Interview: Oud-UCI-bestuurder Hein Verbruggen wist meer over doping dan hij altijd beweerde. ‘Je moet toch ook een beetje menselijk blijven als een atleet betrapt wordt op cortisonen. Moet je je daar echt druk om gaan maken?’

‘Een grote teleurstelling.’ Zo luidt de eerste reactie van Hein Verbruggen als hem gevraagd wordt naar zijn gevoelens over de onthullingen van Lance Armstrong in de veelbesproken televisie-uitzending van Oprah Winfrey.

‘Armstrong heeft me zeven maanden geleden gebeld. Toen zei hij nog: het zijn bullshit story’s, het is allemaal niet waar. Natuurlijk sloop de twijfel er wel in, maar ik had altijd hoop. Dat zal naïef klinken, maar het is toch zo.’

Hein Verbruggen (71) was veertien jaar voorzitter van de internationale wielerfederatie UCI, opgericht om de wielersport te promoten, maar ook verantwoordelijk voor het antidopingbeleid. Tijdens zijn voorzitterschap hebben zich de twee grootste dopingschandalen in het wielrennen voorgedaan: het Festina-schandaal in 1998, en naar nu blijkt het dopingnetwerk rondom Lance Armstrong.

Verbruggen heeft altijd beweerd dat beide dopingschandalen als een verrassing voor hem kwamen. Tot op het laatste moment ontkende hij tegenover de buitenwereld fel dat Armstrong ooit doping had gebruikt. Lance was een icoon en moest dat blijven. Over zijn relatie met wielerheld Lance Armstrong vertelde hij in 2005 vol trots voor de televisiecamera. ‘Het is een schande dat ik het zeg, maar ik heb een trui teruggevonden die hij mij ooit gestuurd heeft. Een gele trui. Ik dacht, wat stom dat ik hem niet in mijn kantoor hang. Want daarop had hij geschreven: Hein, bedankt dat je onze sport altijd verdedigt, You are one of us.’

In oktober van het afgelopen jaar verscheen het langverwachte rapport van de antidopingautoriteit in Amerika, USADA. In dit rapport verklaren zevenentwintig getuigen dat Lance Armstrong, zevenvoudig Tourwinnaar, doping heeft gebruikt. In een georganiseerd netwerk van ploegleiders, artsen, leveranciers en ploeggenoten. Hoe kan het dat Verbruggen hier allemaal niets van heeft geweten? Waaróm heeft hij Armstrong al die tijd zo fel verdedigd? Hoe ‘teleurgesteld’ kan hij zijn?

‘Het is een schande dat ik het zeg, maar ik heb een trui teruggevonden die hij mij ooit gestuurd heeft. Een gele trui. Ik dacht, wat stom dat ik hem niet in mijn kantoor hang. Want daarop had hij geschreven: Hein, bedankt dat je onze sport altijd verdedigt, You are one of us.’ Foto: Lenny Oosterwijk.

De week na het verschijnen van het USADA-rapport benaderen we hem voor een interview. Hij zegt toe. Maar enkele dagen later krabbelt hij toch terug. Op dringend verzoek van de UCI, die op dat moment een commissie instelt om het handelen van de UCI in het tijdperk-Armstrong te onderzoeken.

Ruim twee maanden later, op 12 januari 2013, ontmoeten we Verbruggen alsnog in een hotel in Heerenveen voor het eerste deel van ons gesprek. Het is aan de vooravond van het interview dat Lance Armstrong zal geven aan Oprah Winfrey. De bekentenis waar de wereld op wacht en die de reputatie van Verbruggen kan schaden. Hij ligt met de dag meer onder vuur. De aanvallen zijn verbeten en komen van het wereld-antidopinggenootschap WADA, oud-renners als Greg LeMond en de Nederlandse Wielerbond KNWU. Verbruggen heeft in zijn carrière genoeg stormen overleefd, maar dit lijkt zijn zwaarste beproeving.

