Schoof trekt de grens

Columns van de week

Teun van de keuken en Chard van den Berg

Podcast

<p><iframe style="width: 100%; height: 200px; border: 0 none;" src="https://art19.com/shows/12e815d0-7111-4456-a5f5-f45bb64de623/episodes/938c66de-eb4e-4a5b-927a-01be91c46081/embed" scrolling="no" sandbox="allow-scripts allow-popups allow-popups-to-escape-sandbox"></iframe><br />
Niet alle Republikeinse Amerikanen staan achter het afbraakbeleid van Donald Trump, ziet Laila Frank tot haar opluchting op de conferentie Principles First in Washington D.C. waar het conservatieve verzet tegen Trump zich begint te organiseren tegen wat ze omschrijven als &#8216;het verraad van de belofte van Amerika&#8217;.</p>
<p>Radio Vrij Amerika met Laila Frank is vanaf nu iedere maandag te beluisteren op vn.nl, of in je favoriete podcast-app.</p>


Laila Frank

Sander Heijne

Het verraad van de belofte van Amerika

Reportage

<p>Elon Musk zwaait op het podium met een kettingzaag de bureaucratie aan stukken, Steve Bannon brengt een Hitlergroet en vicepremier JD Vance vertelt een juichende menigte nog eens dat Europa het zonder Amerika mag gaan doen: welkom op CPAC. Ooit was deze Conservative Political Action Conference een gedachtenuitwisseling onder conservatieven, nu is het een MAGA-, een <em>Make America Great Again</em>-festival.</p>
<p>Terwijl de Trumpaanhang zich in het weekend van 21 februari in Maryland wentelt in optimisme en euforie, verzamelt zich aan de andere kant van de rivier de Potomac, in Washington D.C., een bont gezelschap kiezers om te discussiëren over het herstel van hún Amerika. Het is een zoektocht naar oplossingen en hoop – ‘niet als opium, maar als realistisch lichtpunt aan het eind van de donkere tunnel’, aldus een van de sprekers.</p>
<p>Principles First heet de conferentie, naar de vijftien leidende principes van de gelijknamige organisatie. Het is een mengeling van liberale en conservatieve uitgangspunten: van gelijke kansen en waardigheid voor iedereen of feiten en rationaliteit boven leugens tot een kleine overheid, het minimaliseren van de staatsschuld en het kerngezin als hoeksteen van de samenleving. De club is opgericht door conservatieve activist Heath Mayo.</p>
<p>De Republikeinse Partij zoals we die kenden, is dood, aldus Mayo. Het doel van zijn organisatie is een alternatief te bieden voor MAGA. De boodschap is anders dan die in 2017. Toen richtte de woede zich vooral tegen Trump. Dit keer gaat het om de waarden waar we vóór vechten: een Amerika dat geleid wordt vanuit die vijftien liberale principes. Zo wil Mayo kiezers, politici en het middenveld mobiliseren. ‘Trump zegt graag dat hij een historisch grote overwinning heeft behaald. Maar het verschil in de <em>swing states</em> was maar 0,15 procent. Een verschil van ongeveer 250.000 kiezers is marginaal. Een deel van de Republikeinse kiezers heeft met tegenzin op Trump gestemd. Dat zijn in de kern onze mensen.’</p>
<h5>Gapende afgrond</h5>
<p>De vijfde editie van de Principles Firstconferentie is strak uitverkocht. Uit het hele land zijn ruim 1100 bezoekers afgereisd naar Washington D.C. voor de line-up van sprekers uit het establishment van de anti-Trumpbeweging. Voormalig veiligheidsadviseur van Trump John Bolton, gouverneur van New Jersey Chris Christie – tevens de meest uitgesproken tegenkandidaat van Trump in de Republikeinse voorverkiezingen – en bijvoorbeeld de oud-schaakmeester en Russische dissident Gary Kasparov krijgen het podium.</p>
