De kwestie rond de door Eindhoven geweerde pedofiel Sytze van der V. loopt uit de hand. Huurschuld werd hem fataal.

Hij heeft twee mobiele telefoons, maar geen geld om lang te telefoneren. ‘Doe me een lol,’ zegt hij na een haastige begroeting, ‘bel me alsjeblieft direct terug. Dan kost het me niks.’ Even later: ‘Bedankt, nee, ja, het gaat echt fantastisch. Ik woon nu in een villa in Blaricum die me is toegewezen door de gemeente.’ Hij grinnikt. Zonder gevoel voor humor was hij nergens.

In een volgend telefoongesprek wijst hij op het paradoxale van zijn situatie. Hij krijgt geen woning toegewezen omdat hij zich aan toezicht onttrekt, maar als hij inderdaad zo’n gevaar voor de samenleving is, dan hadden ze hem toch júíst ergens moeten huisvesten? Nu laten de autoriteiten hem ongecontroleerd aan zijn lot over. Ongewenste situatie voor iemand die te boek staat als een ongeleid projectiel.

‘Ben ik ook,’ zegt hij. ‘Ik heb mezelf volstrekt niet in de hand. Er liggen hier al drie kinderlijkjes in de kast.’

Zei hij toch. Gevoel voor humor houdt hem op de been. Op de ochtend van de gemeenteraadsverkiezingen: ‘Jammer, ik had PVV willen stemmen vandaag, maar ik sta bij geen enkele burgerlijke stand ingeschreven. Officieel heet het dat ik geëmigreerd ben, geloof ik.’

Nadat hij kardinaal Simonis op de televisie zag: ‘Ik denk dat ik maar het klooster inga.’

Hij lacht wat af, zegt hij. Sterker nog: hij komt werkelijk niet meer bij van het lachen.

PVV-voorstellen

Het afgelopen halfjaar groeide Sytze van der V. (62) uit tot een van de beroemdste pederasten uit de vaderlandse geschiedenis. In een vorig leven zou hij dit feit als kroon op een emancipatoire strijd hebben beschouwd, maar nu ondervindt hij er louter narigheid van. De Tweede Kamer wijdde een spoeddebat aan hem, hij is onderwerp van voortgaand gecorrespondeer tussen de minister van Justitie en burgemeesters, hij verscheen (weliswaar onherkenbaar) in diverse televisieprogramma’s, hij figureerde in honderden perspublicaties. ‘Op 7 oktober stonden in het Eindhovens Dagblad op één dag maar liefst vijf artikelen over mij. Vijf! Dat heeft zelfs Holleeder niet voor elkaar gekregen.’

Dat hij PVV had willen stemmen, zei hij natuurlijk voor de grap; geen partij is meer op hem gebeten dan de club van Wilders. PVV-parlementariër Raymond de Roon noemde van der V. tijdens het Kamerdebat ‘levensgevaarlijk’ en een ‘zware crimineel’. De narigheid rond de ‘smeerlappen die kinderen misbruiken’ zou volgens de volksvertegenwoordiger te herleiden zijn tot het feit dat zedendelinquenten in ons land er met belachelijk lichte straffen vanaf komen. Volgens de PVV zou op seks met een minderjarige jonger dan twaalf jaar minimaal tien jaar gevangenisstraf moeten staan; te verdubbelen zodra de veroordeelde na zijn vrijlating wederom in de fout gaat. Bovendien pleit de PVV voor het instellen van een overheidswebsite met namen, foto’s en omschrijving van het delict en strafmaat van alle veroordeelde pedofielen, zulks onder het motto: ‘Maximale bescherming van kinderen, geen bescherming van privacy van pedofielen. Burgers hebben het recht om te weten welke personen in hun omgeving een gevaar zijn voor hun kinderen.’ Afgevaardigden van andere politieke partijen vonden de PVV-voorstellen te ver gaan, maar men was het er wél Kamerbreed over eens dat de kwestie van de door Eindhoven geweerde pedofiel schromelijk uit de hand was gelopen.

