https://www.vn.nl/wp-content/uploads/2018/01/sollicitatiebrief-TvG-highres_preview.jpg" srcset="https://www.vn.nl/wp-content/uploads/2018/01/sollicitatiebrief-TvG-highres_preview-320x391.jpg 320w, https://www.vn.nl/wp-content/uploads/2018/01/sollicitatiebrief-TvG-highres_preview-640x782.jpg 640w, https://www.vn.nl/wp-content/uploads/2018/01/sollicitatiebrief-TvG-highres_preview-1280x1565.jpg 1280w" alt="" /><figcaption>De sollicitatiebrief: een weinig opschepperige maar wel tikkeltje brutale en opmerkelijk zelfverzekerde jongen met een origineel uitdrukkingsvermogen.</figcaption></figure>
</div>
<div class="element-wrapper item-wrapper-ph">
<h3 class="item-header"></h3>
<h3 class="item-header">Bijdehante opmerking</h3>
</div>
<div class="element-wrapper item-wrapper-p">
<p class="item-paragraph">Was de niets en niemand ontziende Theo van Gogh die we kennen uit latere jaren als twintigjarige dan een bescheiden jongeman zonder pretenties? Of had hij toen al precies in de gaten dat hoogdravende woorden meestal averechts werken? Deze tweede optie lijkt mij waarschijnlijker. Kijk maar eens naar de derde alinea van de brief: ‘al wist ik niet dat we in het Algemeen Beschaafd Nederlands het woord “upstart” kennen.’ Hier refereerde Van Gogh aan het feit dat in de advertentie journalisten werden gezocht voor de ‘upstart’ van een nieuw weekblad. In één bijzin zette hij de opsteller van de advertentie, en dus zijn mogelijke toekomstige werkgever, op zijn plaats. Terecht – maar bescheiden kun je deze bijdehante opmerking onmogelijk noemen. En of het zijn kansen op een redacteurschap vergrootte?</p>
<div class="element-wrapper item-wrapper-ph">
<h3 class="item-header">Het huwelijk van zijn ouders</h3>
</div>
<div class="element-wrapper item-wrapper-p">
<p class="item-paragraph">Ook andere keuzes van Van Gogh zijn opvallend. Niet veel mensen zullen hun eigen milieu ‘rijk’ noemen – eerder ‘welgesteld’, of ‘gegoed’. Blijkbaar was hij anno 1977 al niet bang te zeggen waar het op staat. En wat doet toch het huwelijk van zijn ouders in een sollicitatiebrief?</p>
</div>
<div class="element-wrapper item-wrapper-p">
<p class="item-paragraph">Een merkwaardig document dus, van een weinig opschepperige maar wel tikkeltje brutale en opmerkelijk zelfverzekerde jongen met een origineel uitdrukkingsvermogen – zo iemand zou ík wel voor een gesprek uitnodigen. Maar de opsteller van de advertentie, de inmiddels bejaarde journalist Wim Koesen, zegt desgevraagd dat hij zich niet kan herinneren een sollicitatiegesprek met Theo van Gogh te hebben gevoerd bij het opbouwen van zijn weekblad (dat overigens al na twee proefnummers werd stopgezet).</p>
</div>
<div class="element-wrapper item-wrapper-p">
<p class="item-paragraph">Het moest veertig jaar duren voordat de brief toch nog werd opgemerkt: bij de, tsja, upstart van deze nieuwe rubriek, waarin ik de komende jaren elke twee maanden verslag zal doen van mijn onderzoek naar een van de meest eigenaardige én fascinerende figuren uit de recente Nederlandse geschiedenis.</p>
<div class="info-box-shadow">
<p class="item-paragraph">Meer lezen over Theo? Lees hier het tweede deel uit deze serie, over Van Gogh als cineast: <a href="https://www.vn.nl/zonde-van-de-acteurs/" target="_blank">&#8216;zonde van de acteurs&#8217;.</a></p>
</div>
</div>
</div>
</div>
</div>


Van Gogh files: ‘een merkwaardig document’