18-12-2004
Door Barbara van Erp

Ze wonen in eengezinshuizen in de Muziekwijk, de Danswijk of de Parkwijk. Ze hebben een parttime baan en zijn over de eerste pijn van hun scheiding heen. De kinderen zijn dit weekeinde bij hun vader. Vanavond is van hén.

Op een donker parkeerterrein aan de rand van Almere Stad staat een loods. Daarin huist Danscafé Eindelijk. Twee keer per maand komen daar dertig- en veertigplussers dansen op hits uit hun jongere jaren.

De meeste inwoners van Almere zitten in een levensfase die weinig met dansen te maken heeft. Wie op zaterdagavond iets leuks wil doen, nodigt een bevriend stel uit of gaat samen langs bij familie. Scholen, speelplaatsen en winkelcentra voor de jonge gezinnen zijn er volop. Maar niet iedereen past in dat keurslijf van de planologen. Voor steeds meer mensen in Nederland is alleen zijn een fase die ze na hun dertigste een of twee keer meemaken. In Nederland scheiden per jaar bijna twintigduizend stellen met kinderen. Almere bestaat voor acht procent uit eenoudergezinnen.

Een vrijdagavond in Danscafé Eindelijk. De vrouwen zijn in de meerderheid. Het zijn bijna allemaal alleenstaande moeders. Ze wonen in eengezinshuizen in de Muziekwijk, de Danswijk of de Parkwijk. Ze hebben een parttime baan en zijn over de eerste pijn van hun scheiding heen. De kinderen zijn dit weekeinde bij hun vader. Vanavond is van hén.

Aan de rand van de dansvloer staat Angela (38) er wat onwennig bij. Het is haar eerste keer in Eindelijk. ‘Uitgaan is best lastig,’ zegt ze. ‘Voor een gewone disco ben ik te oud. Een alleenstaandenclub vind ik weer zo treurig. Wat wel?’

Een week na onze ontmoeting zit ik aan de keukentafel in Angela’s strak ingerichte huis. De nieuwe meubels staan er nog wat onwennig bij. Drie jaar geleden is ze gescheiden. Haar ex-man woont nog in de oude echtelijke woning om de hoek. Ze leerde hem kennen toen ze achttien was, tijdens een vakantie op Mallorca. Nu zijn ze co-ouder. Angela vond het in het begin niet makkelijk dat de kinderen om de week bij hem zijn. ‘Wat moet je doen? Koken? Voor wie? Er komt toch niemand eten. Uitgaan? Dan dacht ik: wat doe ik hier?’

Nu is ze er een beetje aan gewend. Op woensdagavond neemt ze salsalessen. Op de vrijdagavond dat haar kinderen bij haar ex zijn, doet ze ‘lekker niets’. Op zaterdagochtend wat boodschappen. Maar zaterdagavond moet er wel iets leuks gebeuren, anders wordt die dag wel heel erg lang.

Op haar leeftijd, zegt ze, hoor je in het weekend thuis te eten met vrienden. Nu moet ze om de week iets verzinnen. Maar ja. ‘Elke twee weken stappen, daar word je ook niet vrolijk van.’

Ze doet het soms, zegt ze, omdat ze weet dat een man niet ‘vanzelf aanbelt’. Aan de andere kant zit ze niet te wachten ‘op een man op de bank’. ‘Ik zoek geen vader voor mijn kinderen, want die hebben ze al. Ik zoek iemand die mijn leven gezelliger maakt. Dan kom je al een heel eind met vriendinnen. Toch?’

De muziek staat oorverdovend hard. Jeannet (35) steekt trots drie vingers in de lucht. ‘Drie jongens,’ schreeuwt ze over haar bessenjenever heen. Vanavond is ze in Eindelijk met haar zus, die ook alleenstaande moeder is. In Jeannets wenkbrauw zit een ringetje, op haar onderrug heeft ze een boemerangvormige tattoo, haar blonde krullen ruiken naar kokos. Ze heeft net avonddienst gehad in het ziekenhuis waar ze als verpleegster werkt. Iedere vrijdag gaat ze na haar werk naar een club om ‘lekker te swingen’. Ze gaat vaak alleen, naar Rotterdam, Den Haag of naar zo’n megaclub in Duitsland. Die classicsavonden in Eindelijk vindt ze eigenlijk een beetje oubollig. ‘De mensen die hier komen zijn niet van deze tijd. Ze weten niet meer hoe het was, uitgaan.’