Sytze van der V. aan de telefoon: ‘Soms hoop ik echt dat ik ‘s avonds naar bed ga en de volgende ochtend niet meer wakker word. Ik zie geen toekomst meer. Gelukkig heb ik nu iets om voor en tegen te vechten; daar klamp ik me aan vast, maar op een gegeven moment houdt dat gevecht op. En dan? Dan val ik in een gigantisch gat.’

Vogelvrij verklaard

Het verhaal van Sytze van der V. dreigt – na drie door hem gewonnen kort gedingen, twee bezwaarprocedures (een loopt nog, de andere werd gewonnen), vier voorlopige voorzieningenprocedures, een uitspraak van de Hoge Raad in zijn voordeel – te verzanden in een juridisch steekspel waar voor een buitenstaander geen touw meer aan vast te knopen valt. Toch blijft deze complexe geschiedenis volgens advocaat André van Knippenbergh van een verpletterende eenvoud voor wie bereid is om de basisprincipes van de Nederlandse rechtsstaat als uitgangspunt te nemen.

De advocaat legt uit: ‘Als een ex-gedetineerde zich meldt bij een gemeente, dan mag hij verwachten dat in een woning, een uitkeringsaanvraag, kortom de gebruikelijke maatschappelijke ondersteuning wordt voorzien. Volgens haar website heeft Eindhoven zich gecommitteerd aan een nazorgprogramma voor ex-gedetineerden. De crux zit hem erin dat Sytze van der V. in feite vogelvrij verklaard is. Toen hij na zijn vrijlating aanklopte bij de gemeente Eindhoven, kreeg hij te horen: wij hebben geen zin in jou, tot ziens. Dat is in essentie waar het in deze zaak om draait. Nu wordt gezegd dat het door alle publiciteit die mijn cliënt zich op de hals heeft gehaald schier onmogelijk is geworden om hem nog een woning aan te bieden. Maar die media-aandacht kwam niet op gang doordat hij zich na zijn vrijlating weer in Eindhoven wilde vestigen, maar doordat de burgemeester in die stad een tot dan toe uniek gebiedsverbod tegen hem uitvaardigde. Je kunt mijn cliënt niet verwijten dat hij zich in de publiciteit ging verweren tegen wat hem werd aangedaan. Niet hij, maar de gemeente heeft die publiciteit veroorzaakt. Door dat gebiedsverbod en alle commotie die daarover is ontstaan, wil geen andere gemeente iets met mijn cliënt te maken hebben. In eerste instantie werd nog gedacht aan een oplossing buiten Eindhoven, maar het is inmiddels duidelijk dat dit niet meer haalbaar is. Hij kan nergens anders terecht. Eindhoven heeft het over zichzelf afgeroepen dat deze schrijnende situatie op haar bordje belandt.’

Vakantiehuisje

Sytze van der V. woont in een vakantiehuisje, verscholen in de bossen van een omvangrijk bungalowcomplex. Op werkdagen is het er muisstil, in de weekeinden wandelt soms een verdwaalde ziel voorbij. Dat hij hier anoniem kan bivakkeren, bevalt hem, maar het tijdelijke adres kost hem zevenhonderd euro per maand, terwijl zijn WAO-uitkering achthonderdvijftig euro bedraagt. Zijn spaargeld raakt op. Hij heeft geen idee waar hij naartoe moet als hij binnenkort de huur niet meer kan betalen. Als enige luxe permitteert hij zich een Opel waarmee hij zich periodiek naar de openbare bibliotheek in de dichtstbijzijnde stad verplaatst, hoofdzakelijk om e-mails af te handelen.