Grote macht

Marketingman Verbruggen kwam in het wielrennen terecht via zijn werkgever Mars, die een wielerploeg sponsorde in België. In 1975 nam hij zitting in de beroepscommissie van de KNWU. Toen er een vacature vrijkwam bij de internationale bond, schoof de commissie hem naar voren, omdat hij als enige Frans sprak. In 1991 werd hij uiteindelijk verkozen tot voorzitter van de UCI en kon hij de amateuristisch geleide wielerbond naar zijn hand zetten.

Verbruggen: ‘De praktijk is dat de macht van de voorzitter vrij groot is. Dan heb ik het niet alleen over de UCI, maar over alle bonden. In zo’n bestuur zitten mensen van andere culturen en die komen van tevoren zeggen dat ze, al zijn ze het niet helemaal met je eens, toch niet tegen een voorzitter zullen stemmen. Dat scheelt aan obstakels. Je moet er heel voorzichtig mee omgaan, maar de realiteit is zo.’

Bij zijn aantreden als voorzitter was de UCI virtueel failliet. Verbruggen had één doel: geld gaan verdienen voor de bond. ‘Ik heb het verpakt in een slogan: mensen, jullie bond is geen firma. Maar je moet ’m wel runnen als een firma. Ik zie wielrennen met mijn marketingogen als een product. Dat moet je intact houden. Je moet zorgen dat het er goed uitziet, je moet het kunnen verkopen.’
Om het product wielrennen beter te kunnen verkopen, was de geloofwaardigheid van de resultaten volgens Verbruggen van groot belang. De sport moest af van het dopingprobleem.

Maar begin jaren negentig trokken gealarmeerde ploegleiders en renners bij Verbruggen aan de bel. Het nieuwe wondermiddel epo was definitief het peloton binnengedrongen. Het stond sinds 1991 op de dopinglijst, maar het was niet te traceren. Epo stimuleert de aanmaak van rode bloedcellen waardoor de zuurstofopname wordt vergroot. Renners die voorheen moeite hadden een berg op te komen, reden nu ineens vooraan, zonder angst betrapt te worden. Er werd gefluisterd dat degene de koers won die het meeste epo gebruikte en daarmee zijn hematocrietwaarde (het percentage rode bloedcellen in het bloed) het meest verhoogde.

‘Als voorzitter van de UCI heb je maar een paar keer met zo’n icoon te maken’

In een poging het gebruik van epo binnen de perken te houden, introduceerde de UCI gezondheidstests waarbij de hematocrietwaarde werd gecontroleerd en de bloedgegevens werden opgeslagen in een databank. Het peloton werd voor het eerst gevraagd bloed af te staan. De renners gingen akkoord, op voorwaarde dat de tests gebruikt werden om uitwassen te voorkomen en niet als bewijs voor dopinggebruik. Er werd een grenswaarde afgesproken van 50. Bij een hogere hematocrietwaarde mocht een renner ‘om gezondheidsredenen’ twee weken niet aan de start verschijnen.

Verbruggen: ‘Bepaalde ploegleiders wilden 47, die wilden strenger zijn, maar daarvan zeiden onze juristen en experts, nee dat kan niet want een deel van de beroepsbevolking heeft van nature een hoge hematocriet. Uiteindelijk hebben we de zaak op 50 vastgesteld.’

Dan weet je dat er naar de grens van 50 wordt toegewerkt.
‘Ja, dat weet je, maar je doet een noodsprong omdat je niets anders hebt.’

Het peloton wist dus: met een beetje epo zijn we niet te traceren?
‘Dat moet je wel constateren. Dat is nu ook nog zo.’

Voor ingewijden was al lang duidelijk dat het peloton aan de epo zat. De buitenwereld kwam er in 1998 onverbiddelijk achter toen verzorger Willy Voet van de Festinaploeg aan de vooravond van de Tour de France door de Franse politie werd aangehouden met een kofferbak vol doping. Verbruggen houdt vol dat het dopingschandaal voor hem onverwacht kwam.
‘Het was de eerste keer dat ik en mensen van de antidopingcommissie hoorden van structurele doping. Dat was een shock.’