<p>Hoe bespreek je met goede zin de gapende afgrond waar Amerika in tuurt? Gevoel voor humor lijkt het wapen – dat kun je liberalen wel toevertrouwen. De analyse die door de de galgenhumor heen sijpelt, verschilt in gradaties, maar is in de kern eenduidig: Trump heeft lak aan de trias politica, de regering wentelt zich in corruptie en belangenverstrengeling en Amerika is in de oorlog tussen Rusland en Oekraïne van kant gewisseld. ‘We kijken niet naar het verval van de Amerikaanse belofte, maar naar het verraad van de Amerikaanse belofte’, vat Gary Kasparov de situatie in een van de panels samen. De zaal juicht instemmend.</p>
<blockquote><p>‘We hebben elkaar nu juist nodig. Trump is de despoot waar de Founding Fathers bang voor waren’</p></blockquote>
<p>Hoe verder, is dan de grote vraag. Er is nog niets zo kapot dat we het niet kunnen repareren, zegt Jim Walsh, voormalig Tea Party-Congreslid en tegenwoordig politiek commentator. Van de Republikeinen in het Congres moet je het niet hebben: die liggen met hun pootjes omhoog en komen pas in actie als kiezers massaal hun onvrede uiten, aldus de panelleden. Een nieuwe conservatieve partij, oppert een bezoeker, is dit niet het moment? Walsh springt van het podium en geeft de man een knuffel: ‘<em>Bless you</em>! Dat roep ik al jaren! Maar het geld is er nu niet, en de macht van MAGA is nog te groot.’</p>
<p>Toch gloort er hoop – zij het voorzichtig. Op social media circuleren filmpjes van woedende Trumpkiezers die hun lamgeslagen Congresleden op publieke bijenkomsten tot de orde roepen. ‘Bel je Congresleden, loop de deur plat, roep ze ter verantwoording, jullie hebben de macht’, spoort het panel de zaal aan. ‘Dan moeten ze zich verdomme een keer laten zien’, schreeuwt een boze bezoeker terug. De uitwisseling is illustratief voor de dunne lijn die door de hele conferentie loopt: tussen hoop en wanhoop, tussen vechtlust en verslagenheid.</p>
<p>Ook op de Democraten wordt een groot appèl gedaan. ‘Waar is mijn oppositiepartij?’ roept Jim Walsh vanaf het podium. Het is voor conservatieven een armoedige strategie om op de Democraten te leunen, geeft het oud-Congreslid en huidig politiek commentator desgevraagd toe. ‘Maar dit is waar we nu staan. Mooier kan ik het niet voor je maken.’ Hij geeft me een knipoog. ‘We moeten af van het idee dat politiek een teamsport is, dat je of van het rode of van het blauwe team bent; we hebben elkaar nu juist nodig. Trump is de despoot waar de Founding Fathers bang voor waren.’</p>
<h5>Wisselgeld</h5>
<p>Het advies vanaf de zijlijn voor de Democraten is niet zo eenduidig als de analyse. Gouverneur van Arkansas en voormalig presidentskandidaat Asa Hutchinson: ‘Kies nou slim, je kunt niet elk gevecht aangaan. Je hebt ook wisselgeld nodig in de politiek, zo vervreemd je de Republikeinen van je die je straks nodig hebt.’ Hij krijgt bijval van Chris Christie: ‘Je kunt niet bij alles wat Trump doet een constitutionele crisis uitroepen. Als het echt zover is, gelooft niemand je meer.’ Jim Walsh denkt er anders over: ‘Wees zichtbaar, ga de straat op, maak het gevaar voor de democratie tastbaar en begrijpelijk voor je kiezers. En vecht – elk gevecht.’</p>
