Klaar met Nederland

Columns van de week

Teun van de Keuken en Amber Wiznitzer

De stemmen van Vrij Nederland

<div class="lead">Sport is van goedaardig naar kwaadaardig ontaard. Een monster geworden. Een geld slurpende, alles vernietigende Sportzilla. De sportzomer is een goed voorbeeld van massatesterie.</div>
Het is juli, de zon schijnt. In de verte hoor ik toeters. Ik plak mijn ramen af met vuilniszakken. Nu is het wachten tot het september wordt. Ik kan niets zien van wat er zich buiten afspeelt. Alles kan een trigger zijn. Een glimpje van een bal of een spat oranje en ik krijg de meest gruwelijke flashbacks. Schurende touwen, folterconstructies van bokken, kasten en trampolines. De badmeester die op je vingers slaat. Een houten stok met een gele haak. Een soort bouwmarktstaf voor een martelklaas. Terwijl je zinkt. Je kleren zich vastdraaien om je lichaam als om de schroef van een motorboot. Je haalt de overkant niet, iemand trekt hem steeds naar achteren. Volleybal, basketbal, trefbal. De harde ballen tegen je blote armen. Het kippenvel, de banken met de klepjes waar je vingers tussen kunnen komen. De tv kan niet aan. Levensgevaarlijk. Nou heb ik sowieso angorafobie. De voortdurende angst om de trui van Mart Smeets te zien bij het zappen. Maar in dit seizoen is het het ergst. De hoogspringhel, tennisterror, de hockey-, handbal-, hordehorror. Wie houdt er van de geur van angstzweet in de morgen? En je kunt proberen te boksen, te schermen, je eruit te worstelen, maar er is geen redding.
‘Wat zit hij mooi op zijn fiets, hè, mensen, wat zit hij er mooi op.’ Het heeft zich verspreid naar alle netten. ‘Het geluid van deze bel klinkt hem als een symfonie van Sibelius in de oren.’ Het is uitgezaaid naar de radio en zuigt daar als een parasiet de feiten uit het nieuws. ‘Hadden we al veel van hem gezien? Nee. Maakt dit alles goed? Ja.’ Het rent, het sprint, het demarreert. Het valt, het kreunt, het transpireert. En ik zit te hijgen op de bank met de afstandsbediening in mijn verkrampte handen. Op lege wegen in de miezerregen. De berg op- en afhijgen. Het krijst als een IJslandse commentator, hard in je oren. Je vouwt dubbel en grijpt naar je kuiten. Daar komen ze, met een brancard. Ze komen je halen. De pijn trekt door je ledematen, de verzuring, de scheurende spieren. De films zijn zoek. Kunst en cultuur huilen zachtjes op de reservebank. Terreur is het. Racisme, fascisme, seksisme. Het woekert door de media, als een schimmel groeit het over alles heen en laat een jeukende uitslag achter. Van bolletjes op je gele trui tot onbegrijpelijke hashtags op het internet. #FRAPOR, #ICEPOR #FROOME. Een zomer van ziekte. Gilles de la tour. EK Ebola. Open F1. En besmettelijk dat het is. Mijn opa had het, mijn vader ook. Misschien zijn ze daar wel aan doodgegaan. De dokter weet niet alles. Het S-woord. S zeiden we vroeger. De S in mijn PTSS.
Sport. Het is eigenlijk een soort Pokémon GO zonder telefoon. Een hobby van vooral mannen. De jongere doen het, de oudere kijken ernaar. Vrouwen doen het ook, maar dan heet het Paralympics. Het is heel erg slecht voor je. Tegennatuurlijk gedrag. Plato waarschuwde ervoor en Midas Dekkers schreef erover in zijn boek Lichamelijke Oefening. Zelfs Hitler hield er niet van. Een beetje beweging houdt je lichaam soepel en vitaal. Daar zijn we op gemaakt. Lopen om van a naar b te komen. Dingen tillen, of bewerken omdat we ze nodig hebben. Maar bij sport wordt dit natuurlijke vermogen misbruikt en overdreven. We voeren ons lichaam als het ware op. We kijken hoe ver het kan gaan en gaan dan nog verder. En als het niet mee wil werken, stoppen we er spullen in, middelen waardoor we de grens wel kunnen behalen en overschrijden. Pure roofbouw. Suïcide in korte broek. Je lichaam is niet gek. Waarom zou het hard ergens heen rennen zonder reden? Waarom zou het klimmen, vallen, hoog-, laag- of verspringen als er geen gevaar dreigt? Je lijf geeft signalen aan je geest. Die negeren heet topsport. Ik zeg: stop sport! Het is sadisme pur sang. Jezelf door hoepels laten springen. Laten zien dat je de baas bent over je lijf. De lieve ledematen tergen en kastijden, maar het lichaam wint altijd. Het laat zich niet knechten. Al was het maar door simpelweg dood te gaan. Sport is moord.