Er is structuur nodig om doping te gebruiken, dat verbaast u dan toch niet?
‘Het gaat om het individuele karakter of het ploegkarakter. Dat er kennis nodig is, dat is duidelijk. Je hebt dokters nodig. De verrassing kwam van het gestructureerde karakter binnen de ploeg.’

Wat betekende het schandaal rond Festina voor het wielrennen?
‘Als voorzitter zeg je: het is een ramp voor je sport. Ik heb op dat moment ook meteen gezien dat de effecten ervan jaren zouden gaan duren. Door de hele situatie nu komt dat ook weer boven. Qua imago voor je sport is dat iets wat je lange tijd meedraagt.’

‘Een shock.’ Festina-rijder Alex Zülle omringd door journalisten na het uitbreken van de Festina-affaire in 1998. Foto: Reuters.

Sportgek volk

Na de Festina-affaire waren er nieuwe helden nodig om de dopingperikelen te doen vergeten. De Amerikaan Lance Armstrong kwam als geroepen. Hij had niet alleen een indrukwekkend verhaal –hij had net teelbalkanker overwonnen – maar opende ook de deur naar het wielrennen voor de Amerikanen, een sportgek volk. Verbruggen: ‘Hij had een grote mond, een bepaalde vorm van bluf is hem niet vreemd. Straight naar het doel. Hij zegt wat hem voor de mond komt, hoewel een beetje te direct naar mijn goesting.’

Hoe groot was het nieuwe elan van Armstrong?
‘Het was ook het verhaal van zijn strijd tegen kanker. Als voorzitter van de UCI heb je maar een paar keer met zo’n icoon te maken.’

Als antwoord op het Festinaschandaal moest de Tour de France van 1999 de schoonste ooit worden. Op 3 juli won Lance Armstrong de proloog. De begeerde gele trui viel voor het eerst om zijn schouders. Vanaf dat moment werd hij dagelijks opgeroepen voor de dopingcontrole. Verbruggen: ‘In Frankrijk vallen dopingcontroles onder het Franse ministerie van Sport. Zij hebben een dokter ter plaatse en zij sturen het monster naar het laboratorium en behandelen de zaak. In het algemeen is er een commissaris van de UCI bij.’

Op de dag na de proloog werden er bij Armstrong sporen van cortisonen aangetroffen, een ontstekingsremmer. Volgens de reglementen van de UCI moet een renner bij de controle aangeven welke medicijnen hij op doktersvoorschrift gebruikt. Armstrong liet dit na en overtrad daarmee de regels.

Hebben de Fransen u op de hoogte gesteld van het positieve geval?
‘Dat zal waarschijnlijk wel ja. Wat nu leidt tot verwarring: de Fransen hadden geen doktersvoorschrift nodig, maar in de reglementen van de UCI stond dat dat wel vereist was. Dus wij hebben van onze kant Lance Armstrong aangeschreven: wij moeten een doktersvoorschrift hebben. Dat is ook het enige wat wij deden.’

Armstrong leverde een geantedateerd doktersvoorschrift in. Hoewel het Franse ministerie de uitleg van Armstrong accepteerde dat het om een zalf tegen zadelpijn ging, kon de UCI Armstrong volgens de letter van de eigen wet straffen. Hij had zijn cortisonengebruik namelijk niet voorafgaand aan de dopingcontrole gemeld. De UCI liet het gaan. Verbruggen: ‘Je moet toch ook een beetje menselijk blijven als een atleet betrapt wordt op cortisonen. Moet je je daar echt druk om gaan maken?’

Achteraf blijkt dat belangrijk te zijn geworden.
‘Voor u, voor mij niet zo.’

Dat jaar won Armstrong zijn eerste Tour de France.
De strijd tegen epogebruik kreeg een nieuwe wending toen de UCI in april 2001 als eerste bond een urinetest introduceerde waarmee epo opgespoord kon worden. Twee maanden later werden er verdachte waardes geconstateerd bij Armstrong in de Ronde van Zwitserland.