Voor de mannen hoeft ze hier al helemáál niet te zijn. ‘Ze zijn allemaal zo vadsig. Mannen van mijn leeftijd, ja sorry hoor, maar die zien er niet uit.’

De Muziekwijk in Almere ligt er op een doordeweekse ochtend eenzaam bij. In het kleine winkelcentrum hapt een bejaarde vrouw aan een gefrituurd visje. Café Het Trompetje is nog gesloten. De fietsenmaker in de spoortunnel kijkt verveeld voor zich uit. In een zilverkleurige auto komt

Jeannet het parkeerterrein van het verlaten station oprijden. Ze heeft de radio hard aanstaan. Over de lege Pianoweg met eindeloos veel rotonden rijden we naar haar huis.

We nemen plaats aan een wiebelige tuinset in haar woonkamer. In april is ze gescheiden. Haar ex heeft de tafel meegenomen. Op de grond liggen stukjes chips. Ze neemt een slok van haar koffie met mokkasmaak, kijkt om zich heen en zegt: ‘Hier zit ik nooit.’

Veertien, elf en vijf zijn haar jongens. In de woonkamer prijkt een kolossale lift: haar ex heeft ms en zit in een rolstoel.

Toen ze elkaar leerden kennen, was Jeannet een meisje van zeventien uit Emmen, haar ex een Surinamer uit de Bijlmer. ‘Het was een heel goed huwelijk,’ zegt ze. Toen werd hij ziek.

Het ging snel. Bij de geboorte van de jongste, vijf jaar geleden, stopte haar man met werken. ‘Iedere dag was hij thuis,’ fluistert Jeannet. ‘Iedere dag.’

Altijd zat hij op hetzelfde hoekje van de bank. Ze was nooit meer alleen. Het huishouden, de kinderen, haar baan als verpleegster, en ook nog eens voor hem zorgen – het werd te veel.

Ze besloten uit elkaar te gaan. Hij vond een aangepaste woning in de buurt, de kinderen kunnen altijd bij hem terecht. Ze zorgt nog steeds voor hem.

Als de kinderen naar school zijn, gaat ze direct door naar de supermarkt. Daarna kookt ze voor haar kinderen en haar ex. Ze brengt hem het eten, dweilt zijn huis nog even terwijl hij de hond uitlaat met zijn scootmobiel. Om drie uur begint haar avonddienst. Als ze rond middernacht thuiskomt, doet ze nog even de afwas, vouwt de was op, een beetje opruimen. Als ze dan nog even achter haar computer gaat zitten, is het zó drie uur.

Een man, zegt ze, daar denkt ze maar niet te veel aan. ‘Ik had eigenlijk besloten dat ik wel zonder die aandacht en genegenheid kon. Maar na een tijdje ga je dat toch heel erg missen.’

Als ze eens iemand ontmoet, is het vaak geen probleem dat ze drie kinderen heeft. ‘Maar als ze horen dat het drie jongens zijn, en dat de oudste ook nog eens veertien is, dan wel.’

Op vakantie deze zomer in Turkije werd ze aangesproken door een man die Nederlands sprak. Ze was blij na dágen weer eens een volwassene te spreken. Ze dronken thee met de jongens, maar de oudste bleef buiten staan. ‘Je vindt hem gewoon leuk!’ gilde hij vanaf de straat.

Als ze fantaseert over een nieuwe man, is hij tien jaar jonger. En af en toe is er ook wel eens iemand. Maar altijd van korte duur. ‘Ik denk zelf dat ik heel lang niemand leuk genoeg zal vinden om samen te wonen.’

Tot dat moment, zegt ze, leeft ze per dag.

