<div class="wpg-element paragraph">
09-06-2007 Door Sander Donkers
VPRO-radio-presentator Jaap Boots verwerkte zijn echtscheiding door erover te zingen. Na veel twijfels is de cd Afkuil er nu, inclusief de meezinger ‘Kutwijf’. Zelfs zijn ex was op de presentatie. ‘Ik had meer dan genoeg haatliedjes om een echte afrekenplaat te kunnen maken.’
Ze stond al vermeld bij de bedankjes op de hoes. ‘En X natuurlijk, zonder wie dit alles…’ Maar dat zanger en VPRO-dj Jaap Boots bij de presentatie van zijn cd Afkuil het eerste exemplaar ook daadwerkelijk overhandigde aan zijn voormalige echtgenote, gaf een toch al beladen middag nog een extra ‘o la la’-tintje. Het ging hier tenslotte om een cd waarop een pijnlijke echtscheiding bezongen wordt. En er was één liedje dat vanwege de pikante tekst en hoge meezingbaarheid al vooraf bij het merendeel van het publiek bekend was. Dat liedje droeg de weinig verbloemende titel ‘Kutwijf’. Wat de aanwezigheid van het onderwerp even dapper als bevreemdend maakte. 
Er trok een lichte huiver door de zaal toen X, die volgens dat liedje op de wereld is ‘om Jaap zwaar te bezeren’, aankondigde even iets recht te willen zetten. Waarop ze droogjes liet aantekenen dat ze, in tegenstelling tot wat in ‘Kutwijf’ wordt beweerd, helemaal niet… van Acda &#038; De Munnik hield. ‘En dat klopt,’ gaf Boots na afloop onmiddellijk toe. ‘Maar wat rijmt er anders op gefrunnik?’ 
De ochtend na de presentatie beent Jaap Boots door zijn Am­sterdamse woning, in een wat tweeslachtige stemming. Hij is opgelucht, dat zeker. Omdat het er lange tijd op leek dat die plaat er nooit zou komen. En vooral omdat het goed ging, gisteren, met zijn ex. ‘Ik heb haar van tevoren nog een paar keer gebeld: zou je het wel doen? Je gaat toch geen Castro-achtige speech houden? Maar ik denk dat ik vooral zelf twijfels had. Dat ik bang was een brok in mijn keel te krijgen als ik daar stond. En dat is natuurlijk niet de bedoeling.’
Anderzijds is er het gevoel: waar ben ik aan begonnen? ‘Het schrijven van die liedjes was misschien therapeutisch, maar dit is eerder een molensteen. Nu moet ik erover praten, nu kan iedereen achter mijn rug om zeggen: daar heb je die sukkel met zijn echtscheidingsplaat. Ik heb me echt afgevraagd of ik het zou kunnen hebben, een recensie in de trant van: “Boots dacht dat het een goed idee was om van zijn persoonlijke leed een cd te maken. Dat was het niet.” En ik dacht: ja, dat kan ik hebben. Ik sta er achter, dus kom maar op!’ 
Het zijn niet de minsten die hem voorgingen. Grote artiesten als Bruce Springsteen (‘Tunnel of Love’) en Bob Dylan (‘Blood on the Tracks’), allebei idolen, wijdden ooit een plaat aan hun scheiding. The Boss, His Bobness, Boots – dat is op zich al genoeg om flink nerveus van te worden. En anders dan Dylan, die het onderwerp van zijn plaat altijd bleef ontkennen, besloot Jaap Boots all the way te gaan. ‘Ik had natuurlijk het stempel van die scheiding er niet zo nadrukkelijk op hoeven plakken. Maar waarom zou ik er doekjes om winden? Ik heb voor de radio honderden muzikanten geïnterviewd, en als ik ergens een hekel aan heb, is het als ze zeggen dat je zelf mag uitmaken waar hun liedjes over gaan.’
Maar ondertussen… Vorige week, in het oefenhok, stak de twijfel weer de kop op, en moest de Engelse bassist van zijn band de Natte Honden hem gerust stellen. ‘Hij zei: weet je waarom het een goede plaat is? Nou, nee, effe niet. Because rock ’n’ roll is about taking risks. Daar vond ik wel wat inzitten. Ik ben niet geïnteresseerd in vrijblijvendheid.’
Boots draagt een zwart T-shirt waarop trots de titel van zijn plaat prijkt. Wat er verder ook mag gebeuren met de muziek, hij rekent in elk geval op een vermelding in de volgende editie van de Van Dale. ‘Afkuil. Werkwoord: afkuilen, kuilde af, afgekuild. En dat er dan zoiets staat als: “Zeer diepe afgrond waarin men met persoonlijke emoties wordt geconfronteerd.” Prachtig toch?’ Dat kan hij overigens zeggen zonder al te onbescheiden te zijn, want de titel heeft hij niet hij zelf bedacht. ‘Ik hoorde het mijn zoontje soms zeggen als hij zijn riddertjes van de bank af liet storten. Ging ik hem nog verbeteren ook. Nee, het is een afgrond of een valkuil.’ Het woord bleef plakken, en hij heeft het maar geleend. Want het leek de lading behoorlijk te dekken. 