U heeft Armstrong toen gebeld?
‘Ik denk het wel, dat werd gedaan door Mario Zorzoli en Lon Schattenberg [UCI-arts resp. lid antidopingcommissie UCI, red.].’

Zij benaderden renners met verdachte waardes?
‘Ja.’

Hoe reageerde Armstrong?
‘Armstrong blufte onmiddellijk, hij zei: de test is niet goed. Dit kan niet, ik gebruik geen doping, die test is klote. Toen hebben ze bij ons gezegd: absoluut niet, die test is goed. Toen zei hij: nou dan moet u mij die test maar eens uitleggen. Dat is gebeurd.’

In 2005 werd het hele Phonak-team uitgenodigd bij de UCI wegens verdachte hematocrietwaarden. Foto: Gero Breloer/EPA/ANP.

Nadat bij Armstrong in 2002 nog een keer verdachte waardes werden geconstateerd, deed de UCI iets opmerkelijks: de bond regelde een ontmoeting tussen Armstrong en het hoofd van het onafhankelijke dopinglaboratorium in Lausanne, Martial Saugy. Het laboratorium voerde in opdracht van de UCI de dopingtests uit, Saugy was bereid hierover uitleg te geven aan Armstrong. De ontmoeting vond plaats in Luxemburg bij de start van de Tour de France. Naast Armstrong en Saugy waren ook ploegleider Johan Bruyneel en Lon Schattenberg van de UCI aanwezig.

We benaderen Saugy rechtstreeks om te vragen wat er is besproken. Na enige aarzeling antwoordt hij per mail dat hij alleen uitleg heeft gegeven over de werking van de test. Saugy schrijft dat Armstrong bij de ontmoeting niet zozeer vragen stelde, maar verklaarde ‘dat deze methode in staat is om carrières te verwoesten’. Saugy benadrukt dat het om verdachte waardes ging, het monster voldeed op dat moment niet aan de criteria om als positief te worden bestempeld. Volgens Saugy is Armstrong de enige renner geweest waarmee hij zo’n ontmoeting heeft gehad. Wanneer we Verbruggen vragen of de ontmoeting tussen Saugy en Armstrong achteraf een onverstandig idee was, ontkent hij dat. ‘Nee, ik denk op geen enkele manier dat we dat niet hadden moeten doen. Het is wel zijn Amerikaanse stijl van bluf geweest om te zeggen: die methode is klote, dat kan niet. Dat is de stijl van Armstrong.’

Dit was het laboratorium dat de dopingtests uitvoerde, dan wil je toch dat de onafhankelijkheid gewaarborgd is?
‘Die is toch gewaarborgd? Op het moment dat je een presentatie geeft, tast dat je onafhankelijkheid niet aan. Kom nou.’

Bellen met verdachte renners

Armstrong werd in 2001 door de UCI op de hoogte gesteld van aangetroffen verdachte waardes. En hij bleek niet de enige te zijn. Verbruggen zegt nu dat het jarenlang bewust beleid is geweest van de UCI om renners met verdachte waardes te waarschuwen. Als renners niet positief waren maar dicht tegen de grens aanzaten, werden ze op de hoogte gesteld.

Verbruggen: ‘Ik heb op een bepaald ogenblik in overleg met de antidopingcommissie gezegd: Luister eens, wanneer je het zware vermoeden hebt dat er gesjoemeld wordt, dan moet je die zaak niet laten lopen, dan moet je die renner binnenhalen. En dus hebben we in die eerste jaren, bij testen die zeer verdacht waren, maar niet positief, de renners laten komen. En ik sta er erg achter om dat te doen. Wanneer je hem binnenhaalt, maak je hem onzeker. Dan zeg je: beste vriend, dat kan niet. Hij weet intussen ook dat wij een databank hebben, alle gegevens gaan daarin. Wellicht overtuig je hem om geen doping meer te gebruiken, en wellicht niet.’

Over hoeveel renners hebben we het dan?
‘Weet ik niet meer, dat zullen tientallen renners zijn geweest.’

We weten dat een aantal renners met verdachte waardes gebeld zijn. Was dat ook een methode?
‘Kan zijn. Het was heel duidelijk, en ik sta daar honderd procent achter.’