Een luid zoemende wasmachine verbreekt de ochtendstilte. Ze neemt nog een slok van haar koffie en vertelt over haar nieuwste avontuur. Deze herfst zei ze tegen haar zus: we gaan iets leuks doen. Het werd een achtdaagse stedentrip naar Beijing, een spotgoedkope aanbieding van D-Reizen. Ze verheugt zich op stappen in China. ‘Dat schijnt daar heel goed te kunnen.’

Zes vrouwen sprak ik in Eindelijk. Vier zeiden internet te gebruiken voor het leggen van nieuwe contacten. Eén van hen keek wel eens op Marktplaats.nl naar de foto’s van de mannen die zich daar aanbieden. Het komt, vertelde ze, daar alleen iets te vaak voor dat zo’n man bij het eerste contact de webcam op ‘zijn geval’ richt. Echte datingsites bezoeken ze geen van allen. Er is één site voor alleenstaande ouders waar twee vrouwen veel komen: ouderalleen.nl

‘Zonder internet,’ zegt Linda (41), ‘had ik het behang van de muren gekrabt.’

De woonkamer van het kleine flatje waar ze sinds haar scheiding drie jaar geleden woont, vult zich langzaam met rook. De flat heeft één slaapkamer, die ze deelt met haar zoontje Jessy van acht. Er staat een twijfelaar, een eenpersoonsbed en een bureautje. ‘Zolang ik geen vriend heb, gaat het best,’ zegt ze. ‘Maar als ik een man tegenkom, kan hij hier niet slapen.’

De regen slaat hard tegen de dubbele beglazing van haar flat. De woonkamer is klein en warm. Tegen de muur staat een grenen kast met daarin een computer. Op eenzame avonden is het Linda’s contact met de buitenwereld.

Met chatten begon ze al in het laatste halfjaar van haar huwelijk. ‘Mijn ex zat altijd tv te kijken. Zelfs tijdens de reclames moest ik mijn mond houden. Nou, dan ging ik lullen op internet.’

Ze gingen uit elkaar, zegt ze, omdat na zestien jaar ‘de vlam eruit’ was. ‘Ik ben nooit echt opgelucht geweest, zoals een vriendin die het “bevrijdingsdag— noemde. Ik baal ervan dat het mislukt is.’

Iedereen was verbaasd dat ze uit elkaar gingen. ‘Ze zeiden: Ger en Lin uit elkaar? Voor hen waren we als peper en zout.’

Het was moeilijk om het los te laten. ‘Als er iets met Jessy was, dacht ik, effe Ger bellen.’ Maar ach, zegt ze, ‘ik mag niet klagen. Ik heb een autootje, een leuke baan, een dak boven mijn hoofd, een een fijne zoon. Toch is het best zwaar. Ik wil ook wel eens op de bank liggen met een lekkere body tegen me aan.’

Elke avond om negen uur gaat Linda online. ‘Soms zet ik de computer aan en ga ik strijken. Als iemand me dan via msn roept, hoor ik dat. Aandacht hè? Je wilt toch one-to-onecontact.’ Heel soms zit er iemand tussen die meteen ‘apart’ wil en dan over seks begint. ‘Als je dan aarzelt, zijn ze, poef, weg.’

Meestal gaat ze naar ouderalleen.nl, een site voor alleenstaande ouders, maar zeker géén datingsite. Hij is onderverdeeld in regio’s. Linda gaat altijd naar de Flevoclub. ‘Daar kun je dingen op zetten als: wie heeft er zin om zaterdag koffie te drinken op de markt van Almere Stad? Of: hebben jullie ook zo’n gedoe met je ex? Dan krijg je reacties, dat noemen ze een draadje. Soms zie je iemand een paar keer in een draadje voorbij komen. Daar kun je dan iets mee afspreken.’

Ze is wel eens een dagje naar het Muiderstrand geweest met een groep ouders en kinderen. Of ze borrelen met elkaar in een café.

Deze zomer was ze twee weken in haar eentje op vakantie in de vouwcaravan van een kennis. Dat vond ze wel wat veel. ‘Mensen die met hun gezinnetje gezellig voor de tent zitten, en ik in mijn uppie. Niemand die je uitnodigt voor een borrel.’