Steeds als hij de vakantiewoning verlaat, zet hij drie plastic tassen op de achterbank van zijn auto. Die tassen, daar zit alles in: pleitnota’s van zijn advocaat, dagvaardingen, dwangbevelen, rapportages. Het dunkt hem onverantwoord om de documentatie onbeheerd achter te laten. Stel dat tijdens zijn afwezigheid de beheerder langskomt omdat er iets is met gas of elektra en dat daar die papieren toevallig liggen waar dan natuurlijk even in gesnuffeld zal worden – nee, daar moet hij niet aan denken.

De inhoud van de drie plastic tassen torst Sytze van der V. als een levensvervulling met zich mee. De zaak beheerst zijn gedachten volkomen. Voortdurend onderbreekt hij zijn relaas om, driftig bladerend in de paperassen, het bijbehorende document op te zoeken. De gemeente brengt hem in diskrediet door stelselmatig dingen over hem naar buiten te brengen die niet waar zijn, stelt hij. Zo noemden ze hem een ‘bedreiging voor de buurt’, terwijl uit een risicoanalyse van justitie blijkt dat hij ‘geen directe bedreiging voor de buurt’ vormt. Van der V. laat het er niet bij zitten. In het aanvechten van besluiten, beschikkingen en bepalingen mag hij zich onderhand een ervaringsdeskundige noemen.

– ‘De gemeente begon al met de sloop van mijn pand vóórdat ik eruit was’

‘In de vijfendertig jaar dat ik in Eindhoven woonde, heb ik heel wat keren met de gemeente in de clinch gelegen,’ zegt hij. ‘Het eerste conflict ging over de flat waar wij als bewoners te maken kregen met servicekosten waar niets van deugde. Ik ben naar de rechter gestapt. Het winnen van die zaak leverde maar een paar honderd gulden per flat op, maar het ging wél om vijfhonderdzestig huurders. Tel uit je winst! Daarna kwam ik te wonen in een pand dat op de nominatie stond om gesloopt te worden. De gemeente begon al met de sloop vóórdat ik eruit was, húp, weer een rechtszaak. Mijn volgende woning was een hoekhuis naast een braakliggend terrein. Daar wilde een projectontwikkelaar aan de slag, ik wilde dat niet. Nou, dat werd vijf jaar procederen, met als gevolg dat die grond nóg braak ligt.’

Waarmee Sytze van der V. maar zeggen wil: als het op procederen aankomt, is hij een taaie. Hij geeft niet snel op. Als de gemeente een veroordeelde pedofiel meende te kunnen piepelen omdat de pedofiele variant tegenwoordig op geen enkel begrip meer kan rekenen – nou, het zal duidelijk zijn dat ze het verkeerde slachtoffer uitkozen.

Bloemrijke memoires

Ooit behoorde Sytze van der V. tot de voorhoede van pedofielen die maatschappelijke erkenning zochten voor hun geaardheid. Hij roerde zich in de werkgroep Emancipatie Jeugdseksualiteit van de NVSH-afdeling in Eindhoven en hij was oprichter van de stichting Jep, maar hij was – in tegenstelling tot wat de gemeente Eindhoven over hem naar buiten bracht – nóóit lid van de gelijkgestemde belangenvereniging Martijn. Evenmin heeft hij iets van doen met de Partij voor Naastenliefde, Vrijheid en Diversiteit, beter bekend als de Pedo Partij.

In 1981 lichtte Sytze van der V. zijn seksuele voorkeur toe in het boek Wat doe jij met mijn kind?, volgens de ondertitel een ‘taboedoorbrekend dagboek van een pedofiel over zijn ervaringen met kinderen, de rechterlijke macht en de maatschappij’. In die tijd viel aan een dergelijke publicatie nog eer te behalen, zegt hij. Als hij toen had geweten hoe de samenleving dertig jaar later tegen pedofilie zou aankijken, dan had hij dat boek nooit onder zijn eigen naam laten verschijnen. Sommige passages genieten nog steeds zijn volle instemming, zoals: ‘Voor mij zijn kinderen het mooiste wat deze wereld mij te bieden heeft. Kinderen zijn lief, spontaan, eerlijk in het uiten van hun gevoelens, nog niet misvormd tot volwassene. Kinderen zijn nog veel meer dan dat, het is niet onder woorden te brengen. (…) Zodra een kind mijn omgeving nadert, heeft het mijn belangstelling. Ik kijk ernaar. Het kind merkt dat en gaat je observeren. Het ziet iemand die belangstelling voor hem heeft, die zich anders opstelt dan andere volwassenen en die zich jongensachtig gedraagt. Dat wekt de belangstelling van het kind, je bent anders, iets nieuws en dat moet onderzocht worden. Op dat moment legt het kind contact.’