Tientallen renners hadden verdachte waarden en de UCI heeft die renners gebeld of laten komen?
‘Binnengehaald, laten komen, één na één.’

In deze periode zijn er ook Nederlandse renners gebeld. Zo bevestigt Karsten Kroon dat hij in 2004, toen hij voor de Raboploeg reed, een telefoontje kreeg van Lon Schattenberg om hem te informeren over zijn afwijkende bloedwaardes.

De Australische antidopingexpert Michael Ashenden, die van 2008 tot 2012 werkzaam is geweest voor de UCI, kijkt op van dit beleid: ‘Het gaat rechtstreeks in tegen wat we vandaag de dag doen met gerichte onverwachte dopingcontroles,’ zegt hij. ‘Nu richten we ons op renners met verdachte waardes om ze te kunnen betrappen en straffen. Ik ken geen enkele andere bond die zijn sporters met verdachte waardes waarschuwt. Het komt allemaal neer op wat het doel is van je antidopingbeleid. Is het om atleten te monitoren en te waarschuwen, of wil je ze betrappen? Een logische reactie van een renner die gewaarschuwd wordt bij verdachte waardes is dat hij voorzichtiger wordt. Het geeft de renner de mogelijkheid zijn dopinggebruik aan te passen zodat hij niet betrapt wordt.’

Heeft de UCI er op deze manier aan bijgedragen dat er zo min mogelijk positieve dopinggevallen waren? Verbruggen: ‘Nee, absoluut niet. Onzinnige conclusie.’

U verkleinde toch de kans om ze op heterdaad te betrappen?
‘Dat interesseert me niet, als die mensen met doping ophouden, vind ik dat zelfs een succes.’

Eenvoudig een dopingtest voorkomen

Het bleef niet alleen bij renners. We krijgen vertrouwelijke documenten in handen, waaronder een verhoor onder ede uit 2005, in de zaak tegen de Amerikaanse renner Tyler Hamilton die betrapt was op bloeddoping. Hierin vertelde UCI-arts Mario Zorzoli dat het Phonakteam bij de UCI werd uitgenodigd omdat de renners van die ploeg hogere hematocrietwaarden hadden dan alle andere renners. Letterlijk zei Zorzoli in het verhoor: ‘Omdat Phonak een heel belangrijk team en sponsor was, en omdat de betrokken renners toprenners waren, hebben we besloten om de eigenaar van het team en de teammanager uit te nodigen.’

Vervolgens legde hij in het verhoor uit hoe het team werd geïnformeerd: ‘In het kantoor van de UCI heb ik een powerpoint presentatie gehouden. Aan de ene kant om onze strategie en onze filosofie op het gebied van preventie uit te leggen, en aan de andere kant om de gevonden waardes te tonen en de zorgen te delen over deze ongebruikelijke en hoogst verdachte waardes.’

Het USADA-rapport laat zien dat dit UCI-beleid bij Armstrong in ieder geval niet heeft gewerkt. Armstrong is doorgegaan met zijn dopinggebruik. De angst om betrapt te worden was minimaal. Het was kinderlijk eenvoudig om een positieve dopingtest te voorkomen. Er waren twee soorten controles: de hematocrietcontrole die ’s ochtends vroeg voorafgaand aan de wedstrijd in het hotel van de ploegen werd gehouden, en de urinetest die enkele geselecteerde renners na de koers werd afgenomen. Totaal ineffectief, stelt antidopingexpert Michael Ashenden: ‘De renners hadden na de wedstrijd een uur, zonder toezicht, voordat die urinetest werd afgenomen, dan is die controle totaal nutteloos. Het geeft de renner ruim de tijd om dopinggebruik te maskeren. De test is dan compleet zinloos. De hematocrietcontroles in de ochtend zijn alleen van waarde als deze onaangekondigd zijn, omdat renners maar tien tot vijftien minuten nodig hebben om hun bloed te verdunnen en het dopinggebruik te verbergen met een infuus met zoutoplossing.’