Volgend jaar gaat ze het heel anders doen. Op dezelfde camping, maar dan een paar minuten fietsen verderop is een veldje dat gereserveerd is voor leden van ouderalleen.nl. ‘Daar zitten alleen maar singles, gezellig bij elkaar.’

Er zijn, zegt ze, momenten dat ze last heeft van ‘vrijgezellendips’. ‘Perioden waarin ik me afvraag: waar doe ik het voor? Is dit mijn leven, denk ik dan. Waarom lukt het me niet?’ Dan belt ze Paul, een goede vriend die ook vrijgezel is. Hij staat dan meteen voor de deur. ‘De wijkverpleging, roept ie dan.’

‘Ach,’ zegt ze verzoenend, ‘Jessy en ik, we hebben het saampies gezellig.’ Ze steekt nog een mentholsigaret op. ‘Er komen vast betere tijden aan.’

In het skicafé van Eindelijk moet de avond nog op gang komen. Het is er stil en koud. Linda en haar vriendin Vivienne (39) staan aan een tafeltje. Ze waren buren toen ze beiden nog getrouwd waren. Linda scheidde als eerste en voelde er toen niet veel meer voor om vaak bij Vivienne en haar man langs te gaan. Vivienne erkent dat ze het contact een beetje afhield. ‘Ik zat nog in een gezinssituatie hè? Alles liep stuk bij ons thuis, maar toch. Linda voelde zich te veel met mijn man erbij.’ Toen ook Vivienne en haar man uit elkaar gingen, kregen de vrouwen meer contact. ‘Linda hoeft nu maar één ding te zeggen over alleen zijn, en ik begrijp haar,’ zegt Vivienne. ‘Toen ik getrouwd was niet.’

Nu gaat Linda véél minder uit dan Vivienne, die vaak gaat stappen als haar zoontje bij zijn vader is. Ze gaat regelmatig naar de dertigplusavond in Eindelijk. ‘Zij is nog maar nét alleen,’ legt Linda uit. ‘Ik herken dat wel. Nu trekt het me wat minder.’

In een omvangrijke studie naar echtscheidingen beschreef de Amerikaanse sociologe Mavis Hetherington twee jaar geleden een aantal categorieën gescheiden mensen. De grootste groep bestaat volgens haar uit Good Enough’s: mensen die zich zo goed en zo kwaad als het gaat door het leven worstelen. Er is een kleine groep die verandert in een Competent Loner. Sommigen blijven jarenlang kwaad: de Defeated. Er zijn ook nog Seekers die heel snel weer hertrouwen. En er zijn Libertines: volwassenen die zich gretig op hun veroverde vrijheid storten.

Die laatste groep bestaat voornamelijk uit mannen. In club Eindelijk is één vrouw die aan dat beeld voldoet: Vivienne.

Dromen, ja dromen heeft Vivienne genoeg sinds ze anderhalf jaar geleden gescheiden is. Tweeëntwintig jaar waren zij en haar man bij elkaar. ‘Hij was mijn eerste liefde.’

Nu ze uit elkaar zijn, is ze salsalessen gaan volgen en wil ze terug naar Het Gooi, waar ze vandaan komt. Ze mist de bomen, de gezelligheid. Maar eerst wordt ze veertig. Dan geeft ze een groot feest in discotheek De Party Pub in Almere Haven. Van het cadeaugeld wil ze in februari een week weg. ‘Ik wil met dolfijnen zwemmen.’ Het liefst gaat ze naar Mexico. ‘Daar kun je in open zee met ze zwemmen, niet in van die bassins.’

Ze zit aan de ronde keukentafel in haar kleine eengezinshuis met kliklaminaat en rotanmeubels. Golden retriever Goldy ligt aan haar voeten. Boven de tafel klinkt de klok.

Een jaar geleden begon ze tot ieders verbazing flink uit te gaan. Ze was zestien toen ze haar ex leerde kennen. ‘Dus ik heb mijn jeugd een beetje in te halen.’ De eerste keer dacht ze: wat doe ik hier? ‘Nu dans ik de hele avond in mijn eentje.’