Vijf jaar geleden keek hij plotseling in die afkuil, toen zijn vrouw hem vertelde dat ze verliefd was op een ander. Zo hevig, dat relatietherapie geen uitkomst bood. Ze ging weg, naar hem. ‘Onze zoon was toen vier jaar oud, en we waren er enorm op gebrand dat hij hier zo min mogelijk het slachtoffer van zou worden. Dus deden we ons best on speaking terms te blijven. Geen ruzie waar hij bij was, alles wat met opvoeden te maken heeft zo goed mogelijk blijven bespreken. En dat kan ik, heus. Maar het was wel moeilijk.’
Want natuurlijk werd hij geteisterd door ‘Bokito-achtige gevoelens’. ‘Dat je over die gracht wilt springen. Dat je die nieuwe vriend op wilt zoeken om hem eens even… Dat je haar…’ Maar als hij die nieuwe vriend tegenkwam, stak hij zwijgend zijn hand op. Verder dan een iets te hard dichtgeslagen deur zijn de oer-instincten niet gebotvierd. ‘En achteraf ben ik daar natuurlijk dolblij om. Maar ik was letterlijk en figuurlijk op mijn pik getrapt. Woest dat ze het op de klippen had laten lopen. En die woede zocht een uitweg.’
’s Avonds, als zoon sliep, klom hij op de bank met een gitaar, en dan kwamen ze vanzelf. De boze liedjes, de zielige liedjes. ‘Kutwijf’, en daarna nog zo’n tien keer langs diezelfde lijnen. ‘In die tijd was het de wrok die me op de been hield. Ik had meer dan genoeg haatliedjes om een echte afrekenplaat te kunnen maken. Maar dat vind ik niet echt interessant. En bovendien gaat die woede je na een tijdje enorm in de weg zitten bij het verwerken. Wrok is een kanker, het eet je op van binnen.’ 
Tijd zorgde voor de noodzakelijke afstand, en een filter op de gebeurtenissen. ‘Als het een cd zou worden, besloot ik, dan moesten alle emoties aan bod komen waar je mee te maken krijgt wanneer iemand je in de steek laat. Liefde, jaloezie, verdriet, berouw. Maar ook de zelfhaat. In de spiegel kijken en denken: logisch dat ze weg is, ik ben ook een zak.’ De plaat was pas af, zegt Boots, toen hij het nummer ‘Storm’ schreef, waarin hij enig begrip voor zijn ex kon tonen. ‘Dat is een afgewogen oordeel, op afstand. We zijn op weg naar het strand, en we weten dat het misgaat. Er is storm op komst en die zal ons uit elkaar blazen. Maar op dat moment besef ik: deze storm raast ook door haar hoofd, zij is in zekere zin hulpeloos, kan niets beginnen tegen deze verliefdheid. Zoals Henny Vrienten al zong: liefde is een vreemde ziekte. Maar het heeft wel even geduurd voor ik het op kon brengen om het zo te bekijken.’
Afkuil, in stijl variërend van slepende Americana tot woeste garagerock, is gelaagder en aangrijpender dan je op grond van ‘Kutwijf’ kon veronderstellen. In zekere zin wordt het verhaal rond gemaakt met het fraaie ‘Ratsmodee’ (met daarin de prachtige regels: ‘Zullen we samen naar de ratsmodee?/ Ik ga toch, dus ga je mee?’). Dat schreef hij in de tijd dat alles nog koek en ei was, en ze met hun zoon op een strand in Brazilië zaten. ‘Op dat moment voelde ik zo’n diepe liefde, dat ik wist: ik wil alles met jou delen, ook als we naar de kloten gaan.’
Hij zucht, en het gesprek meandert langs verregende vakanties, alleen met zijn zoon, hopeloze nachten waarin hij de wereld moest bewijzen dat hij best wel een ‘leuke, geile knakker’ was, en het merkwaardige moment dat hij en zijn ex gezamenlijk het pand van de echtscheidingsadvocaat verlieten.
‘Ja ja, tis niet niks,’ lacht hij dan maar. ‘Ik had het een paar jaar geleden nooit kunnen bedenken, maar een van de dingen die ik wil zeggen met deze plaat, en ook met de presentatie van gisteren, is dat wanneer je je een beetje fatsoenlijk door zulke ellende heen worstelt, je een paar jaar later weer normaal met elkaar om kunt gaan.’
En dat is ook wat waard. Boots is inmiddels gelukkig met een nieuwe vriendin. ‘Maar ik ga nooit meer trouwen,’ zegt hij. ‘Met mijn ex dacht ik werkelijk: dit is het, wij worden samen oud. Die onschuld ben ik kwijt. En dat is misschien wel het grootste verlies.’
Jaap Boots, ‘Afkuil’ (Rosa Records/Sonic Rendez Vous)
</div>