Maar spreek Sytze van der V. niet aan op de rest van zijn bloemrijke memoires, inclusief verwijzing naar een eerdere celstraf en de ontsnapping uit een tbs-kliniek. Verontwaardigd: ‘Ja, dat staat inderdaad in dat boek, maar sinds wanneer is alles wat in een boek staat wáár? Ik heb destijds ervaringen van verschillende mensen uit onze werkgroep opgetekend, daar één lopend verhaal van gemaakt en, omdat er nu eenmaal een naam op de omslag moest, net gedaan alsof alles autobiografisch was. Achteraf naïef, maar luister eens, als alle moorden die een ik-figuur in een roman pleegt daadwerkelijk voor rekening van de schrijver zouden komen, dan moet een kwart van de Nederlandse literatoren worden opgesloten.’

De enige eerdere veroordeling voordat hij in 2007 de cel indraaide, dateert volgens hem uit 1988, toen hij zijn relatie met een vijftienjarige jongen moest bezuren met een straf van twaalf maanden (waarvan drie maanden voorwaardelijk). Daar was een rare geschiedenis aan voorafgegaan, iets met een hysterische buurtgenote die meende dat hij zich aan haar dochtertje had vergrepen, maar dat klopte a priori al niet, aangezien hij niet op meisjes valt. ‘Maar tegen de tijd dat duidelijk werd dat het om een verzonnen verhaal ging, had ik er al een paar maanden voorarrest op zitten. Omdat ik in de buurt als pedofiel bekend stond, is de politie verder gaan graven. Het was niet zo moeilijk om mijn vriendje te vinden. Die hebben ze aangifte laten doen, tja, wat moet zo’n joch anders? Daar ben ik uiteindelijk op veroordeeld.’

Eind jaren tachtig werd anders tegen pedofilie aangekeken dan in 2010, herhaalt Van der V. ‘Destijds zat ik de dag na mijn vrijlating ‘s avonds weer gewoon in het buurthuis te kaarten. Iedereen wist dat ik had vastgezeten omdat ik een vijftienjarig vriendje had; niemand die daar moeilijk over deed. Ik heb zelfs nog een jaar vrijwilligerswerk in dat buurthuis gedaan. CDA en VVD waren er in die tijd voorstander van om de toegestane leeftijd van vrijwillig seksueel contact wettelijk te verlagen van zestien naar twaalf jaar. Die wetswijziging werd in de jaren negentig doorgevoerd, maar dat is begin 2000 weer ongedaan gemaakt.’

Blije bewegingen

Na zijn veroordeling in 1988 gedroeg hij zich bijna twintig jaar als een brave, aangepaste burger, zegt Sytze van der V. Via de gemeentelijke banenpool van de Sociale Dienst werkte hij twaalf jaar op scholen als conciërge, toezichthouder en beheerder van het computerlokaal. In 2000 belandde hij na een arbeidsconflict, gevolgd door een burnout-verklaring, in de WAO. In 2005 verhuisde hij naar een maisonnette in de Eindhovense nieuwbouwwijk Woensel. Via de buren kreeg hij kennis aan twee dertienjarige jongens van Turkse origine, waar in juni 2007 de strafbare handelingen mee werden gepleegd. Hij bekende direct bij zijn aanhouding, later erkende hij tegenover de rechter dat hij zich in het contact met de jonge vrienden onbetamelijk had gedragen, maar impliceert dit dat hij de ‘levensgevaarlijke, zware crimineel’ is waar politiek Den Haag en het gemeentebestuur van Eindhoven hem voor verslijten?