Ze heeft een zoon van elf, Lorenzo. Hij is druk en kost veel energie. Alles staat nu in een overeenkomst: de dagen van Lorenzo én de omgangsregeling voor de hond. Lorenzo heeft ze doordeweeks en één weekend op, twee weekenden af. Ze werkt in de telemarketing, nu wacht ze op een telefoontje voor een nieuwe baan. Halve dagen werkt ze, want ’s middags moet ze rusten vanwege haar reuma. ‘Ik heb er echt zin in. Ik ben dan moeder, baasje én ik draai mee in de maatschappij.’

In de weekeinden dat Eindelijk geen dertigplusavond heeft, gaat ze naar alleenstaandenclub Ufot in Amstelveen. ‘Ik ga om te dansen, en voor de aandacht. Leuke mensen ontmoeten. Maar ik hou het allemaal dáár.’ Ze maakt afwerende bewegingen met haar handen.

Ze gaat altijd met een mannelijke kennis. Dat geeft haar een veilig gevoel. ‘Ik hoef zo nooit als vrouw alleen ’s nachts over een leeg parkeerterrein te lopen. Ik drink niet, dus ik rijd altijd. In ruil daarvoor betaalt hij de entree. Als we binnenkomen, gaan we ieder onze eigen weg.’

Op die avonden treft ze veel mannen die een one night stand willen, of die doen alsof ze verliefd op haar zijn, maar zich na drie dates terugtrekken. ‘Ik ben er een paar keer ingetuind,’ zegt ze, ‘maar dat laat ik niet meer gebeuren.’

Ze neemt een trekje van haar sigaret en ontvouwt dan triomfantelijk haar geheime recept: ‘Een vrijvriend.’

Minnaar noemde ze hem niet, dat vond ze ‘te mooi’ klinken. ‘Een vrijvriend! Heel raar vond ik het. Maar het was zó makkelijk. Je kende elkaar en hoefde niet de hele tijd op pad. Uitgaan werd er veel leuker door.’

Hij was vijf jaar jonger, zegt ze. ‘Een echte vrijbuiter. Lekker gek doen, daar hield hij van. Ik ben veel serieuzer.’

Ze had heel duidelijke afspraken met hem. ‘Geen anderen. We gingen niet uit eten, we sms’den niet – dan wordt het een relatie en kun je elkaar kwetsen.’

Het ging uiteindelijk voorbij, maar het blijft een ideale regeling, zegt ze.

Toen ze het vertelde aan haar vriendinnen, bleken er meer te zijn die er een hadden. Ze bloost even. ‘Ja gek hè? Maar ja, we leven in 2004.’

Het geluk van Vivienne is volgens het onderzoek van Hetherington een fase die ongeveer een jaar duurt. Daarna gaat ook deze groep op zoek naar een langdurige relatie.

Na ons gesprek aan het tafeltje in het skicafé van Eindelijk ging Vivienne dansen. Die avond is er een ‘serieuze man’ op haar afgekomen. ‘Hij belde me van de week spontaan,’ vertelt ze. ‘Hij vroeg: ga je vanavond mee uit eten? Maar ik kon niet.’ En dan zonder een spoortje twijfel: ‘Leuk hè? Hij belt nog wel een keer.’

De avond in Eindelijk is al ver gevorderd. Marja (42) en Marjan (54) staan aan de rand van de dansvloer. Ze zwaaien druk met hun armen. Biertje in de ene hand, sigaretje in de andere. Een man pakt Marja bij haar middel. Ze steekt haar armen joelend in de lucht en zegt: ‘Aan mannen geen gebrek, hoor!’

De tijd dat zij worstelden met hun alleen zijn, hebben ze ver achter zich gelaten. ‘Wij hebben zoveel meegemaakt,’ zegt Marja. ‘We hadden eigenlijk al dood moeten zijn.’

Hun levensverhalen zitten vol onbetrouwbare mannen, verbroken relaties, verdwenen vaders.

Maar nu, zegt Marja, hebben zij en Marjan ‘schijt aan alles’.