Wat had de UCI meer kunnen doen? ‘Wat ze zouden hebben kunnen doen, is er voor zorgen dat de belangrijkste renners uit de ploeg zich het eerst moesten melden bij de hematocrietcontroles. Nu was het vaak zo dat de mindere renners zich eerst lieten testen zodat de kopmannen meer tijd kregen om eventueel dopinggebruik te kunnen maskeren. Daarnaast was het misschien niet verplicht om chaperonnes te hebben die de renners begeleidden, maar het was zeker verstandig geweest. Elke bond die alles op alles wilde zetten om doping uit de sport te bannen, zou onmiddellijk zelf begeleiders hebben aangesteld.’

Hein Verbruggen verwerpt de kritiek: ‘Wij hadden een probleem in de Tour: hoe regel je die chaperonnes? Je moet eerst uitvinden dat de zaak belazerd wordt, want niemand gaat je dat vertellen.’ Wel erkent hij dat het systeem niet volledig betrouwbaar was: ‘Je moet tot de conclusie komen dat die testen op die manier niet waterdicht waren. Dat is wel frustrerend.’

De B-stralen van Armstrong

De verdenkingen richting Armstrong stapelden zich op. In 2005 werd bekend dat in zes urinestalen van Armstrong uit 1999 epo was aangetroffen. De stalen werden door het Franse dopinglaboratorium in Parijs voor eigen onderzoek hertest, omdat er in 1999 nog geen epotest voorhanden was. Hoewel wetenschappelijk vaststaat dat er epo is gebruikt, kon Armstrong juridisch niet aangepakt worden omdat het hertesten niet voldeed aan de officieel geldende voorschriften. Verbruggen: ‘De flesjes van de B-stalen waren al open geweest, dan moet je daar als voorzitter een oordeel over gaan geven. Dat kun je niet, je zit in een onmogelijke positie.’

Wanneer had u voor uzelf het idee: Armstrong heeft doping gebruikt, ik moet het accepteren?
‘De twijfel is geleidelijk aan opgebouwd. Met dat cortisonengeval heb ik nooit rekening gehouden. Het begon met de eerste verdachte waarden, en geleidelijk aan neemt je twijfel toe.’

Dus in 2001 had u al twijfels bij Armstrong?
‘Ja. Dat moet je ook hebben. Maar daar kun je niks mee doen. Als voorzitter van een bond kun je niet in het openbaar gaan twijfelen aan renners, dat kan niet.’

Armstrongs verdediging door de jaren was altijd: ik ben meer dan vijfhonderd keer getest en nooit positief bevonden?
‘Ik weet niet hoe vaak hij is getest. Ik geloof 220 keer door ons en 62 keer door USADA.’

U hoorde Lance Armstrong dat zeggen, maar u wist wel beter?
‘Ja, daar hebben we het al over gehad. Op een gegeven moment heb je twijfels.’

Het was niet in uw belang om Lance Armstrong tegen te spreken?
‘Ik mag dat zelfs niet doen. Ik kan toch niet naar de buitenwereld gaan en zeggen: die testen zijn waardeloos?’

Had u daar moeite mee?
‘Daar heb je in zoverre moeite mee dat je meer weet dan je kunt zeggen. Dat je meer vragen hebt, en publiekelijk kun je dat niet uiten.’

U had zelf intern ook de waardes gezien?
‘Op een gegeven moment waren die verdachte waardes er, en hij beweerde dat dat niet kon. De test was niet goed. Ik denk dat hij ook met die donatie dacht: ik bluf daar overheen, wellicht heeft dat in zijn hoofd gespeeld.’

In 2002, elf maanden nadat bij hem verdachte waardes werden aangetroffen tijdens de Ronde van Zwitserland, doneerde Armstrong een bedrag van 25.000 dollar aan de UCI. Verbruggen: ‘Ik denk dat Bill Stapleton, de manager van Armstrong, mij daarover heeft gebeld. In elk geval was het 25.000 dollar.’

Vond u dat een goed idee?
‘Ja, achteraf vindt iedereen dat een heel slecht idee. Achteraf.’