Hij citeert wat zich volgens het getuigenverhoor in het stoombad afspeelde: ‘Ik zag dat M. bij Sytze op schoot ging zitten. Op een zeker moment ging Sytze met één hand in de zwembroek van M. Hij ging via de zwembroekband naar zijn piemel. Ik zag dat Sytze met de piemel van M. aan het spelen was.’

‘Sytze ging toen met mijn piemel spelen. Sytze zei helemaal niks en ik ook niet. Dat was de eerste keer dat iemand aan mijn piemel zat.’

Even later namen ze met zijn drieën een frisse duik in het gemeentelijke Ir. Ottensbad. Na een uurtje zochten ze het kleedhok op, waar de ontuchtige handelingen een spontaan vervolg kregen. Het getuigenverhoor: ‘Wij hadden onze zwembroeken uit. Wij stonden dus naakt. Ik zag plotseling dat Sytze M. aan het pijpen was. Ik versta hieronder dat iemand de piemel van de ander in de mond neemt en op en neergaande bewegingen maakt. Sytze deed dit een beetje bij M. M. vond dit fijn omdat hij een blij hoofdje had en hij maakte ook blije bewegingen met zijn armen.’

Natuurlijk zat hij ‘fout, hartstikke fout,’ erkent Sytze van der V. Hij had zich die middag tijdig moeten realiseren dat een belijdende pedoseksueel per definitie met één been in de gevangenis staat. De twee jongens bleven wel eens bij hem logeren, maar na zo’n twee weken was de relatie beëindigd. ‘Maar als je hun verklaringen leest, dan kun je je afvragen wie hier nu eigenlijk wordt misbruikt. Die pubers geven toch duidelijk zelf aan dat ze hier min of meer om hebben gevraagd. Ik heb ze niet aangerand.’

Hij zat zijn zevenentwintig maanden celstraf uit, maar ging in cassatie tegen het arrest van het gerechtshof. De Hoge Raad bepaalde twee weken geleden dat de strafzaak voor een deel over moet. Voor één van de vier ontuchtzaken die hem ten laste worden gelegd, bestaat geen bewijs. Zolang er geen definitieve uitspraak is, kan de vijf jaar reclasseringstoezicht die bij de straf was inbegrepen, niet worden uitgevoerd. Dat ergert de gemeente Eindhoven, die pas een woning wil toewijzen als Van der V. een ‘gebiedsbeperking’ accepteert, inclusief aanvullende voorwaarden, zoals contact met de reclassering.

Maar Van der V. is koppig genoeg om voet bij stuk te houden. Hij ging in cassatie omdat hij het oneens is met formuleringen in het vonnis, zoals de vaststelling dat ‘verdachte zijn geneigdheid tot seksuele handelingen met minderjarigen ontkent dan wel bagatelliseert’. Vindt hij onzinnig gesteld: hij heeft toch een bekentenis afgelegd? Nou dan! Ook stoorde hij zich aan: ‘Het Hof houdt er ernstig rekening mee dat verdachte wederom een ernstig misdrijf zal begaan dat gericht is tegen of gevaar veroorzaakt voor de onaantastbaarheid van het lichaam van een of meer personen.’ Kijk, zo’n vonnis kon hij onmogelijk serieus nemen. Het gaat hem op het principe. ‘Volgens mij zijn rechters juristen en geen gedragsdeskundigen. Ik verzet me tegen een oordeel dat nergens op is gebaseerd.’