<p>Bij gebrek aan daadkracht in het Congres worden die gevechten nu vooral geleverd door de staten: ruim twintig openbaar aanklagers zijn namens die staten betrokken bij de negentig rechtszaken die op dit moment tegen het beleid van de regering-Trump worden gevoerd. De eerste successen zijn al binnen: een deel van Trumps besluiten is door de rechtbanken de wacht aangezegd. Tijdelijke overwinningen, in afwachting van hoger beroep, maar ze bieden de aanwezigen de broodnodige moed.</p>
<p>Janet Mills, gouverneur van Maine, wordt luid en meermaals met groot applaus geprezen om haar weerwoord tegen de president. Voor het oog van de camera liet ze Trump weten dat zijn <em>executive order</em> om trans vrouwen te weren uit de vrouwensport in strijd is met de wetten in haar staat. Om die reden stapt ze naar de rechter. ‘<em>See you in court, mister president</em>.’</p>
<h5>Etentjes</h5>
<p>De grote schaduw boven dit optimisme is de vraag of Trump de uitspraken van het Hooggerechtshof – het eindstation van een deel van de rechtszaken – zal respecteren. ‘Ik ben de wet’, heeft Trump gezegd tegen gouverneur Mills. Respecteert hij het Hof niet, dan is de constitutionele crisis compleet, aldus de sprekers. Kasparov ziet het somber in: ‘Dictators liegen over wat ze hebben gedaan, maar zijn duidelijk over wat ze nog gaan doen.’ Tea Partyactivist Jim Walsh: ‘Dan is er maar één optie: het Congres moet hem afzetten.’</p>
<blockquote><p><span style="font-weight: 400;">‘Hoe gefrustreerd ik ook ben, ik houd mijn emoties erbuiten, val mensen niet aan op hun karakter en blijf ademhalen’</span></p></blockquote>
<p>Hoe lastig de situatie ook is, de prille tekenen van verzet stemmen de bezoekers optimistisch. Een vorm van therapie, noemt Kelly Brown uit New York State het. ‘Ik heb al een paar keer met tranen in mijn ogen gezeten, ik voel herkenning, en opluchting dat er anderen zijn die zich ook zo voelen.’ Brown geeft les op een militaire academie – collega’s van haar zijn sinds het aantreden van Trump ontslagen en programmaonderdelen over diversiteit zijn geschrapt. ‘Ik voel me gesterkt’, zegt ze. ‘Ik stem meestal Democratisch, dus ik twijfelde of ik moest komen – maar dit zijn mijn mensen.’</p>
<p>Bij thuiskomst gaat ze een etentje organiseren voor kiezers die dit keer op Trump hebben gestemd maar eerder kozen voor een Democraat. Of mensen die met tegenzin voor Trump kozen. Dat zijn de kiezers die je kunt bereiken. Het is een suggestie van de organisatie, een onderdeel van de toolkit die bezoekers meekrijgen en die lijkt aan te slaan. Jo Scott is vanuit Missouri meegereisd met haar broer Bill Bryant. ‘Ik ben niet zo politiek’, zegt ze, ‘maar ik wilde komen. Ik schaam me kapot voor wat er nu gebeurt. En ik ben gepensioneerd, dus ik heb tijd om iets te doen.’ Haar broer, van huis uit Republikein, voelt zich net als zijn zus gesterkt door de bijeenkomst. Ook hij is van plan een etentje in de steigers te zetten. ‘Het lijkt klein, maar je moet ergens beginnen.’</p>
<p class="p1">
<div class="newsletter-teaser bg-gray">
    <div class="teaser__content__container">
                    <div class="teaser__header">Blijf vrij van geest. Lees onze nieuwsbrief.</div>
        