Maar betere moord, zeggen de mensen dan. Verenigingsmoord. Geïnstitutionaliseerd, gesublimeerd, gezellig! Een soort oorlog-light met vlaggetjes. Het leert ons samenwerken, goed bezig zijn en geeft verstrooiing. Dat was vroeger misschien waar, maar gezellig is het al tijden niet meer. De woedende, geverfde gezichten. Schuddende vuisten tegen het beeldscherm, verbeten verliesverdriet. Dronken plunderpolonaises door het gastland. De focus op het wedstrijdelement is veel te groot. De bedragen zijn buitenproportioneel. Het is gemuteerd, uit de kluiten gegroeid. Van goedaardig naar kwaadaardig ontaard. Een monster geworden. Een geld slurpende, alles vernietigende Sportzilla. Hysterie, zou je kunnen zeggen, maar dat is een vrouwenkwaal die we al opgelost hebben. Niets wat een beetje vibrator niet kan fiksen. Nee, dit is nieuw. Onontgonnen nog. Hoe kan het dat Freud dit gemist heeft? De vrouwen zijn genezen, maar de mannen zijn vergeten. Testosterie. Testerie in de volksmond.
Een conversieneurose. Waarschijnlijk gedragen mannen zich testerisch als het bloed van hun testikels niet gelijkmatig doorstroomt naar hun hersenen. Het kan ook zijn dat ze door de duivel bezeten zijn of dat hun zaadcellen in hun lichaam rondspoken op zoek naar bier. Er zijn theorieën die zeggen dat het te verhelpen is door ze iets te doen te geven. Een klusje, een taak in en om het huis, zoals de barbecue aansteken of de schutting verven. Symptomen zijn veelal: overdreven hard schreeuwen, onverklaarbare emoties, woede, agressie en een totaal gebrek aan relativeringsvermogen. Het is allemaal nog in de onderzoeksfase, daarom heeft het ook zo uit de hand kunnen lopen.
De sportzomer is een goed voorbeeld van massatesterie. Je kunt alle symptomen direct herkennen. In het idioot gewichtig doen over het snappen van een spelregel en het nabespreken van het nabespreken wat nabesproken moet worden, zie je het gebrek aan relativeringsvermogen. Bij de verfgezichten die elkaar aanvallen, zie je de woede en agressie en het commentaar, het commentaaaaaar, het commentaaaaaaaaaaaaaarrrrr, spreekt denk ik voor zich.
‘Dennis Bergkamp, Dennis Bergkamp, Dennis Bergkamp, Dennis Bergkamp, Dennis Bergkamp, ooooooooooooh-aaahhhoooooh. Hij doet het, hij doet het, hij doet het, hij doet het, hij doet het, hij doet het, hij doet het.’ 
Het is juli, de zon schijnt en ik lig in foetushouding onder de bank in mijn afgeplakte huis. In de verte schalt een luidspreker en de flashbacks zijn terug. Buitengym, de coopertest, het apenspel. Paarshijgend achter het laatste groepje aanrennen. ‘En hij staat en ik sta, het is ongekend. Hij staat, iedereen… en ik sta ook. Ik ga helemaal uit mijn dak.’ Van de hoge, waar het water pijn doet. Niet doodgaan, niet doodgaan. Help. ‘Wat een belachelijk doelpunt. Wat een krankzinnige goal!’ Zeilkamp, een zinkend zeilbootje, een optimistje, een naam die niet verder van mijn gemoedstoestand had kunnen afstaan. Teams kiezen en de mensen die als laatst overblijven. ‘Jongens, wat mogen wij trots zijn op deze man.’ Gebogen hoofden. Nou, doe in godsnaam Stella dan maar. Kippenvel. De martelsinterklaas met zijn stok. De minitrampoline. Ongesteld, maar de briefjes van thuis zijn op. De dikke mat, de springplank. ‘Oh, wat een goal. Wat een goal! Hij heeft ze er allemaal opgelegd hoor. Hij heeft ze er allemaal opgelegd, zoals hij gisteren zei; laat ze maar komen. Laat maar komen die mannen. En dan ging die bal in de touwen. En dan springen we allemaal overeind. Schitterend. SCHIT-TE-REND. Iedereen valt elkaar echt letterlijk huilend, huilend in de armen.’ Ik wieg mezelf heen en weer en jammer zachtjes. Uiteindelijk zal het september worden.
<div class="info-box">
Stella Bergsma (1970) is schrijfster, woordfetisjist en frontvrouw van de band EinsteinBarbie. Haar ongebreidelde debuut ‘Pussy album’ verscheen dit voorjaar en gaat over Eva van Liere, ‘37 jaar, lerares, vrouw, junk. Ik hou van het leven, maar wederzijds is het niet.’
</div>