Enkelbandje

Op het stadhuis van Eindhoven garandeert Guus Sluijter, directeur van de Dienst Veiligheid, dat ex-gedetineerden gewoonlijk door de gemeente worden geholpen bij hun terugkeer in de maatschappij. ‘Sytze van der V. is een uitzonderlijk geval. Het Openbaar Ministerie wees ons op de risico’s die de terugkeer van deze man met zich mee zou brengen. Het vonnis in zijn strafzaak vermeldt expliciet dat hij zich aan toezicht moet onderwerpen; als stok achter de deur werd hem zelfs een voorwaardelijke straf van negen maanden op gelegd. Hij ging in cassatie, dat was zijn goed recht, maar daardoor kwam hij onder dat verplichte toezicht uit. In die lacune probeerden wij te voorzien door, in het belang van de openbare orde, een overeenkomst met hem aan te gaan. We wilden de garantie dat hij uit de buurt zou blijven van waar zijn slachtoffers en hun familie wonen; dat hij niet zou komen op gevoelige locaties zoals zwembaden en sportvelden, waar hij in het verleden problemen heeft veroorzaakt. Dit onvermijdbare toezicht en beperkte gebiedsgebod zou geborgd moeten worden door bijvoorbeeld het dragen van een GPS-enkelbandje. Zolang deze condities voor Van der V. onbespreekbaar zijn, hebben wij gezegd: dan moet je wegblijven uit Eindhoven.’

De gemeentelijke bepaling dat een ex-gedetineerde een bandje om zijn enkel moet dragen, zich niet in bepaalde gebieden mag vertonen en zich onder toezicht en behandeling zal laten stellen, werd in Nederland niet eerder vertoond, geeft Sluijter toe. ‘Dat klopt, maar het is geen kwestie van iets opleggen. We willen alleen op de een of andere manier toekomstverplichtingen regelen. Met een alternatieve oplossing zijn we ook tevreden.’

Het woord ‘impasse’ valt. De bestuursrechter stelde Eindhoven in een voorlopige voorziening in het ongelijk, maar burgemeester Rob van Gijzel houdt als uiteindelijk verantwoordelijke voor de gemeentelijke veiligheid vast aan de voorwaarden waar Van der V., als hij zich weer in de stad wil vestigen, aan moet voldoen. De Commissie voor Bezwaarschriften van de gemeente Eindhoven boog zich over de kwestie en gaf de burgemeester gelijk voor wat het gebiedsverbod betreft.

Huurschuld

Stel dat Sytze van der V. tijdens zijn gevangenschap géén huurschuld van zesduizend euro zou hebben opgebouwd. Stel dat hij de gelukkige eigenaar van een koophuis was. In dat geval had hij na zijn vrijlating toch zijn oude woning kunnen betrekken, ongeacht de maatregelen die de gemeente nu aan de huisvesting koppelt?

‘Dat klopt, dan was het een ander verhaal,’ erkent Sluijter. ‘Wij zouden dan dezelfde positie hebben ingenomen, maar na de uitspraak van de bestuursrechter had meneer zijn woning kunnen betrekken.’

Ergo: het lot van een van de beroemdste pedofielen uit de vaderlandse geschiedenis valt te herleiden tot een huurschuld van zesduizend euro?

Sluijter: ‘Luister eens, dat huurprobleem heeft hij zelf veroorzaakt; daar wordt hij nu door belemmerd. Ik ben natuurlijk partijdig in deze kwestie, maar ik vrees dat meneer Van der V. het vraagstuk volstrekt eenzijdig beziet. Hij heeft dingen gedaan waardoor hij zich niet meer vrij overal in Eindhoven kan vertonen. Over die kant van de medaille weigert hij met ons in gesprek te gaan. Hij vindt dat wij, nu hij zijn straf heeft uitgezeten en vrij man is, voor een woning moeten zorgen. Daar willen we niet aan meewerken. De rechter heeft bepaald dat we hem niet mogen tégenwerken. Met andere woorden: als Van der V. zelf een woning vindt, dan respecteren we dat.’

Gerelateerd