Er was wel iets vóóraf gebeurd, hij had wel verdachte waardes in Zwitserland.
‘Ja… oké.’

Dat deed geen alarmbel bij u rinkelen?
‘Nee.’

Een toezegging van een tweede donatie van honderdduizend dollar van Armstrong volgde in 2005. Armstrong gaf het geld om een bijdrage te leveren aan de strijd tegen doping. Verbruggen: ‘We hebben er met een aantal mensen over gesproken. Je houdt op dat moment toch geen rekening met wat er in 2012 bij een USADA-rapport naar boven komt? Je hebt een machine nodig en er komt een mecenas en die koopt die machine voor je. Het verdwijnt niet in zakken van de UCI, het gaat naar een machine.’

Maar u wist toch dat die mecenas besmet was?
‘Achteraf… Ja, goed, oké.’

De Sysmexmachine die met het geld werd aangeschaft, was bedoeld om bloedcontroles uit te voeren. De UCI gaf de machine aan het lab in Lausanne waar Martial Saugy hem dankbaar in gebruik nam. Saugy kreeg later te horen dat de Sysmex gefinancierd was door Lance Armstrong. Michael Ashenden reageert vanuit Australië verontwaardigd op de gang van zaken: ‘Je hebt Lance Armstrong die een donatie doet aan de UCI en je hebt het laboratorium dat een ontmoeting heeft met Armstrong nadat hij verdachte waardes had. En je hebt de UCI die vervolgens een machine geeft aan datzelfde laboratorium. Gedoneerd door Armstrong. Er is geen enkele uitleg die dat rechtvaardigt. En het feit dat elke partij van de ander wist wat ze aan het doen waren, maakt me erg bezorgd over de integriteit van alle drie de partijen. Het stelt de geloofwaardigheid van het antidopingsysteem ter discussie en dat is onvergeeflijk.’

Voelt Hein Verbruggen zich verraden door Armstrong? ‘Ja, natuurlijk. Ik zit nu behoorlijk in de problemen’

Met elke Touroverwinning van Armstrong groeide het aantal investeerders en sponsors. Rond de Texaan ontstond een kluwen aan bedrijven die meeliftten op zijn succes, met spelers als Nike, epofabrikant Amgen en natuurlijk het door Armstrong opgezette Livestrong, de organisatie die geld inzamelt voor de bestrijding van kanker. Daarnaast investeerde Armstrong vanuit zijn woonplaats Austin in vastgoed op eilanden als St. Barth en op de Bahama’s. Hij deelde zakelijke belangen met sleutelfiguren uit de Amerikaanse wielerwereld, zoals de steenrijke investeerder Thomas Weisel, geldschieter van Armstrongs ploeg US Postal, en Jim Ochowicz, zijn voormalige ploegmanager. Het zakelijk imperium was zo vertakt dat het de UCI raakte.

Waren er gedeelde zakelijke belangen tussen UCI-bestuurders en Armstrong of bedrijven waar Armstrong bij betrokken was?
Verbruggen: ‘Geen enkele waarvan ik weet.’

In 2002 meldde persbureau AFP een investering van Armstrong en Mike Plant, lid van het UCI-bestuur in die tijd, in een goudmijn in Oeganda. Ook Jim Ochowicz was erbij betrokken.

Wist u dat UCI-lid Mike Plant een gezamenlijke investering met Armstrong had?
‘Daar weet ik niets van. U overvalt me.’

Vindt u het kunnen dat een UCI-bestuurder en een renner gedeelde zakelijke belangen hebben?
‘Moet u luisteren, ik, (lacht)… ja. Wat zou er nou aan conflict of interest kunnen zijn tussen Mike Plant, als lid van het hoofdbestuur, één van de vijftien, en Armstrong als renner. Ik zie het conflict of interest niet. Ik heb overigens zelf nooit iets met de wielersport te maken gehad in mijn werk. Dat is altijd strikt gescheiden geweest.’