Sinds haar kinderen oud genoeg zijn om alleen thuis te blijven, rijdt Marja iedere vrijdagmiddag om halfzes van haar werk in Amsterdam-West naar het huis van Marjan in Almere. Ze drinken een wijntje, eten wat en gaan dan samen naar de slaapkamer van Marjan om zich te verkleden. ‘Uitgaan in Amsterdam,’ zegt Marja, ‘daar is voor ons geen bal aan. Overal dat jonge grut.’

Marjan: ‘Dat hebben we thuis al zitten.’

Haar huis, zegt Marjan, staat nu open voor iedereen. ‘Ga je volgende week mee?’

Een week later, vrijdagavond om halfelf, doet Marjan het raam van haar ijskoude slaapkamer dicht. In het rustige woonwijkje in Almere Haven gaan de eerste bewoners al naar bed als Marja en Marjan zich omkleden om te gaan stappen. Naast het bed van Marjan staat een emmer die het water van het lekkende dak moet opvangen.

Op de vloer van de slaapkamer staan de slofjes van Marja, die het weekend blijft logeren. ‘Hoe vind je dit,’ vraagt Marja en houdt een oranje truitje omhoog. ‘Voor vijf euro gekocht.’ Uit twee plastic tasjes graait ze een panty en een zwarte bh met strassrandjes.

De zoon van Marjan, Arnout (19), staat op de overloop. Hij gaat naar bed. ‘Maak je het niet te laat ma?’ vraagt hij bezorgd. ‘Anders kom je morgen niet op tijd je bed uit.’

Marjan fluistert, terwijl ze een stringetje zoekt dat bij haar rode bh past: ‘Arnout zegt: als je een kerel mee naar huis neemt, schop ik hem eruit.’ Hij meent het niet, denkt ze, maar begrijpen doet ze het wel. ‘Hij heeft wat slechte ervaringen hè?’

Kinderen, zegt Marja, die nu haar stevige kuiten in een zwarte lieslaars perst, willen ‘dat’ niet weten van hun moeder. ‘Je ouders doen dat niet.’

En eerlijk gezegd, vertelt ze, zó vaak gebeurt het niet dat er iemand mee naar huis komt. ‘We zijn niet voor iedereen beschikbaar.’

‘Nee,’ buldert Marja uit de badkamer, ‘alleen voor de lol, niet voor de kiep!’

Het is tijd om te gaan. Marja kijkt nog een keer in de spiegel en zegt: ‘Jezus, die wallen. Een oud, uitgezakt wijf komt eraan.’

De gordijntjes schuiven opzij als ze de deur achter zich dichttrekken. In vol ornaat, met diepe decolletés, proppen ze zich in de Fiësta van Marja.

En mannen? ‘We gaan in principe samen naar huis,’ zegt Marjan. ‘Maar we staan wel open voor relaties.’

‘Ik niet hoor,’ roept Marja vanachter het stuur.

‘Jij bent te onafhankelijk geworden,’ zegt Marjan. ‘Ik zou best iemand willen hebben die voor me zorgt.’

In café Men at Work, in het centrum van Almere Stad, staan vanavond de twintigers rug aan rug te wachten op een optreden van rapper Lange Frans. Marja en Marjan vinden een rustige plek aan de bar, waar de barman ze gratis stroperige drankjes aanbiedt.

Ze vertellen over de vakanties die ze samen hebben doorgebracht. Afgelopen zomer nog, met z’n vijven naar Tsjechië. Iedereen mocht één vuilniszak bagage meenemen, dan pasten ze net in de Fiësta van Marja. En net zijn ze met z’n tweeën naar Tunesië geweest. Volgende week geven ze een feestje om de vakantiefilmpjes te laten zien.

Ze bestellen nog een rondje bier. ‘Wij zijn gewoon één geworden,’ zegt Marjan. ‘Proost! Op de vriendschap.’

‘Ja,’ gilt Marja. ‘Vriendschap is het belangrijkst. Je kan maar beter lol trappen. Shit is er toch wel.’

Gerelateerd