                    <div class="teaser__text">Ontvang de beste verhalen van Vrij Nederland twee keer per week in je mail. In elke nieuwsbrief ontvang je één artikel helemaal gratis.</div>
            </div>

    <div class="teaser__btn__container">
                    <div class="teaser__btn">
                <a class="btn btn--rounded btn--white-bg" 
                    href="/service/nieuwsbrieven"
                    data-ga-category="banner-newsletter-button" 
                    data-ga-label="Blijf vrij van geest. Lees onze nieuwsbrief." 
                    data-ga-action="clicked">Ja, dit wil ik ></a>
            </div>
            </div>
</div><span class="Apple-converted-space"> </span></p>
<h5>Bommelding</h5>
<p>De gemiddelde leeftijd wordt een jaar of veertig naar beneden gehaald door de aanwezigheid van Jaycie Mondell (23) uit Michigan en Mylia Saa (32) uit Illinois. Onafhankelijke kiezers noemen ze zich, maar in november stemden ze op Harris. De jonkies in het gezelschap kwamen om inspiratie op te doen. ‘Ik wil opgroeien in een vrij land’, zegt Mondell. ‘Ik voel me soms zo machteloos.’ De conferentie brengt goede moed. ‘Hier voel ik me niet alleen’, zegt Saa. ‘Deze conferentie geeft me hoop dat er mensen zijn van allerlei politieke kleuren.’ Bij thuiskomst gaan ze hun socialmediakanalen inzetten – daar zitten hun mensen. Van de conferentie leert ze hoe ze respectvol kan blijven. ‘Niet iedereen heeft hetzelfde tempo. Hoe gefrustreerd ik ook ben, ik houd mijn emoties erbuiten, val mensen niet aan op hun karakter en blijf ademhalen.’</p>
<p>Het optimisme in de zaal komt het meest tot leven in het gesprek tussen vier Capitoolagenten die dienst hadden op 6 januari 2021. ‘Mijn therapeut zegt dat ik de woede kwijt moet’, vertelt voormalig agent Aquilino Gonell. ‘Maar ik ben juist bang om mijn woede te verliezen, die drijft me.’ De woede is voelbaar in de zaal als Enrique Tarrio, voormalig leider van de Proud Boys, een extreemrechtse, neofascistische organisatie, zich later die middag in de lobby vertoont en de agenten intimideert.</p>
<p>Een dag later, zondag 23 februari, wordt de conferentie ontruimd vanwege een bommelding. De aanhef van de mail waarmee de vier pijpbommen worden aangekondigd, luidt: ‘Ter ere van de 6 januari-gijzelaars die zijn vrijgelaten door Keizer Trump.’ Ruim twee uur na de ontruiming spreekt Heath Mayo de zaal toe: ‘Dit is een probleem in ons land. Maar we laten ons niet bang maken. Het is onze eerste bommelding, dat betekent dat we iets goed doen. Dit is pas het begin.’</p>
<p>Terwijl Trump aan de andere kant van de Potomac de CPAC onder luid gejoel afsluit, scandeert het publiek ook hier: ‘<em>USA, USA, USA</em>.’</p>


Republikeins verzet tegen Trump

<p><iframe style="width: 100%; height: 200px; border: 0 none;" src="https://art19.com/shows/12e815d0-7111-4456-a5f5-f45bb64de623/episodes/1c14caf3-2576-4c06-890d-a1bfdb7d173a/embed?theme=light-blue" scrolling="no" sandbox="allow-scripts allow-popups allow-popups-to-escape-sandbox"></iframe></p>
<p>Voor onze nieuwe podcast Radio Vrij Amerika bezocht Laila Frank CPAC in Virginia. Van een lokale bijeenkomst van conservatief Amerika is CPAC uitgegroeid tot de conferentie waar ultraconservatieven uit de hele wereld confereren over de verspreiding van hun gedachtegoed.</p>
<p>Op CPAC neemt Laila een opvallende verschuiving waar in het denken over de rol van de overheid. Waar Amerikaanse conservatieven de overheid van oudsher zo klein mogelijk wilden maken, leren ze nu van de Hongaarse leider Orbán dat ze de overheid ook kunnen gebruiken als vehikel om diep door te dringen in de persoonlijke levenssfeer van burgers. Voor grote gezinnen. Tegen echtscheidingen. Tegen abortus. En tegen het ‘woke mindvirus’.</p>
<p>Radio Vrij Amerika met Laila Frank is vanaf nu iedere maandag te beluisteren op vn.nl, of in je favoriete podcast-app.</p>

<div class="newsletter-teaser bg-gray">
    <div class="teaser__content__container">
                    <div class="teaser__header">Blijf vrij van geest. Lees onze nieuwsbrief.</div>
        
                    <div class="teaser__text">Ontvang de beste verhalen van Vrij Nederland twee keer per week in je mail. In elke nieuwsbrief ontvang je één artikel helemaal gratis.</div>
            </div>

    <div class="teaser__btn__container">
                    <div class="teaser__btn">
                <a class="btn btn--rounded btn--white-bg" 
                    href="/service/nieuwsbrieven"
                    data-ga-category="banner-newsletter-button" 
                    data-ga-label="Blijf vrij van geest. Lees onze nieuwsbrief." 
                    data-ga-action="clicked">Ja, dit wil ik ></a>
            </div>
            </div>
</div>


Het verraad van de belofte van Amerika

Republikeins verzet tegen Trump

Wat Trump leert van Viktor Orbán