U heeft zelf twee bedrijven in Ierland gehad terwijl u voorzitter was. Wat voor bedrijven waren dat?
‘Consultingbedrijven. Ik was zakelijk consultant, maar verder wil ik niet gaan.’

Het gaat toch ook om transparantie?
‘Ik heb gewoon een consultancybedrijf gehad.’

Moet u uw klanten voorleggen aan de ethische commissie van de UCI?
‘Nee.’

Dus niemand controleert?
‘Kom even. Maar het waren allemaal grote goede bedrijven.’

Dus er is niemand die controleert of er een conflict of interest is?
‘Nee. We hebben een ethische commissie ingesteld… het is nooit aan de orde geweest.’

Een dag na het interview van Oprah Winfrey met Lance Armstrong verschijnt er een bericht in The Wall Street Journal dat wereldwijd wordt overgenomen, getiteld: ‘New Twist in Armstrong Saga’. Daarin komt naar buiten dat Hein Verbruggen al sinds 1999 financiële banden had met Armstrongs inner circle. Iets wat Verbruggen nooit heeft toegegeven. Verbruggen heeft via Jim Ochowicz, zakenpartner en vertrouweling van Armstrong, geld ondergebracht bij Thomas Weisel, sponsor en tevens investeringspartner van de Texaan. Voor het eerst wordt er een directe link gelegd tussen Armstrongs zakenimperium en  Verbruggen.

Als we Verbruggen hier naar vragen, bevestigt hij dat hij sinds 1999 een deel van zijn vermogen heeft laten beheren door Jim Ochowicz. ‘Ochowicz besloot in 1999 als investmentbroker te gaan werken. Hij vroeg aan mij of ik wat klanten kon vinden, als ik mensen had die iets wilden investeren, konden ze dat bij hem beleggen. Toen heb ik hem ook zelf een relatief klein bedrag gegeven. Vervolgens is hij veranderd van firma. Hij heeft zijn portefeuille meeverhuisd en is gaan werken met Thomas Weisel. Zo ben ik bij Weisel terechtgekomen. Ik kende die man niet, ik geloof niet dat ik hem ooit heb ontmoet.’

Wist u dat Ochowicz uw account meenam naar Weisel?
‘Dat moet hij ongetwijfeld gezegd hebben. Ik wist ook niet dat Weisel in een firma zat met Lance Armstrong. Als ik het had geweten, had ik er eerlijk gezegd nog niet bij nagedacht.’

In de nacht van donderdag op vrijdag 18 januari is de val van Armstrong definitief. Hij bekent systematisch dopinggebruik. Hij verklaart dat hij al die jaren epo heeft genomen. Sterker nog, zonder epo had hij nooit zeven keer de Tour de France kunnen winnen. Hij geeft ook toe dat hij in 1999 cortisonen heeft gebruikt en dat hij het doktersvoorschrift heeft laten antedateren. Armstrong zegt geen fan te zijn van de UCI, maar ontkent met een donatie een positieve test tijdens de Ronde van Zwitserland te hebben afgekocht.

In het interview beschermt hij nadrukkelijk zijn medeplichtigen. Hoewel er sportief niets meer te redden valt, probeert Armstrong de negatieve financiële gevolgen voor zijn zakenimperium zoveel mogelijk te beperken. Het gaat om tientallen miljoenen dollars.

Als we Verbruggen na het interview spreken en hem vragen of hij zich verraden voelt door Armstrong, antwoordt Verbruggen: ‘Ja natuurlijk wel. Ik zit nu behoorlijk in de problemen, mijn reputatie heeft schade geleden door hem.’

Over enkele maanden zal Verbruggen zelf verantwoording moeten afleggen aan de commissie die het handelen van de UCI in die jaren onderzoekt. Dan zal geoordeeld worden over de rol die de UCI heeft gespeeld in het dopingschandaal rond Armstrong, en of er sprake is geweest van een conflict of interest tussen bestuurders en voormalig renner Lance Armstrong.

Hans van Mierlo opereerde Nederland aan z’n ziel

‘De twijfel is geleidelijk opgebouwd’

Wielrenbaas Hein Verbruggen wist van doping Lance Armstrong